Vorige week moest ik ineens denken aan mijn boekwinkel verleden. Ik had drie favoriete boekwinkels. Dat hing natuurlijk samen met de invulling van mijn leven toentertijd. Je gaat immers niet naar Groningen voor je boeken als je in Utrecht woont en veel in Amsterdam bent.

Mijn favoriete boekwinkels waren Boekhandel Bouwman in De Bilt, Athenaeum Boekhandel in Amsterdam en vanzelfsprekend Broese Kemink in Utrecht. Er is een periode geweest dat ik elke zaterdag even bij Bouwman binnenliep en elke donderdagavond bij Broese.

Boekwinkel verleden in Utrecht

Maar als ik denk aan mijn boekwinkel verleden, dan denk ik vooral aan tweedehands boeken. Winkels met die boeken waren een vroege longtail. In die antiquariaten en tweedehands boekwinkels vond ik vaak bijzondere boeken of uitgaven met een leuk concept. Of ik vulde mijn collectie ermee aan, bijvoorbeeld nadat ik een interessante schrijver had ontdekt.

Daarnaast vond ik het gewoon leuk te struinen langs de boekenkasten. Liever dan doelloos door de stad lopen, maakte ik een wandeling door historische kennis, moderne inzichten en leuke weetjes. Terugblikkend in mijn boekwinkel verleden herken ik mijn favorieten.

Het waren er vier:

• Eureka/Hinderickx & Winderickx – toen nog in de Herenstraat 15
• Eureka boeken – in de Nachtegaalstraat 28.
• De Oude Boekhandel vh H.W. Meyer jr. – in de Korte Jansstraat 2
• Kronkel/Godefroy – in Hessenweg in de Bilt, later Nieuwstraat 90

Hinderickx & Winderickx en Eureka

In mijn middelbare schooltijd kwam ik al in de boekenzaak van Siebold Tromp in de Herenstraat 15. Ik weet niet of het toen al Hinderickx & Winderickx heette of Eureka. Mijn vaste leesmoment was de culturele bijlage van de NRC op zondagochtend. Prachtig vond ik de polemieken en essays van W.F. Hermans, Rudy Kousbroek, Gerrit Krol, Dick Hillenius en anderen. Bij Siebold kocht ik hun boeken en verzamelde werken.

In 1982 deed Tromp zijn winkel over aan Hans Engberts en René Hesselink. Zelf begon Tromp een boekwinkel in Aix-en-Provence, Frankrijk. Het was in de jaren dat ik nauwelijks in Utrecht was. Het jaar daarop was Tromp, evenals ik, weer terug in het Utrechtse. Hij begon antiquariaat Eureka in de Nachtegaalstraat. Mijn routinematige weg naar de tweedehands boekenzaken moest ik eerst opnieuw vinden.

Het heeft een tijdje geduurd voor ik weer de regelmaat vond naar Eureka te fietsen. En ik liep af en toe binnen in de Herenstraat, bij Hinderickx & Winderickx. Volgens een vriend was Siebold Tromp inmiddels terug in de Herenstraat met Eureka Edition, een boekenuitgever en tweedehands verkoop. Maar de zaak kon volgens de vriend evengoed van een liefhebber zijn, die het oude Eureka in ere wil houden.

Oude Boekhandel vh H.W. Meyer jr.

Zoekend in de herinnering van mijn boekwinkel verleden zie ik een magere, oude man. Hij is gerimpeld en een beetje nukkig. Of verwar ik hem nu met de man die in de Breedstraat een elektro-rommelzaak had? Hoe dan ook zijn boekenpand was heerlijk.

Je kon meerdere trappen op met uitgesleten treden. Richting zolder werd het smaller. De boeken stonden op thema. Mijn belangstelling lag bij de collectie op de tweede verdieping.

Ik weet niet goed meer hoe de indeling was. Later kwam ik in het buitenland in soortgelijke boekenzaakjes. De herinneringen aan deze stoffige zaakjes met hun versleten boekenkasten en gerijpt personeel hebben zich vermengd.

Het smalle, middeleeuwse pand stond er nog steeds, toen ik enkele maanden geleden in de Korte Jansstraat was. Het ligt een beetje armoedig tussen de opgeknapte zaken die de straat een eigentijdse uitstraling geven. Er liggen boeken in de etalage te verstoffen. De gevel heeft een verfje nodig, de ramen een wasbeurt en de pui twee nieuwe, egale platen.

De zaak van de oude Driessen, want zo heette de oude man, is al jaren gesloten. Het pand is nog van de familie. Zijn er nog mensen die het leuk vinden in zo’n winkel te snuffelen. Wellicht gaat het dan weer een keer open.

Godefroy in De Bilt

Op weg naar boekhandel Bouwman zag ik op de Hessenweg een tweedehands boekenwinkel. Toen ik er binnenliep keken de eigenaar en ik elkaar verrast aan. We kenden elkaar. Maar waarvan? Nog steeds denk ik van tweedehands boeken in Utrecht.

Michel Godefroy werkte vele jaren bij de Universiteitsbibliotheek in de Wittevrouwenstraat, waar mijn vader een slagerij had. We houden het er sindsdien op dat we elkaar door die straat herkenden.

Eind jaren tachtig verhuisde Godefroy boeken naar de Nieuwstraat in De Bilt. De zaak heette toen nog Kronkel. Later kwam zijn broer Willem in de zaak. Ze hernoemden de winkel naar hun achternaam, Godefroy boeken. De laatste keer dat ik de winkel bezocht vertelde Michel dat hij het wat rustiger aan ging doen. Hij zal inmiddels tegen de 75 lopen.

Genoemde boekhandels:

• Boekhandel Bouwman op de Hessenweg 168 in De Bilt; de eigenaar van toen met wie ik regelmatig sprak over nieuwe boeken is naar Australië verhuisd lees ik op Wikipedia en de website was ondergebracht bij boekhandelsketen Libris
• Athenaeum Boekhandel aan het Spui in Amsterdam.  Er is ook een wiki over deze boekhandel
• Broese Kemink heeft een roerige tijd achter de rug. Het heet tegenwoordig Broese Boekverkopers met een wiki en een website bij Libris
• Eureka van Siebold Tromp was gevestigd aan de Herenstraat 15. Het verhuisde naar de Nachtegaalstraat 28 en daarna mogelijk naar Herenstraat 4a. Siebold is in 2022 overleden. Zijn dochter Anaël heeft de zaak voortgezet. Ik kom er regelmatig langs op weg naar een vriendin op de Nieuwegracht. Maar ik heb de winkel helaas op willekeurige tijden nog nooit open aangetroffen.
• Hinderickx & Winderickx van Hans Engberts (1958-2011) en René Hesselink begon in 1982 op Herenstraat 15. Het verhuisde in 1989 naar Oudegracht 234
• Oude Boekhandel vh H.W. Meyer jr. Het is nog slechts een pand met vergeelde boeken in de etalage, enigszins beschermd tegen het licht door vale gordijnen. Maar er is hoop volgens een bericht de website inzichten
• Godefroy boeken in De Bilt op de hoek van de Nieuwstraat 90 en de Dahliastraat

Meer informatie:

• De tekening in de header van de boekenwinkel in de Korte Jansstraat is gebaseerd op een foto die Victor M. Lansink in 2016 maakte (Utrechts Archief, zoekopdracht 830506). Hij maakte met Michiel ten Broek ook het boek ‘Atlas van Verdwenen Spoorlijnen‘.
• Artikel in twee delen van A.A. Boers over Utrechtse Antiquariaten in het tijdschrift Boekenwereld: deel 1 en deel 2. Ik heb er ook maar even een PDF van gemaakt. De zwartwit foto’s in de PDF zijn van Martin van Thiel en komen uit het oorspronkelijke artikel.
• Meer berichten met vragen over Oude Boekhandel vh H.W. Meyer jr.
  • Bijvoorbeeld in DUIC (De Utrechtse Internet Courant).
  • In het NRC vertelt Arjen Fortuin dat hij zou willen dat tweedehands boekenzaken blijven bestaan
  • Niels Bokhove van het tijdschrift ‘De Utrechtse Boekhouder’ schreef over de geschiedenis van De Oude Boekhandel. Zijn artikel verscheen ook op de website van de Binnenstadskrant, maar die hebben het alweer weggehaald. Gelukkig heb ik er een PDF van gemaakt (PDF - 415,57 KB).