Ikigai wordt algemeen gezien als een van de geheimen van een hoge leeftijd. Ik moet er aan denken als ik mijn moeder met borrelhapjes zie rondgaan. Ze vierde gisteren haar 87^ste verjaardag. Dat is niet oud, het is een hoge leeftijd.

Ze kan nog touwtje springen, gebruikt één medicijn waarvan ik vermoed dat ze het niet nodig heeft en is gezond. Ok, er is af en toe een pijntje. ‘Zal wel artritis zijn’, zegt ze dan, ‘dat zit in de familie’.

Oud worden

Meerdere wetenschappers waren geïnteresseerd naar het geheim van een hoge leeftijd. Veel van hen gingen kijken op die plekken in de wereld waar veel oude mensen wonen. Die plekken worden nu de vijf blauwe zones genoemd; blauwe plekken was bij ouderen minder gepast.

Onafhankelijk van elkaar formuleerden de wetenschappers een aantal kenmerken die ze hebben ontdekt in de blauwe zones. Dat zijn de negen overeenkomende observaties bij de hoogbejaarden, waarvan het Japanse Ikigai er eentje is.

Matig bewegen

De negen kenmerken kunnen op verschillende manieren worden verwoord. Het leukste is natuurlijk deze af te zetten tegen gangbare overtuigingen. Bijvoorbeeld de overtuiging dat sporten gezond is. Zoals de bioloog Midas Dekker regelmatig zegt, ‘sporten is niet gezond’.

De oudste mensen op deze wereld doen niet of nauwelijks aan sport. Ze hebben wel voldoende beweging, maar dat hebben ze bij gewone huishoudelijke werkzaamheden. Ze werken in de tuin met handgereedschap, lopen trappen naar een verdieping waar ze moeten zijn en doen andere klusjes op een manier die het bewegen stimuleert.

Een paar andere gemeenschappelijke kenmerken zijn: eten van bonen, gebruik van oliën, drinken van 1 of 2 glazen alcohol en het onderhouden van sociale contacten. Bij dat laatste staat de familie vooraan, gevolgd door vrienden en een club van gelijkgestemden.

80/20-regel

Er zijn nog een kenmerken. Het zijn een ‘regels voor ouderdom’ die ik zie bij mijn moeder. Zij is zich daar overigens niet van bewust. Ze horen waarschijnlijk gewoon bij haar natuur. Of zitten in haar genen, maar die heb ik dan niet meegekregen.

Ten eerste is er de 80/20 regel. Die houdt in dat je 20% minder eet dan je nodig hebt. Je blijft daarmee tussen hongerig en vol. De ‘poezenhapjes’, zoals ze het zelf noemt, van mijn moeder lijken daar aardig mee overeen te komen.

De andere regel is dat de meeste oudjes uit de blauwe zones hun warme maaltijd ’s middags gebruiken. Tegen de avond gebruiken ze nog slechts een kleine maaltijd. Die regel komt mijn moeder niet na.

Ikigai

In het algemeen zeggen de wetenschappers die de blauwe zones onderzochten dat je een levensdoel moet hebben. Alleen het hebben van een doel kan je leven al met vele jaren verlengen. Dat hoeft geen hoogdravend doel te zijn. Liever niet zelfs.

Op het Japanse eiland Okinawa noemen ze het ikigai. Het betekent iets als ‘de reden om ’s ochtends op te staan’. Het is volgens Japanners het geheim van een lang, tevreden en gezond leven. Iedereen heeft volgens hen een ikigai, maar niet iedereen heeft het al gevonden.

Populaire boeken

Schrijvers van zelfhulpboeken krijgen dan natuurlijk direct dollartekens in hun ogen. Je hoeft er echter niet naar op zoek te gaan, is mijn stellige overtuiging. Als je in het nu leeft, geniet van de kleine dingen van het leven en er ook voor anderen bent als dat nodig is, ontdek je het vanzelf. Of je leeft al met je ikigai, zonder het te weten.

Ik weet zeker dat mijn nu 87-jarige moeder haar ikigai heeft gevonden. Als is het maar in de regelmaat van wassen, strijken en de kleine ‘evenementjes’ om naar uit te kijken.