- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Miniatuurboekje, maar niet de kleinste

Miniatuurboekje Europese Unie

Karin, een vriendin, heeft een miniatuurboekje in haar handen als ik bij haar binnenloop. Ze verstopte het in haar vuist, maar ze heeft haar hand al snel geopend.

‘Wat heb jij daar voor moois?’, vraag ik onschuldig.

‘Ik dacht dat je dit wel leuk zou vinden’, zegt ze, ‘het is een miniatuurboekje met de rechten van de mens. Klein hè? Je mag het hebben’.

Ik neem het boekje van haar aan en bedank haar. Het is inderdaad een miniatuurboekje. Geen miniatuurboek of klein boekje, maar een echt miniatuurboekje.

Het miniatuurboekje

Het miniatuurboekje meet 2,5 x 3,1 centimeter. Het is augustus 2003 gedrukt in Frankrijk door de Imprimerie Nationale. Dat is de in 1640 opgericht drukkerij van de Franse overheid.

25 bij 31 millimeter. Wat zou de definitie zijn van een miniatuurboekje, vraag ik me af. Past bijvoorbeeld het WordPerfect mini-boekje dat ik maakte voor Addison Wesley daar ook binnen. Dat is 7 x 5,1 cm.

Er is geen echte richtlijn voor een miniatuurboekje. Louis Bondy, antiquair en groot verzamelaar van miniatuurboekjes, legde de grens bij 7,6 bij 7,6 centimeter.

Almanakken

Miniatuurboekjes zijn op zich gewoon leuk. Het fascineert ons, evenals andere extremen. Niet alleen de hoogste wolkenkrabber, maar ook een groot boek. Denk maar eens aan de maxi-boeken van Tasschen die met een tafeltje worden geleverd.

Maar een miniatuurboekje kan ook functioneel zijn. Op bepaalde momenten in de geschiedenis werden bijvoorbeeld almanakken gemaakt in miniatuur. Die konden dan gemakkelijk worden meegenomen in vest-, binnen- of broekzak. In

Unieke grootte

Miniatuurboekje Kalendarium Gregorianum

Titelblad van het miniatuurboekje Kalendarium Gregorianum van Christoffel Plantijn

Het miniatuurboekje dat ik van Karin kreeg heeft een unieke grootte. Wanneer ik de maten opzoek van beroemde miniatuurboekjes blijkt het echt klein. En toch nog leesbaar, meld ik ook maar even.

Een beroemd boekje is bijvoorbeeld het Kalendarium Gregorianum uit 1585. Het is in Antwerpen gedruk door Christoffel Plantijn en meet 22 bij 35 millimeter. De London Almanack, die vanaf 1690 meer dan 200 jaar verscheen, was 26 bij 57 millimeter.

In Nederland was er rond 1790 de Kleine Tijdwijzer van Jan Gulik. Deze was 35 bij 82 millimeter. Maar hij heeft waarschijnlijk ook kleinere exemplaren gemaakt.

Verzamelaars

Mensen verzamelen van alles. Dus zijn er ook mensen die een collectie miniatuurboekjes aanleggen. Louis Bondy noemde ik al. President Roosevelt verzamelde ook mini-boekjes.

het kleinste miniatuurboekje

Het kleinste miniatuurboekje met verhaal van Tsjechov is 0,9 mm

Maar een echt grote verzamelaar is de Hongaar Jozsef Tari. Hij verzamelt miniatuurboekjes sinds 1972 en heeft er ruim 5000. De Amerikaan Neale Albert komt daar met ruim 4500 boekjes in de buurt. Hij heeft echter het vooralsnog kleinste mini-boekje. Dat is een uitgave van een kort verhaal van Anton Tjechov in een boekje van 0,9 bij 0,9 millimeter.

Bij bovengenoemde aantallen vallen schenkingen in Nederland aan musea een beetje in het niet. De erven Jan Heinen, van de uitgeverij Heinen, schonken zijn verzameling mini-boekjes aan de Koninklijke Bibliotheek. Het waren 250 exemplaren, waarvan het KB er 50 opnam in haar collectie.

De verzameling van antiquair en uitgever Guus Thurkow bestond uit 1515 miniatuurboekjes. Na zijn dood in 2011 gingen ze naar het museum Meermanno (onderdeel van Huis van het Boek). Daar worden ze in de door Thurkow en zijn vrouw speciaal gemaakte bibliotheekkast getoond.

Geschiedenis

De boekdrukkunst is al heel oud. Maar de drukpers is wat jonger. Rond 1050 waren ze te vinden in China en 300 jaar later stond de eerste Europese drukpers in Oostenrijk. Ongeveer 100 jaar daarna bedacht Johannes Gutenberg het drukken met losse letters.

Maar wanneer ging een drukker een miniatuurboekje maken? Dat was niet lang na de uitvinding van Gutenberg. Rond 1475 verscheen het eerste mini-boekje, al snel gevolgd door andere. Het was een noviteit en drukkers toonden er hun drukkersvaardigheid mee.

Meer informatie: