‘Ja, maar het is geen palindroom hoor’, zegt Wim tijdens het Sinterklaasfeest. Ik las zijn naam op de verpakking van het cadeautje. Sint had het er met grote letter opgeschreven, WIM. Bij het uitpakken draaide het papier en stond er nog steeds WIM. Verrast had ik geroepen, ‘je kunt jouw naam omkeren’.

Palindroom

Een palindroom is een woord dat van voren en vanachter hetzelfde gelezen kan worden. Met andere woorden, je kunt het woord van achter naar voren schrijven en dan staat er precies hetzelfde. Alleen met de spaties tussen letters moet je soms wat schuiven.

Voorbeelden maken het sneller duidelijk. OTTO is een palindroom. Evenals TAARTSTRAAT en EN ER IS ANANAS IRENE. WIM is inderdaad geen palindroom, want van achter naar voren staat er MIW. Dat wist ik ook wel.

WIM is een ambigram. Dat is een woord dat je kunt omdraaien en dan gelijk blijft (horizontaal en verticaal spiegelen). Zoals ook NOU, niet met hoofdletters maar met kleine letters geschreven: nou.

Sotades

Naar mooie palindromen wordt al heel lang gezocht. De geschiedenis gaat terug tot 300 v. Chr. Toen zou de Griekse dichter Sotades er al mee bezig zijn geweest. Hij schreef zijn gedichten in de vorm van een palindroom, waarvan overigens geen enkele bewaard is gebleven.

Zijn gedichten waren vooral erotisch getinte verzen waarvoor hij een eigen versmaat had ontwikkeld. Vanwege die verzen wordt hij ook wel Obscene Sotades of Sotades de Obscene genoemd.

Zijn Sotades Metrum verspreidde zich al snel over Europa. Het werd gekoppeld aan obscene of satirische vertellingen. Kreeg je gedicht in Sotades vorm, dan wist je al min of meer wat voor strekking het had.

Battus

In Nederland wordt vooral Hugo Brandt Corstius geassocieerd met palindromen. Hij schreef onder het pseudoniem Battus een boek vol taalgrappen en -spitsvondigheden. In deze Opperlandse Taal & Letterkunde nam hij onder andere een verzameling Palindromen op.

De eerste uitgave uit 1981 kun je hier downloaden. In 2002 verscheen een uitgebreidere heruitgave van het boek.

Palindroom tijdschrift

In 1996 begon standup comedian Mark Saltveit het tijdschrift The Palindromist. Het verschijnt onregelmatig en alleen in print. Het geeft achtergrondverhalen rond het palindromen. In de eerste uitgave stond bijvoorbeeld een uitgebreid verhaal over Sotades. Ook besteden ze veel aandacht aan hoe je zelf palindromen kunt maken.

In 2012 organiseerden ze ook het Wereld Palindroom Toernooi. De deelnemers moesten binnen 75 minuten drie palindromen maken met elk een of meer van drie beperkingen. De eerste winnaar was Mark Saltveit zelf, met het palindroom: Devil Kay fixes trapeze part; sex if yak lived.

Palindroom meester

Mark Saltveit als Barry Duncan worden palindroom meester genoemd. Dat betekent niet dat ze heel uitgebreide of lange palindromen maken; wel dat ze min of meer bezeten zijn van het zoeken naar een mooi palindroom.

Bij Barry Duncan bestaan in de wereld van palindromisten overigens al lange tijd twijfels. Hij beweert 100 palindromen per dag te maken, maar er zijn er maar een paar officieel bekend. Maar hij bracht zich helemaal in diskrediet, toen hij zichzelf in tijdschriften profileerde als de eerste palindroom meester. Immers 2300 jaar geleden was er al Sotades.

Taalkundige gedrochten

Helaas, maar dat is mijn mening, zijn de meeste palindromen taalkundige gedrochten. Zinnen die vaak nergens op slaan. Dat is overigens niet alleen in het Engels het geval, ook veel Nederlandse palindromen leiden daaraan: koos uniram pot n alpplant op, marinus ook.

Twee Amerikanen hebben een hele roman als een palindroom geschreven. Ik kan me niet voorstellen dat zo’n boek leesbaar is. Waarschijnlijk kun je na eerste lezing direct door naar een psychiatrische hulppost. Beter kun je een mooie, korte, spitsvondig palindroom bedenken die wel taalkundig loopt zoals een zin behoort te lopen.

Dat iemand in een discussie over een auto de palindromische vraag stelt: koos u de garage dus ook?

Cijfers

Een palindroom kan ook in cijfers. Veel mensen vinden dat leuk met data. Zij willen bijvoorbeeld trouwen op 7 okt. 2015 (5 10 15). Ook dat vind ik wat gezocht, want de officiële schrijfwijze is 05 10 2015 (of iets soortgelijks). Met cijfers is de vermenigvuldiging met 1 interessanter:

De afbeelding in de header is een grapje natuurlijk. Veel mensen zeggen palingdroom, maar een palindroom heeft daar natuurlijk niets mee te maken. Het is zo’n zelfde fout als rontonde; een wellicht logische fout doordag een rotonde rond is.