INHALLATIE ALLERGENEN

De meest voorkomende allergieën zijn de inhalatie-allergieën. Dit zijn allergieën waarbij een allergeen is ingeademd. In 1870 ontdekten Wyman en Blackley dat de bekendste inhalatie-allergie, hooikoorts, werd veroorzaakt door stuifmeelkorrels van bomen en gras. Het is inmiddels bekend dat stuifmeelkorrels, ook wel pollen genoemd, 10-30% van alle allergieën in de wereld veroorzaken. Andere inhalatie-allergieën worden veroorzaakt door de huisstofmijt (de belangrijkste bron van dit soort allergieën), huid- en haarschilfers en andere dierlijke produkten.

R. Voorhorst, toenmalig hoofd van de Afdeling Allergie van het Academisch Ziekenhuis in Leiden, ontdekte in 1964 dat niet huisstof allergeen was, zoals lange tijd werd aangenomen, maar de uitwerpselen van de huisstofmijt. Later bleek dat er ook bij huisdieren veel allergene stoffen in de uitwerpselen zaten. Bij katten, waarvoor veel mensen allergisch zijn, is het speeksel de belangrijkste bron van allergenen. Katten likken zichzelf regelmatig schoon en verspreiden zo de allergene stof over hun vacht. Dat men lange tijd dacht dat de allergene stof in katteharen zat is dus niet verwonderlijk, want zij bevinden zich erop.

PLLEN EN DE WERKING VAN INHALLATIE ALLERGENEN

Stuifmeelkorrels of pollen zijn mannelijke zaadcellen (voortplantingscellen) van grassen en bomen. Ze zijn vrij agressief aangezien ze, aangekomen op de stempel van een vrouwelijke plant, eiwitten en enzymen loslaten, moeten openbarsten en doorrennen naar de vrouwelijke voortplantingscel om deze te bevruchten. Komen ze per ongeluk in onze neus terecht, dan gedragen pollen zich net zo agressief. Het is daarom maar goed dat niet alle van de vele grassoorten even agressief zijn.

Sommige grassoorten hebben een minimale verspreiding omdat de hoeveelheid pollen gering is. Bij andere soorten zijn de pollen groot dan wel klein. Pollen zitten in de ongeveer 10.000 liter lucht die we dagelijks inademen. De grootte van allergenen speelt een belangrijke rol bij de plaats waar zij in het lichaam een reactie veroorzaken. Ze worden opgevangen door het slijmvlies van de neus, de ogen en de luchtwegen. Zijn de allergenen groot, dan kunnen ze niet langs het slijmvlies. Zijn ze klein, dan kunnen de allergenen zeer diep in de longen komen.
Nauwkeurig gezegd zijn het niet de pollen zelf die allergeen zijn, maar bepaalde stoffen die in de pollen zitten. Voor allergene stoffen geldt dat ze een bepaalde grootte moeten hebben om een allergische reactie te kunnen veroorzaken (tussen de 5000 en 80.000 Dalton). De plaats waar allergene deeltjes van pollen en huisstofmijt (zie paragraaf 2.1.2) in de luchtwegen terechtkomen, hangt af van de diameter van het deeltje, de snelheid van de luchtstroming en eventuele obstakels. Normaal verplaatsen de trilhaartjes van het neusslijmvlies de allergene stoffen-bevattende pollen of andere vervuiling richting keel. Het pollen komt dan uiteindelijk in de maag, waar het wordt vernietigd door het maagzuur. Naast allergie kunnen bijvoorbeeld roken en uitlaatgassen de werking van de slijmvliezen en het neustrilhaar doen verminderen.
De oorzaak van de loop- of snotneus is door leken nauwelijks te herkennen. Veel mensen spreken bij elke snot- of loopneus van verkoudheid, terwijl men al jaren hooikoorts kan hebben zonder zich daarvan bewust te zijn.

Een allergische reactie is niet altijd zichtbaar. Het slijmvlies bevindt zich namelijk niet alleen in de neus maar loopt door tot in de buis van Eustachius naar de middenoorholte. Een allergische reactie zoals opgezwollen slijmvlies kan daarom ook ontstaan in de neusbijholten en de middenoorholte. Bij langdurige onverklaarbare klachten is het zinvol ook hier eens aan allergie te denken.

HUISSTOFMIJT

Een van de kleinste huisdieren die wij kennen, is de huisstofmijt. De mijt behoort tot de spinachtigen. Naast de huisstofmijt kennen we nog andere mijten, zoals de hooi-, meel- en copramijt (schurftmijt). In het kader van allergie wordt echter met name gesproken over de huisstofmijt. De belangrijkste van de 10 soorten huisstofmijten wordt door liefhebbers “Dermatophagoides pteronyssinus” genoemd.
Dat de huisstofmijt verband houdt met allergieën werd voor het eerst onderbouwd gesuggereerd door de Leidse farmacoloog Storm van Leeuwen. Hij berichtte hierover in 1924. Het duurde daarna nog tot 1964 voor de wetenschappers Voorhorst, Spieksma-Boezeman en Spieksma vaststelden dat in huisstof bijna altijd huisstofmijt voorkomt. Tevens ontdekten zij dat de huisstofmijt een sterk allergene stof produceert die te vinden is in de uitwerpselen.

De huisstofmijt is met het blote oog niet te zien. Het is een microscopisch klein diertje dat in groten getale in ieder huis voorkomt. Het is daarbij een onuitroeibaar beestje waarvan de ontlasting, nauwelijks 25 micrometer groot, sterk allergeen is. Zoals haar naam al doet vermoeden, komt de huisstofmijt veelvuldig voor in huisstof. Veel stofzuigen en schoonmaken lijkt dus een remedie voor allergische mensen. Maar zoals gezegd, is de mijt helaas onuitroeibaar.

Nadat in laboratoria was vastgesteld dat de huisstofmijt zich in leven houdt met huidschilfers en bijvoorbeeld baardhaartjes, werd ontdekt dat het bed een belangrijke voedingsbodem is voor de huisstofmijt. Allerlei oplossingen zijn daarop aangedragen om de huisstofmijt uit het bed te weren, variërend van het uitroken van het matras tot plastic matrashoezen en matrassen met een plastic coating, maar tevergeefs.
Recent onderzoek aan de Universiteit van Glasgow heeft uitgewezen dat sperma een lekkernij is voor de huisstofmijt. De zaadvloeistof van sperma is zeer rijk aan eiwitten. Volgens de Britse mijtendeskundige Matthew Coloff, werkzaam aan de Universiteit van Glasgow, is de wekelijkse hoeveelheid eiwit uit sperma, bij een gemiddelde van twee zaadlozingen, een tiende van de hoeveelheid huidschilfers in diezelfde periode. Huisstofmijtvrouwtjes die bivakkeren op een spermahoudend matras produceren bijna twee maal zoveel eitjes als hun zusters die een leven leiden zonder deze eiwitrijke delicatesse. Vrijen met een condoom lijkt hier een oplossing. Allergische reacties kunnen in de slaapkamer overigens ook worden veroorzaakt door een donzen dekbed wanneer een patiënt(e) allergisch is voor allergenen van donsveren.

In het algemeen blijken het regelmatig verschonen van de lakens, het goed ventileren van de slaapkamer, het aanpassen van de inrichting ervan en de afwezigheid van voorwerpen die stof vasthouden, zoals boeken en kleding, te helpen tegen huisstofmijt. De wetenschap dat huisstofmijten een voorkeur hebben voor vochtige huizen en een vochtig klimaat leert dat ze vooral te vinden zijn in oude, slecht onderhouden en moderne, slecht geventileerde huizen. In Nederland is de huisstofmijt in de herfst het meest talrijk aanwezig.

De huisstofmijt is vooral een lastpost voor allergische mensen. Iedereen draagt er echter vaak duizenden met zich. Huisstofmijten zitten in ons haar, op onze huid en in onze kleding. Daar houden ze zich bezig met de biologische afbraak van menselijke afvalprodukten, hetgeen op zich een nuttige bezigheid is.

ANDERE ALLERGIEËN

Naast inhalatie-allergie bestaan er onder andere nog de allergie voor insektegiffen, voedselallergie, contactallergie en beroepsallergie. De allergie voor insektegiffen spreekt waarschijnlijk het meest tot de verbeelding. Bijna iedereen weet dat een bijesteek gevaarlijk kan zijn. Een niet-allergische persoon kan tientallen bijesteken verdragen, maar voor een bijenallergische patiënt(e) kan één steek al dodelijk zijn. In principe zijn vele insekten in staat een allergische reactie te veroorzaken. Zo geeft de muggebeet bijvoorbeeld een plaatselijke reactie: het speeksel dat de mug in de huid spuit maakt het bloed dunner waardoor het niet kan stollen. Na een aantal steken kan er bij een gevoelige persoon een allergie ontstaan, waardoor er bij latere muggebeten een heviger reactie volgt, bijvoorbeeld in de vorm van huiduitslag over het hele lichaam.

Voedselallergie is een verwarrend begrip. Twee mensen kunnen allebei dezelfde klacht hebben na het eten van kaas, jam of pindakaas. Toch kan het bij de één gaan om een echte allergie en bij de ander om een overgevoeligheidsreactie veroorzaakt door voedselbestanddelen, waarbij het afweersysteem niet direct is betrokken (voedselintolerantie). Bij de allergische reactie betreft het altijd een reactie van het immuunsysteem. In het geval van voedselintolerantie kunnen er meerdere oorzaken zijn zoals het niet kunnen afbreken van een voedselbestanddeel, problemen bij het aanmaken van enzymen of een giftige reactie in het lichaam wanneer verschillende stoffen met elkaar in aanraking komen. Het is bij voedselintolerantie zelfs mogelijk dat er in het voedsel aanwezige mediatoren (bijvoorbeeld histamine) vrijkomen, dezelfde stoffen dus die bij een allergische reactie zo belangrijk zijn (zie paragraaf 1.2).

In het geval van een contactallergie dringt de boosdoener via de huid het lichaam binnen. Die boosdoener is een laag-moleculaire stof die zich in het lichaam bindt aan een eiwit en zo allergeen wordt. Een contactallergie voor metalen wordt doorgaans gemakkelijker vastgesteld dan andere contactallergieën, doordat er een huidreactie is die eenvoudig is terug te voeren op het gebruik van een bepaald materiaal. De groene pols als allergische reactie op het nikkel in de sluiting van een horlogebandje is een veel voorkomend voorbeeld. In dit soort gevallen wordt ook gesproken van contacteczeem.

Van beroepsallergie is sprake wanneer personen vooral door hun werk veelvuldig in contact komen met een bepaalde stof. De reactie heeft meestal de vorm van een hiervoor reeds genoemde allergie. Kapperseczeem van shampoo en bakkerseczeem van meel zijn contactallergieën. Bakkersastma als gevolg van het inhaleren van “meelmijt” is echter een inhalatie-allergie. Laboranten die proeven doen met dieren kunnen niet alleen inhalatie-allergieën maar ook contactallergieën ontwikkelen voor bijvoorbeeld rattenurine.

<< Lees vorige Lees verder >>