‘Hé René, ik ben onderweg naar een oude papiermolen. Heb je zin om mee te gaan, dan pik ik je even op’, meldt Peter, terwijl ik met een rotklus bezig ben in Apeldoorn. Afleiding is welkom en ik ben benieuwd wat een papiermolen is. Een kwartier later zijn Peter en ik onderweg naar Loenen op de Veluwe, waar de papiermolen staat.

Papiermolen

De papiermolen blijkt een papierfabriek. Het heet De Middelste Molen. Waarschijnlijk stonden er ooit drie molens en is er slechts eentje bewaard gebleven, denk ik terwijl we het ontvangstgebouwtje voor de papiermolen ingaan. Daar lopen meerdere mannen en vrouwen in felgroene poloshirts. Het blijken de vele vrijwilligers die rondleidingen geven, het terrein en de fabriek onderhouden, het museum bemannen en documentatie vervaardigen.

Aan een computer zit Hein Reusken, een gemeenschappelijke relatie van Peter en mij. ‘Oh ja, dat had ik je niet verteld. Hein is hier commissaris’, zegt Peter, ‘hij heeft plannen gemaakt om het terrein geschikter te maken voor bezoekers’.

Hein is nog even iets aan het afmaken. ‘Momentje nog’, zegt hij, ‘ik zal jullie zo dadelijk zelf rondleiden’.

Enige papierfabriek

Intussen kijk ik vast rond en spreek enkele vrijwilligers. De Middelste Molen aan de Loenense Molenbeek is de enige papierfabriek in Nederland die nog helemaal in oude staat is. Het wordt nog aangedreven door een waterrad en stoommachine. Het bestaat al vanaf 1622. In het gebied zijn veel papiermolens geweest. Daarvoor had je namelijk heel schoon water nodig en dat is rond Eerbeek volop aanwezig.

Een Bendtsen meter

In de bezoekersruimte staan meerdere apparaten waarvan ik nog nooit hoorde. Zoals een Bendtsen meter. Daarmee worden de ruwheid, perositeit en stijfheid van papier gemeten, lees ik op een tekstje naast het apparaat. De meting wordt uitgevoerd door lucht door het apparaat te blazen. Bij grote ruwheid gaat minder lucht door het papier.

Rondleiding

Hein is klaar en leidt ons rond. De papiermolen werkt vanzelfsprekend kleinschaliger dan de grote moderne papierfabrieken. Maar dat maakt het interessant voor kunstenaars en anderen die kleine oplagen nodig hebben of willen experimenteren.

Experimenteren doen de medewerkers van de Middelste Molen zelf ook. Ze maken papier van allerlei tot pulp verwerkte materialen. Hein houdt een velletje papier omhoog en vraagt, ‘waar is deze van gemaakt, denk je?’.

Peter en ik roepen wat suggesties. Allemaal fout dus, ‘het is gemaakt van olifantenstront’. We kijken Hein wat ongelovig aan. ‘En deze is gemaakt van spijkerbroekenstof’, vult Hein aan, terwijl hij een blauwig papier toont.

Workshops

Een goed beeld van de fabriek is te krijgen met het filmpje op Youtube.

Leuker is het natuurlijk zelf een kijkje te nemen. Een rondleiding is al interessant, maar je kunt ook een workshop doen. Die zijn er in meerdere soorten en maten, van zelf papier scheppen tot werken met gemengde technieken.

Stemmen

Papierfabriek de Middelste Molen is genomineerd voor de Molenprijs 2016. De winnaar daarvan krijgt 50.000 euro. Een mooi bedrag om de verbouw- en onderhoudsplannen uit te kunnen voeren. Tussen 3 september en 3 oktober kan iedereen ouder dan 18 jaar stemmen op de papiermolen.

Doen dus: