Gisterenavond was ik uitgenodigd bij een bijeenkomst in de Koperen Hoogte nabij Zwolle. Het ligt naast de A28. ‘Je ziet het vanzelf als je op de A28 door Zwolle richting Friesland rijdt’, had de gastheer verteld. Dat klopte. Je ziet de Koperen Hoogte al van verre aan het eind van de weilanden boven de bomen uitkomen.

Ik ben te vroeg en daardoor de eerste van de genodigden. Uitgebreid kan ik de verbouwing van de voormalige watertoren bewonderen. Hennie van der Most, de eigenaar, heeft voor een prachtig houten interieur gekozen en die stijl consequent doorgevoerd. De horecaverdieping, twintig treden boven de entree, bestaat uit een grote bar, een visrestaurant, zithoekjes, een lounge-ruimte met bibliotheek enzovoort.

Maritiem museum

Mijn enthousiasme meld ik de vrouw die mijn tweede drankje bezorgt (ik was echt veel te vroeg). ‘Heeft u ons maritiem museum al gezien?’, vraagt ze, ‘dat is hieronder. Meneer van der Most spaart al jaren scheepvaartspullen, zoals kanonnen, boegbeelden, oude kompassen, modelboten. Met een deel daarvan is het museum ingericht’.

Duikhelm in maritiem museum van de Koperen Hoogte

Snel neem ik een slok en ga naar beneden. De hoeveelheid opgestelde scheepvaartproducten is groot. Ik loop rond en beslis al direct dat ik een keer terug moet komen naar de Koperen Hoogte.

Er liggen duikhelmen, ik zie meerdere sextanten, een prachtig boegbeeld dat op een Vikingschip niet zou misstaan, minstens tien grote scheepsmodellen en veel meer.

Ik begrijp ineens ook de keuze voor het soort hout bij de verbouwing. Het is een scheepsinterieur.

Watertoren De Lichtmis

De Koperen Hoogte is gebouwd in en op watertoren ‘De Lichtmis’. De watertoren, genoemd naar het gelijknamige buurtschap, werd in 1932 gebouwd door architect Hendrik Sangster. Deze bouwkundige had toen al veertien watermolens gemaakt en stond bekend als watertorenbouwer.

De watertoren was bedoeld als waterleiding voor Nieuwleusen. Tot die tijd gebruikten mensen grondwater voor hun watervoorziening. Dat haalden ze met putten en pompen omhoog. Grondwater was niet altijd schoon en bevatte bovendien ziektekiemen. Eind 19e eeuw was men erachter gekomen dat veel ziekte door vuil water werd veroorzaakt. Geleidelijk kwamen er watertorens in Nederland om dat probleem op te lossen.

Waterleiding

De watertoren in Nieuwleusen werd op een, in die tijd, centrale plek gebouwd. Daardoor konden zoveel mogelijk huizen in het omringende platteland op de waterleiding worden aangesloten. Het water werd via ondergrondse buizen, vanuit Witharen, aangevoerd en in de toren schoon gemaakt.

Bewoners moesten betalen voor het gebruik. Daardoor waren velen tegen aansluiting; in 1935 werd dit echter verplicht. In het begin betaalde men een vast maandbedrag, ongeacht het gebruik. Later kwamen er watermeters. Uiteindelijk duurde het nog tot in de zestiger jaren voor alle woningen in Nieuwleusen waren aangesloten.

De Koperen Hoogte

Er waren toen al weer nieuwe technieken. De watertoren werd overbodig en eind jaren tachtig volgde definitieve afsluiting. Een paar jaar later, in 1993, kocht Hennie van der Most de toren. Hij voerde een grondige verbouwing door. Meest opvallend waren een lift aan de buitenkant en een koepeldak met een 360 graden draaiende vloer. In de toren kwamen een hotel en meerdere restaurants.

Herindeling

Sinds de gemeentelijke herindeling in 2001 valt Nieuwleusen onder de gemeente Dalfsen. De Lichtmis, het buurtschap waarop de Koperen Toren staat, kwam bij Zwolle. Over de watertoren werden vooraf tot zelfs in de Tweede Kamer vragen over gesteld.

Een van die vragen luidde ongeveer: ‘hoe denkt de minister erover dat de markante watertoren veel meer een herkenningspunt is voor de nieuwe gemeente Dalfsen/Nieuwleusen, dan voor het verder weg gelegen Zwolle?

Het viel mij gisteren ook op dat ik, na Zwolle, nog ver voorbij de afslag Dalfsen moest rijden tot Lichtmis. Op de kaart lijkt de verbintenis aan een groter Zwolle echter logisch.

Veranderingen

De Koperen Hoogte was lange tijd verliesgevend. Daar werden allerlei oorzaken voor gegeven. Het was voor Hennie van der Most in elk geval reden in 2014 het hotel restaurant te sluiten. Hij zocht daarna korte tijd naar een koper voor het gebouw. Als snel zette hij samen met het personeel de schouders er weer onder.

Na enkele verbouwingen, nog weer ruim een miljoen werd geïnvesteerd, werd een doorstart gemaakt. Op de begane grond kwamen meerdere restaurants en daaronder werd het genoemde maritiem museum ingericht.

Restaurant La Tour

Alan Pearson, die als chef kok vanaf het begin de keuken van de Koperen Hoogte runde, nam het restaurant in de draaiende koepel over. Vanaf half juli 2015 is hij, met zijn vrouw Gisèle, eigenaar van dat restaurant op de veertiende verdieping van de toren. Hij hernoemde het naar Restaurant La Tour.

Later opende Alan Pearson op de vijftiende verdieping nog een Steak & More restaurant. Deze eetgelegenheid kan voor een culinaire privé-bijeenkomst worden gereserveerd.

De toekomst

Ik ben aangenaam verrast door de Koperen Toren. Het ligt een beetje in niemandsland tussen de weilanden. Maar wel op een klasse locatie langs de drukke A28. Het is een ideale plek om even te stoppen halverwege een rit van Groningen naar Utrecht. Het is ook de moeite waard, als je in Zwolle centrum bent geweest, even naar door te rijden.

Wij gingen gisteren voor de bijeenkomst met de buitenlift naar de dertiende verdieping. Daar zijn kleine zaaltjes waar je voor een vergadering of andere gelegenheid kunt afspreken. Ook daar geniet je van een met een prachtig weids uitzicht. Wij keken uit op de Koperen Plas, het grootste private visdomein van Nederland.

Lees ook:

• Martin Bril schreef in 2007 een column in de Volkskrant over de Koperen Hoogte en het verkeersplein onder de A28
• Kamervragen over de herindeling van De Lichtmis en de watertoren
• Artikel in PRO met Hennie van der Most (pdf) en Interview in TwenteVisie 2005 (pdf)
• Canon van Overijssel over de Watertoren (o.a. over grootte en andere feitjes)