‘ 2 Glazen alcohol per dag is nog steeds het best’, zeg ik tegen mijn vrienden. We kijken naar de film ‘The Magnificent Seven’ uit 1960. Een gouwe ouwe met een platina cast: Steve McQueen, Charles Bronson, Eli Wallach, James Coburn, Robert Vaughn en Yul Brynner. Natuurlijk drinken sommigen een biertje en anderen rode wijn.

‘Geen alcohol drinken verlengt je levensverwachting’, vertelde Charles en hij neemt lachend een slok. ‘Of anders gezegd, alcohol schaadt je gezondheid’.

We zijn gezelligheidsdrinkers. Doordeweeks drinken we geen van allen of hooguit een of twee glaasjes. We hebben geen reden daar tegen elkaar over te liegen. Alleen op zo’n avond als nu zijn er het vaak meer.

2 glazen alcohol per dag is nog steeds het best

Erik is de enige die nog weleens zegt dat we ook op een avond als deze moeten matigen. En hij wil reageren op de opmerking van Charles. Maar ik ben hem voor en zeg dus ‘2 glazen alcohol per dag is nog steeds het best’.

‘Het is een mooi voorbeeld van liegen met statistieken’, vul ik aan. ‘Ik heb de dag na de berichten in de krant direct gezocht naar het artikel. Het artikel in de Lancet waar iedereen het over had, ik wilde het zelf lezen. Ik zal je na de film, als je dat wilt, mijn bevindingen vertellen’.

Kleurenblinde onderzoeker

Na het lezen zijn mijn gedachten bij de kleurenblinde onderzoeker. Hij telt alleen de blauwe auto’s en niet de rode. Want bij de uitleg in het artikel van de methode wordt gemeld dat niet-drinkers niet zijn meegenomen in het onderzoek. Dat maakte me al extra kritisch.

Het is alsof je alleen de uitstoot telt van de blauwe auto’s en de rode auto’s buiten beschouwing laat. Daarna concludeer je dat lichtblauwe minder schadelijke stoffen uitstoten dan donkerblauwe. En journalisten nemen dat netjes over. Dat rode auto’s ook schadelijke stoffen uitstoten wordt buiten beschouwing gelaten.

Ontbrekende informatie

Ik vermoed dus, na snelle lezing, dat er informatie ontbreekt. Op de eerste bladzijde van de PDF die ik vond, stond iets over een appendix. Ik las er overheen gelezen omdat het een aanvulling was op de vele namen van genoemde onderzoekers.

In de tekst wordt ook enkele keren naar een appendix verwezen. Die vind ik ook op internet en dat maakt een en ander direct duidelijk. Namelijk: 2 glazen alcohol per dag is nog steeds het best.

Journalisten overschrijvers

In het hoofdartikel is, om welke reden dan ook, een vals beeld gegeven. En journalisten schreven hun verhaaltje aan de hand van het hoofdartikel. Of ze schreven het eenvoudig van elkaar over.

Journalistiek is ook al niet meer wat het is geweest. Meer bewijs nodig? Lees het boek ‘Journalist te koop’ van Arnold Karskens. Ik kom daar in een later bericht nog op terug.

Een eenvoudig voorbeeld

Het is beslist interessant het hoofdartikel en de appendix, desnoods diagonaal, door te lezen. Dat ik zei ‘2 glazen alcohol per dag is nog steeds het best’ komt door onderstaande. Het is slechts een eenvoudig voorbeeld uit het onderzoek.

Dit is de grafiek uit het hoofdartikel. Op de horizontale lijn staan het aantal glazen (100 gram = circa 10 glazen alcohol) en op de verticale lijn het risico.

Grafiek uit het hoofdartikel van de Lancet.

En dit is de grafiek uit de appendix van dezelfde vergelijking tussen alcoholgebruik en hart- en vaatziekten en tussen alcoholgebruik en sterfte door allerlei oorzaken.

De grafiek met niet-drinkers uit de appendix

Dat geeft toch een heel ander beeld dan de berichtgeving in de media van de afgelopen dagen. Het blijkt dat, wanneer je de niet-drinkers meeneemt in de resultaten, je het beste ongeveer 10 glazen alcohol per week kunt drinken.

LET OP !!! De plaats van de grafieken zijn gewisseld. All Mortality staat in het hoofdartikel links, in de appendix rechts.

Liegen met statistieken

Achterhouden van informatie is wellicht niet liegen. Maar de grafiek is er wel een uit het boekje ‘liegen met statistieken’. En ook daarom een leuk voorbeeld. Want een grafiek geeft snel een vertekend beeld.

Maar de boodschap van de grafiek in de appendix is duidelijk: 2 Glazen alcohol per dag is nog steeds het best. Binnenkort ga ik met dezelfde vrienden naar de remake van ‘The Magnificent Seven’ kijken. In 2016 is die verschenen met onder andere Denzel Washington, Chris Pratt en Ethan Hawke. Als we de hele week niet drinken, kunnen we er die avond 10 drinken en brengt Bob ons naar huis.

Meer informatie:

• Hier de pdf van het hoofdartikel en de appendix van het onderzoek ‘Risk thresholds for alcohol consumption: combined analysis of individual-participant data for 599 912 current drinkers in 83 prospective studies’.
• De PDF’s van de Lancet worden aangeboden als ‘Open Access article under the CC BY 4.0 license‘. Dat betekent dat het verspreid mag worden met naamsvermelding en een link naar de licentie. Je kunt de PDF’s (hoofdartikel en appendix) ook downloaden op de site van de Lancet
• Zie ook de berichten ‘zesde fles gratis‘ en ‘liegen met statistieken‘ over liegen met statieken
• Of de berichten ‘Alcoholgebruik, het dilemma‘ of ‘rode wijn en de sportschool‘