zindelijk denken en logisch redeneren

Logisch redeneren en zindelijk denken

Vorige week las ik een essay over het tegenwoordige gebrek aan zindelijk denken en logisch redeneren. Het is geschreven door Syp Wynia in een recente uitgave van Elseviers Weekblad. Hij belichtte een van de dingen waar ik me ook al een tijdje over verwonder.

Hij had het vooral over zindelijk denken en logisch redeneren, zeg maar het gebruik van drogredenering. Voor mij ligt dat in dezelfde lijn als de slordigheid waarmee sommige mensen feiten verkondigen. Hoewel bij dat laatste tijdsdruk soms enige coulance kan geven.

Een boek met verhaal

Eerst een herinnering. Toen ik een jaar of twintig was kocht ik een boek van een Belgische uitgever. Het heette, als ik me na al die jaren niet vergis, zindelijk denken en logisch redeneren. Ik vond het een bijzonder boek. Het benaderde logica en filosofie anders dan ik gewend was in andere boeken,

Nadat ik het had gelezen en daarbij steeds enthousiaster was geworden, vertelde ik een leraar Maatschappijleer en Godsdienst over het boek. De man, die ik kende als zeer kritisch, vroeg me het boek te leen.

Lange tijd hoorde ik niets. In de veronderstelling dat hij het nog moest lezen, sprak ik hem er niet over aan. Een paar maanden na het uitlenen gaf hij mij een, duidelijk te zien, nieuw exemplaar van het boek.

‘Een heel goed boek’, was zijn korte commentaar. Later ontdekte ik dat hij meerdere exemplaren van het boek had gekocht om uit te delen aan vrienden en geïnteresseerden.

Zindelijk denken en logisch redeneren

Het essay van Syp Wynia begint met enkele vragen, die de essentie vormen van zijn betoog. Doen feiten er niet meer toe? Is de persoonlijke aanval de norm? Worden mythes gekoesterd? Hij beseft dat het beschreven fenomeen wellicht altijd heeft bestaan. Vroeger echter verborgen in de bedrijfs- en voetbalkantine, en stamkroeg.

Het is ongeveer de omgeving waar ik aan refereer met verjaardagsfeestjes. Dat zijn immers ook vaak bijeenkomsten met verkondigingen van achterhaalde kennis en uitwisseling van niet ter zake doende ervaringen en drogredeneringen.

Drogredenen

Niet zindelijk denken en onlogisch redeneren kenmerken zich dus, zoals ik boven al aangaf, in drogredenen. Een mooie definitie van een drogreden is ‘een ongeldige redenering die oppervlakkig beschouwt juist lijkt’. Vanuit de logica zou je dat laatste bijna wiskundig moeten verwoorden met ‘geldig lijkt’.

Er zijn meerdere vormen van drogredenen, ook wel schijnlogica of schijnbaar logisch genoemd. Een leuke is de cirkelredenering. Daarbij wordt een bewering als juist aangevoerd door het het bewijs erin mee te nemen. In het bovenbedoelde boek stonden prachtige voorbeelden. Een eenvoudig voorbeeld is: ik ben de baas omdat ik het hier voor het zeggen heb.

Slordigheid

Met de slordigheid, waar ik op doel in de inleiding, bedoel ik onjuiste informatie over juist datgene waar nauwkeurigheid gewenst is. Dat in een krantenartikel tegenwoordig allerlei taalfouten zitten, dat neem ik voor lief. Maar feitelijke informatie moet je controleren. Helemaal, in dit verband, wanneer je kunt vermoeden dat het gegeven onlogisch is.

Terrassen

Een tijdje terug schreef ik een bericht over het grootste terras van Nederland. Daarin meld ik dat Utrecht de hoogste terrasdruk heeft van Nederland, namelijk 1 terrasstoel per 651 inwoners. Op zich is dat een leuk gegeven. Het aantal inwoners geeft immers al druk, maar toeristen maken de druk nog groter.

Toevallig stond een paar dagen later in een krant een artikel over de terrasdruk in Utrecht. Ik weet niet meer welke slordigheid er precies over een feit in stond. Maar zelfs als ik het bericht over het terras niet zou hebben geschreven, kon ik beredeneren dat het genoemde getal onjuist was. Dat stoort me dan wel.

Hardnekkigheid

Het stoort me omdat ik van een serieuze journalist verwacht dat hij zijn feiten controleert. Het stoort me ook, omdat veel mensen de fouten voor waar overnemen. In de wandelgangen, het informele gesprek bij het koffieautomaat etc komen die onjuiste feiten als waarheid terug.

Want dat zie je ook bij drogredenen en, zoals Wynia signaleert, mythes en falsificaties: ze zijn hardnekkig. Ze worden door iedereen herhaald, ook al is al vele malen op de onjuistheid ervan gewezen.

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 27 september 2017 door in de categorie 2017, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *