“Hebben jullie pepernoten gehaald?’, vraag ik de dames die het eten tijdens de Sinterklaas-avond gaan verzorgen.

‘Ja we hebben pepernoten, zowel gewone als glutenvrij’.

‘Een Sinterklaasfeest zonder pepernoten is niet echt. Zwarte Piet mogen ze kleuren of zwarte vegen geven, van de pepernoten moeten ze afblijven’, zeg ik lachend. Maar in die lach zit voor mij al een verwachting voor een paar dagen later.

Pepernoten

Die verwachting moet worden ingevuld tijdens de Sinterklaas-avond. En dat gebeurt.

‘Waar zijn de pepernoten?’, roep ik kort na binnenkomst.

‘Die staan op tafel’, wordt er teruggeroepen vanuit de keuken. ‘In het rode bakje de gewone en die grotere nootjes zijn de glutenvrije’.

‘Ik zie ze niet’, roep ik weer.

Met zichtbaar ongeduld komt Carla, een van de dames, de kamer binnenlopen. De andere aanwezigen hebben inmiddels al door dat ik met mijn karakteristieke pesterijtjes bezig ben.

‘Daar’, zegt Carla terwijl ze zich alweer omdraait, omdat ze begrijpt dat ik ze al lang heb gezien.

‘Dat zijn geen pepernoten, dat zijn kruidnootjes’, werp ik achter haar aan.

Kruidnoten

‘Ja, en waarschijnlijk mag ik die glutenvrije ook niet’, zegt Linda, die naast me op de bank zit. ‘Heb je de verpakking nog. Ik mag geen melkproducten, voor mij moeten ze ook lactose vrij zijn’.

‘Ik ben blij dat ik daar geen rekening mee hoef te houden’, zeg ik, ‘ik mag alles eten. Maar ik vind echte zo lekker. Die taaitaai-achtige brokken met een vleugje honing en anijs’.

‘Dat is inderdaad het verschil’, mengt Willem zich in het gesprek, ‘dit zijn kruidnootjes. Dat zijn bolletjes die op speculaas lijken’.

‘Waarom noemt iedereen dat dan pepernoten, en geen kruidnoten?’, vraagt Linda.

‘Omdat mensen dom en gemakzuchtig zijn en geen historisch besef hebben’, antwoord ik lachend.

Ze kijkt me verbaasd aan, maar met een glimlach in haar ogen.

Onderscheid

Woordenboeken maken al lange tijd geen onderscheid meer tussen peper- en kruidnoten. De redacteuren van die boeken, die juist kritischer zouden moeten zijn, noemen beide nootjes pepernoten.

Gelukkig maken de leveranciers van de nootjes het onderscheid al wel weer. Zoals bakkers altijd hebben gedaan. Voor hen zijn kruidnoten de speculaasbolletjes en pepernoten de brokken van peperkoek.

Donkerbruine kruidnootjes

Vroeger waren de kruidnootjes volgens mij donkerder, dan wat tegenwoordig wordt aangeboden. De echte donkerbruine kruidnootjes smaakten nog enigszins naar speculaas. Ook de eet-ervaring was ongeveer hetzelfde als het kauwen op een speculaasbrok.

Je ziet ze bijna niet meer. Het zijn tegenwoordig vooral blekere nootjes, die bijna allemaal uit de pepernotenfabriek van Van Delft komen. Zij leveren ruim 70% van alle in Nederland gegeten peper- en kruidnoten en zijn marktleider (eigenlijk monopolist) in taaitaai. Van Delft heeft ook winkels waar je het hele jaar peper- en kruidnoten kunt kopen, in allerlei variaties.

Afwijkingen

Bleke nootjes hebben dus de overhand. En nootjes die voldoen aan de vele afwijkingen die mensen tegenwoordig hebben. De een mag geen gluten, een ander geen melkproducten, weer een ander wordt hyper van kleurstoffen en ga zo maar door.

Ik schreef er eerder over in het bericht ‘ik heb GENA’. Mensen hebben tegenwoordig allemaal afwijkingen. Je kunt jezelf die etiketjes zo gemakkelijk opspelden. Het lijkt ze communicatiewaarde te verschaffen en ze halen er een identiteit uit. Maar OK, dat onderwerp gaat voorbij de pepernoten.

Gisteren kocht ik een zakje echte pepernoten. Het restant bij de supermarkt mocht ik meenemen voor een euro.