Ik zag Patricia Paay bij Jinek op Uitzending Gemist, een paar dagen na de uitzending. Vrienden vroegen me er eens naar te kijken. Ze waren geïnteresseerd wat ik ervan vond, van dat gesprek. Ze wisten al dat ik de flauwekul rond het seksfilmpje niet volgde. Het ontgaan kon echter ook niet, radioprogramma’s hadden het even over niets anders.

Filmpje

Er schijnt iemand een filmpje in omloop te hebben gebracht. Daarin heeft ze plasseks met een onbekende. In het programma gaat het over dat filmpje en de gevolgen. Ze heeft haar advocaat en Peter R. de Vries bij zich.

De laatste is misdaadverslaggever, maar wordt door vrienden ingeschakeld als justitie- en mediadeskundige. Eerder was hij al woordvoerder van ‘zijn vriend’ John de Mol, toen deze werd afgeperst.

Patricia Paay

Patricia Paay is in de uitzending opvallend rustig. Het is niet een gewone rust. Het is de rust van een vrouw die emoties onderdrukt, die vertelt dat ze zelfdoding overwoog en slachtoffer is van een ernstige inbreuk op haar privéleven.

Ooit dacht ik dat hysterica, vrouwen zijn die geëxalteerd druk om zich heen slaan. Tijdens een zakelijke samenwerking met een psycholoog vertelde deze dat een hysterica ook heel stil kan zijn. In wat voor staat Patricia Paay verkeerde tijdens de uitzending doet er echter niet veel toe.

Wat wel belangrijk is, Patricia Paay is een ervaren mediavrouw is. Ze weet uit jarenlange ervaring hoe de media werkt en hoe boodschappen bij kijkers en luisteraars binnenkomen.

Strategie

Wat me daarom vooral opvalt is de door Patricia Paay gekozen strategie. Het gaat daarbij niet om de keuze voor een bescheiden advocaat en een mediageile journalist. Ze heeft gekozen voor de slachtofferrol. En dat is, volgens mij, niet verstandig in dit geval. Om meerdere redenen, maar vooral vanwege twee uitgangspunten.

Ten eerste het publieke imago van Patricia Paay. Ze is een beetje wild, wellicht wat ordinair, niet op haar mondje gevallen en niet te beroerd om haar grenzen op te zoeken. Ze stond bovendien al twee keer in Playboy. Ten tweede gaat het hier om een seksfilmpje met een kinky inslag; door buitenstaanders, vaak pubers en geestelijk onvolwassen ouderen, zal daar in eerste reactie altijd lacherig over worden gedaan.

Aanval

In plaats van een slachtofferrol had Patricia Paay beter voor een meegaande strategie kunnen kiezen. Ze had dat kunnen doen door voort te bouwen op haar publieke imago en alsnog de openbaar maker van het filmpje vervolgen. Want wat hij deed blijft strafbaar.

Ze had bijvoorbeeld als volgt kunnen reageren (overigens heb ik het filmpje niet gezien, mogelijk dat ik afhankelijk van de beelden de woorden iets anders zou kiezen):

‘Plasseks was in die tijd dat het filmpje werd gemaakt veel in het nieuws. We deden het in de opwinding van het seksuele spel. Een paar weken later gebeurde het nog een keer andersom. Maar dat was het wel. Van plasseks word ik niet opgewonden. Tja, ik ben nu eenmaal niet iemand van altijd de missionarishouding, ik houd wel van een beetje experiment. Toen iemand me vertelde dat hij zijn boterham met pindakaas altijd bedekt met een plak oude kaas, heb ik dat ook geprobeerd. Ik vond het niet lekker, wel met een beetje suiker overigens. En heb je al eens witte port met cola gedronken?’.

Klaar ontzenuwd. Patricia Paay heeft twee keer plasseks gehad en een keer witte port met cola gedronken. Het volk gaat verder met leven.

Patricia Paay vervolgt daarna vanzelfsprekend alsnog haar belager. Die had immers de bedoeling haar te schaden.

Strategische beslissingen

Er worden vaak foute (of minder handige of weinig efficiënte) keuzes gemaakt bij het nemen van strategische beslissingen. Niet alleen in gevallen als bovenstaand. Ook in het bedrijfsleven gebeurt dat. Dat komt doordat er vaak vanuit één discipline naar wordt gekeken en enkel vanuit het probleem.

Juist bij crisissituaties is het van belang naar de gehele omgeving te kijken. Het is Patricia Paay als slachtoffer vergeven dat ze dat niet deed. Degene die er midden in staat kan immers vaak niet helder denken. Wel jammer dat ze lijkt te hebben gekozen voor één discipline, de juridische; vertegenwoordigd door een advocaat en een misdaadjournalist (ok, met media-ervaring).

Meer (sociaal)psychologische invloeden hadden geen kwaad gekund. Kennis van neuromarketing en (massa)communicatie hadden kunnen leiden tot een effectieve strategie. Overigens kun je je afvragen of er bij Patricia Paay uberhaupt sprake was strategie; waarschijnlijk werd vanuit emotie gereageerd en wordt dat nu ad hoc voortgezet.

Spotlight Effect

Een belangrijk fenomeen dat Patricia Paay in ogenschouw had moeten houden, is het spotlight effect. Dat maakt dat je niet alleen vanuit het probleem kijkt. Wat is het spotlight effect?

De mooiste uitleg kreeg ik op mijn achtste van mijn vader. Hij vertelde dat hij als tienjarige voor het eerst een echt horloge had gekregen voor zijn verjaardag. Trots fietste hij de dagen daarna met zijn linkermouw opgetrokken door de binnenstad van Utrecht. Soms stond hij ook met mensen te praten terwijl hij zijn nieuwe horloge opvallend onbedekt liet. Er was niemand die zei, ‘goh jochie wat heb jij een mooi horloge’.

Het spotlight effect handelt over onze eigen waarheid en waarneming en die van anderen. Iemand maakt zich druk over een puistje naast zijn neus en denkt dat iedereen dat ziet. Maar andere mensen zijn daar helemaal niet mee bezig. Die maken zich druk om hun eigen pijntjes, onbetaalde rekeningen en dergelijke.

De plasseks vrouw

Door rekening te houden met het spotlight effect had Patricia Paay meer naar de omgeving gekeken. De bovenstaande cursieve verklaring had de situatie rond de plasseks ontzenuwd voor het grote publiek. Nu zal ze, zoals ze zelf voorspelde bij Jinek, altijd worden geassocieerd met dat plasseks filmpje. Ze is door zichzelf onlosmakelijk verbonden met plasseks.

Ze heeft schade geleden, zegt ze. Twee projecten zijn volgens haar stopgezet vanwege de affaire. Daar past een reactie vanuit de strategie ‘wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’. Niet zeuren dus als slachtoffer, maar in de aanval met humor. Ze had kunnen reageren met: “hypocrieten zijn het. Alsof die twee opdrachtgevers nog nooit buiten de pot hebben geplast”.

Zie ook:

• Het viltje en de rode draad
• Plan, doel en intentie
• Strategie en Tactiek
• Strategie en Tactiek 2