Foto's printen op elk materiaal

Foto’s printen op elk materiaal

De man zou foto’s printen op elk materiaal. Het was de aankondiging van een atraktie eind 1939. De betreffende dag had een grote menigste zich verzameld voor een etalage in New York. Daarin bekladde een man met een oplossing een plankje waarop de foto moest komen.

Nadat de oplossing was opgedroogd legde hij het negatief erop. Met een stuk glas en een twee elastieken klemde hij het in positie. Het geheel hield hij korte tijd in het licht van een fotolamp. Daarna werd de plank met foto op een bijzondere manier ontwikkeld en gefixeerd.

Foto’s printen op elk materiaal

Het is nog steeds verrassend, foto’s printen op elk materiaal. En het kan op dezelfde manier als kort voor de Tweede Wereldoorlog.

De chemicaliën voor de oplossing zijn gewoon te koop. En daarmee is de ‘truc’ zelfs eenvoudiger uit te voeren dan hierboven beschreven. En kun je foto’s printen op elk materiaal. Vanzelfsprekend op allerlei soorten papier. Maar ook op glas, porselein, hout, metalen en vrijwel elk ander licht gekleurd materiaal.

Lichtgevoelig maken

Foto's printen op elk materiaal

De man brengt emulsie aan op een gekozen materiaal

Het materiaal dat je wilt gebruiken wordt eerst lichtgevoelig gemaakt met een emulsie. Ook de daarvoor benodigde stoffen zijn volop verkrijgbaar.

De emulsie moet echter minder gevoelig zijn voor licht dan echt fotopapier. Dat nodigt uit tot experimenteren. Maar dan is enige kennis van scheikunde wel gewenst.

Daarom kiezen we hier een heel eenvoudige formule, die vrijwel altijd tot succes leidt en eenvoudig is toe te passen. De formule is een kleine aanpassing op die van blauwdruk papier. Het geeft daardoor een blauwe afbeelding.

Eventueel kan het blauwe beeld later worden afgezwakt tot sepia/bruin of zwart. Met deze samenstelling van de coating/emulsie kun je echter foto’s printen op elk materiaal.

De emulsie

De emulsie om het materiaal lichtgevoelig te maken bestaat uit twee oplossingen. De gegeven gewichten zijn globaal. Je kunt ermee experimenteren. De verhouding moet wel ongeveer gelijk blijven en je maakt ze gescheiden van elkaar:

Oplossing 1
Ammonium IJzer Citraat – circa 50 gram
Gedestilleerd water – 200 ml

Oplossing 2
Rood bloedloogzout – 38 gram
Gedestilleerd water – 200 ml

Gebruik

Meng de oplossingen, in gelijke hoeveelheid, kort voor gebruik. Gebruik een doek (liefst katoen) aan een stok om de verkregen emulsie gelijkmatig op het gewenste materiaal te smeren. Spatten, klodderen of iets dergelijks mag ook. Het lichtgevoelige gebied moet kleiner zijn dan het negatief dat je gaat gebruiken.

Overige tips:

  • Gebruik in ieder geval geen metalige borstel voor het aanbrengen van de emulsie
  • Voer de handeling uit bij gedempt licht (hoeft niet per se rood of geel licht te zijn)
  • Droog de emulsie met kunstmatige warmte (een föhn)

Het negatief plaatsen

Leg het negatief over de lichtgevoelige plek. Houd het negatief op zijn plaats met een stuk glas, dat je vastbindt met elastiek of touw. Bij ronde of grote vormen moet je een andere oplossing bedenken om het negatief op zijn plaats te houden.

Het negatief belichten

Je kunt foto’s printen op elk materiaal. En ook het licht voor de belichting is nauwelijks kritisch. Je kunt een echte fotolamp gebruiken of een led-lamp. Maar ook even het zonlicht pakken is mogelijk. Dat laatste gaat bovendien het snelst.

Houdt het negatief in het licht tot de emulsie donker is geworden. De emulsie onder de lichte vlakken van het negatief zijn dan olijfgroen.

Ontwikkelen en fixeren

Ontwikkelen en fixeren gebeurt zonder de ingewikkelde chemische baden die gebruikt werden bij analoge fotografie. Je hoeft het belichte materiaal slecht een minuut in water te spoelen. Het gaat er daarbij om de niet belichte emulsie wegte spoelen.

Afhankelijk van het gebruikte materiaal doe je een nabehandeling. Textiel droog je bijvoorbeeld door er met een heet strijkijzer op te drukken.

Gladde oppervlakken

Je kunt foto’s printen op elk materiaal. Maar soms is een voorbehandeling aan te bevelen. Bij gladde oppervlakken, zoals glas, metaal en kunststoffen gebruik je dan gelatine. Hang daarvoor eenvoudige voedingsgelantine, ongeveer 70 gram, in een uur in water. Verwarm het daarna tot de gelatine oplost.

De warme gelatine breng je aan op het materiaal met een kwast. Wanneer de gelatine is gedroogd, breng je de emulsie aan. Na het belichten, zie hierboven, moet je langer met water spoelen om de emulsie uit de gelatine te verwijderen.

Andere kleur en contrast

Wil je de blauwe kleur aanpassen naar sepia/bruin. Maak dan een oplossing van 25 gram looizuur (tannine) en 400 ml water. Veeg dit voorzichtig met een kwast over de foto tot de gewenste kleur. Spoel het beeld daarna af.

Voor een zwarte kleur bleek je het beeld eerst met een oplossing van ammoniak, 25 gram ammoniak en 800 ml water. Daarna kan de hierboven beschreven looizuur-behandeling worden uitgevoed. Omdat de sterkte van ammoniak varieert is vaak wat experiment nodig.

Wanneer het beeld te weinig contrastrijk is, kan het briljanter worden gemaakt door het te behandelen met een verdunning van oxaalzuur en water.

Finishing touch

Foto’s printen op elk materiaal is een leuke oude techniek. Om het beeld lange tijd te behouden, zeker op harde materialen, kun je tot slot nog een vernislaagje aanbrengen.

Bovenstaande tekst is een vrije vertaling van een artikel uit Popular Science, maart 1940; de illustratie komen uit het oorspronkelijke artikel

Over de gebruikte chemicaliën

De benodigde stoffen zijn in poedervorm verkrijgbaar. Ze zijn geen van allen gevaarlijke stoffen volgens de REACH en CLP. Wel is voorzichtigheid geboden bij aanwezigheid van kinderen.

  • Ammoniumijzercitraat is een groene verbinding met een ijzergehalte van ca. 15%. Het wordt gebruikt voor het maken van blauwdrukken en andere fotochemische processen. Het is nauwelijks lichtgevoelig.
  • Rood bloedloogzout is één van de twee bloedloogzouten; de andere is geel. Het heeft zijn naam gekregen doordat het vroeger werd gemaakt van kaliumcarbonaat en bloed van dieren.
  • Looizuur wordt ten onrechte ook wel tannine genoemd. Het is een natuurproduct. Door de productiewijze (uit bijv. eikenschors) is het vrijwel altijd enigszins vervuild. Dat is echter geen probleem.
  • Oxaalzuur is een natuurproduct. Het zit bijvoorbeeld in rabarber en spinazie. Maar je kunt beter geen voedsel eten met teveel oxaalzuur, want het is zeer schadelijk voor je nieren. Voor het contrastrijker maken van beeld, na foto’s printen op elk materiaal, is het echter wel geschikt.

Aanvullende informatie:

  • De genoemde chemicaliën zijn op diverse adressen te koop. Vroeger haalde ik dit soort producten bij Drogisterij Woortman op de Neude in Utrecht. Wellicht hebben ze het daar nog steeds. Online kun je voor alle chemicaliën o.a. terecht voor kleine hoeveelheden bij de Hekserij (kijk ook eens bij hun cursussen). voor grotere hoeveelheden zou je kunnen kijken op de labshop
  • Er zijn meer manieren om foto’s op materialen te krijgen. Kijk bijvoorbeeld eens bij Instructables onder photos on wood of Image to wood. Instructable heeft veel meer voorbeelden en ook allerlei andere leuke hacks (voordelige oplossing met ongeveer hetzelfde resultaat als dure apparatuur, bijv. photo hacks)

De foto uit 1905 in de header is van de hoek Koekoekstraat en Kievitstraat in Utrecht, genomen vanaf de Noorderbrug of Weerdsingel.

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 7 mei 2018 door in de categorie 2018, Algemeen, Foto & film

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *