Mierenneuker heb ik altijd een bijzonder woord gevonden. Er zijn meer woorden die ik bijzonder vind. Mierenneuker is beeldend. Het is de vraag of je met dat beeld begrijpt wat het woord betekent. Als je het letterlijk neemt zou ik liever de eendagsvlieg nemen.

Je kent dat boek toch wel over het seksuele leven van de eendagsvlieg? Het scheelt een hoop geouwehoer als je een eendagsvliegneuker bent. Het zijn overigens geen vliegen en het mannetje sterft direct na de paring, na meestal korter dan een dag volwassen leven.

Mierenneuker

Ok, het is een bijzonder woord. Mierenneuker. Ik wist dat mierenneukers in het Engels geen ‘Ant fuckers’ worden genoemd. Een Engelse vriend had het ooit over een ‘nit picker’. Daarbij begreep ik uit het zinsverband dat hij een muggezifter, komma-, paling- of kanarieneuker bedoelde.

Nit picker kun je vertalen naar neetplukker. Een neet is het eitje van een parasiterende luis. Die zit in je schaam- of hoofdhaar. In de volksmond werden neten ook wel pietjes genoemd. Dat kennen wij wel in de context van mierenneuker, want pietjesneuker of pietjesplukker is een synoniem.

Pettifogger

Vorige maand las ik in Time een interview met Harold Evans, de oud hoofdredacteur. Een interessant artikel over taal, nepnieuws, journalistiek en Trump. Daarin las ik, ‘The English language got corrupted by pettifoggers’.

Een ‘pettifogger’ is een advocaat met een zekere reputatie. Maar dat bedoelde Evans niet. Want er volgt een prachtige omschrijving: ‘Do you know that word, pettifogger? It’s somebody who stumbles over a neck but misses the body lying on the floor’.

Etymologie van de mierenneuker

Er zijn mensen die voor de oorsprong van mierenneuker of mierenneuken (een verschil van zijn of doen) verwijzen naar de Bijbel. In de bijbel gaat het echter niet over mieren, maar over muggen. De door Mattheus (23:24) gebruikte uitspraak zou dan zoiets zijn als: blinde leiders zijn jullie, die wel de muggen uit de drank ziften, maar de kamelen doorslikken.

De etymologiebank beschouwt het als een scheldwoord. Ten eerste omdat een rechter iemand veroordeelde die een politieman had uitgescholden voor mierenneuker. Ten tweede omdat het niet in het WNT (Woordenboek Nederlandse Taal) voorkomt, maar wel in het Bargoens Woordenboek.

Dat laatste boek verscheen in 1974. Eerdere vermeldingen zijn er niet… in het Nederlands. In een Frans woordenboek uit 1930 staat ‘enculeur de mouches’, wat ongeveer ‘neuker vliegen’ betekent. Hé daar zijn de vliegen weer…. maar mieren zie ik er niet bij.

Familie Fugger

Terug naar de Pettifogger. Dat woord bestond in het begin uit twee woorden: petti (petty) en fogger. Het eerste woord slaat op een kleinzielig, benepen persoon. De tweede komt waarschijnlijk van de familienaam Fugger. Dat was een Duitse familie van kooplieden en investeerders in de 15^e en 16^e eeuw.

Varianten van de familienaam werden gebruikt in de beschrijving van rijke, krenterige en hebzuchtige mensen. In Engeland kwam daar de toevoeging ‘petty’ bij als omschrijving van mensen met kleine en/of duistere zaakjes. Later werden advocaten die zich bezighielden met kleine, onbeduidende juridische zaken Pettifoggers genoemd.

Fucker

Van varianten op de familienaam Fugger kom je al snel op ‘fucker’. Ik weet nog dat ik op mijn veertiende met een groep klasgenoten naar Engeland fietste. Maarten Benders, een van de fietsers, had Vocking worsten meegenomen.

Ze waren al snel op, dus ging hij in een slagerij vragen om Vocking worst. Later hoorden we dat Engelse de u in fuck niet uitspreken als een u, maar als een o. Daardoor klinkt het als Vocking. De slager had geen Vocking worst, maar wel een weinig begripvolle uitdrukking op zijn gezicht.

-neuker

Van Fucking naar neuker is een kleine stap. Wellicht dat mierenneuker, en al die andere neukers om pietluttig gedrag te omschrijven, van pettifogger komt.

Het lied De Mierenneuker

De Nederlandse popartiest Mattino bracht een lied uit met de titel ‘de Mierenneuker’. Je kunt het beluisteren op Spotify en Youtube. Mattino is de artiestennaam van Matthijs Begheyn uit Utrecht. Hij begon op latere leeftijd zijn muziekcarrière. Zijn fraai vormgeven en gearrangeerde album ‘Op De Goede Weg‘ werd door veel artiesten en muziekrecensenten enthousiast beoordeeld.