Het verhaal van de Rode Paperclip roept verschillende gedachten bij me op. Ze schieten als vlotte associaties door mijn hoofd. Ze gaan over oorspronkelijkheid, originaliteit, bekend zijn met. Maar laat ik eerst het verhaal vertellen van de Rode Paperclip

Bigger Better

Het verhaal van de Rode Paperclip is het verhaal van de Canadese blogger Kyle MacDonald. In zijn jeugd speelde hij het spel Bigger, Better. Het is een oud spel dat vooral door kinderen wordt gespeeld.

De deelnemers starten met iets van weinig waarde. Dan gaan ze de buurt in en proberen hun voorwerp te ruilen voor iets van meer waarde. Degene met aan het eind het meest waardevolle product heeft gewonnen.

De Rode Paperclip

MacDonald vroeg zich af of het mogelijk was op die manier van iets eenvoudigs tot een huis te ruilen. Hij begon met een rode paperclip. Op 14 juli 2005 ruilde hij dat ‘waardeloze’ dingetje voor een pen in de vorm van een vis. Dezelfde maand nog werd hij eigenaar van een met de hand gemaakte deurknop.

Via een camping kooktoestel, een elektrische generator, een verzameling spullen, een sneeuwscooter, een reis, een lichte vrachtwagen, een opnamecontract bij een muziekstudio, een jaar huur van een huis, een middag met Alice Cooper, een sneeuwbol van KISS en een rol in een film kreeg hij bij de veertiende stap een huis van twee verdiepingen.

Klein Haneveld en Egberts

In 2012 begonnen Albert Klein Haneveld en Stefan Egberts eenzelfde ruilhandel. In plaats van een rode paperclip begonnen zij met een konijn. Die hadden ze via Marktplaats gekregen. Ze filmden het volledige ruilavontuur. Het werd in Nederland in 2016 uitgezonden alsof hun actie uniek was.

Het meest bijzondere aan de actie van Klein Haneveld en Egberts zat aan het eind. Dat was hun conclusie dat het al snel geen spelletje meer was, maar echte handel. Het huis, dat ze uiteindelijk hadden verkregen door ruiling, verkochten ze. Met het ontvangen geld gingen ze naar Las Vegas. Daar, aan een roulettetafel, zetten ze het gehele bedrag op rood. Het was een 50-50 kans op verdubbeling. Ze verloren.

Ruilhandel

De bovengenoemde twee ruilhandels verliepen ongeveer even opmerkelijk. Het verloop ervan is leuk onderzoeksmateriaal voor sociaalpsychologen. In de verkregen ruilobjecten, wijze van verkopen, waardebepaling en dergelijke zitten immers leuke lessen. Het is wellicht ook interessant te bekijken hoe deze ruilhandel van producten overeenkomt met andere vormen van ruilhandel of ruilhandel in het verleden.

Want ruilhandel is de oudste vorm van handel. Het stamt uit de oertijd. Uit een tijd dat mensen nog geen geld hadden.

Oorspronkelijkheid

Ok, de verschillende gedachten van het begin. De ruilactie van Klein Haneveld en Egberts werd gepresenteerd als uniek, als iets origineels. Maar ruim tien jaar voor hen was er dus al de Rode Paperclip van MacDonald. Omdat hij verwees naar het spel Bigger, Better kunnen we concluderen dat ook hij niet uniek was.

Bovendien was ruilhandel dus de oudste vorm van handel. Het verhaal van zo’n continu doorgevoerde activiteit is dan wellicht het bijzonder aan de Rode Paperclip en het Konijn. Het leest als een ‘van krantenjongen tot miljonair’.

Strohalm miljonair

Maar een heel oude Japanse legende vertelt hetzelfde verhaal als de Rode Paperclip. Het is het verhaal van de strohalm miljonair. Het werd in het begin mondeling doorverteld. Geleidelijk kwamen er dus meerdere versies van het avontuur. Maar het begon altijd met een strohalm.

Het kan ook omgekeerd, dus van iets tot niets. Dat gebeurt bijvoorbeeld in een, eveneens heel oud, Noors volksverhaal. Het is bij ons onder andere bekend in een versie van Hans Christiaan Andersen, ‘wat vader doet, is altijd goed’.

Conclusie

De rode paperclip is voor mij dus vooral een verhaal van ‘je kunt wel denken dat je iets unieks hebt bedacht, er zijn vast anderen die het al eerder of ook hebben bedacht’. Denk ook aan Rupert Sheldrake’s morfische veld.

De hierboven getoond paperclip is een foto van de originele paperclip waarmee het verhaal van Kyle MacDonald begon