- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Bestrijding van muggen in Nederland

bestrijding van muggen in nederland

Bestrijding van muggen in Nederland is slechts een van de vele onderwerpen waar de overheid onderzoek naar (laat) doen. Gisteren keek ik weer eens naar de enorme hoeveelheid onderzoeken. Ik kwam een groot aantal leuke titels tegen en ook enkele waarbij mijn wenkbrauwen fronsten.

Ik pakte het onderzoek Bestrijding van muggen in Nederland eruit. Een paar uur daarvoor had ik een artikel gelezen over nieuwe techniek om malariamuggen te bestrijden. Dat prikkelde me het onderzoek over muggen op te pakken.

Bestrijding van muggen in Nederland

Muggen zijn enorme bronnen van ziekteverwekkers. De malariaparasiet, het denguevirus en de West-Nijl-virus vormen wereldwijd een groot probleem. In Nederland nog niet. Maar met de verre reizen, veranderend klimaat en uitbraak in omliggende landen wil de Nederlandse overheid zich goed voorbereiden.

Het RIVM beschrijft in het rapport de huidige situatie, de toekomstige risico’s en de vanzelfsprekend de bestrijding van muggen. Daarbij moet eerst worden vastgesteld welke ziekten door muggen worden overgebracht. Een volgende stap is zien hoe de zwerm muggen zich verspreid over ons land.

Een muggenbeet

Bijzonder is dat de aanwezigheid van muggen op zichzelf geen risico is. Het echte probleem zijn de ziekteverwekkende parasieten die een mug oppikt. Die parasiet kan ook door een mens of dier in Nederland terecht komen. Als een mug zo’n bron steekt, kan het daarna die parasiet met een volgende steek overbrengen op een mens.

In vaktermen noemen de schrijver het vector-overdraagbare ziekten. Ziekteverwekkers (pathogenen) worden daarbij overgebracht door geleedpotige dieren, de vectoren, zoals insecten, spinnen en teken. Die beestjes, en zelfs ziekteverwekkers, kunnen ook gunstige omstandigheden brengen las ik in het boek ‘ Helpful Insects Spiders and Pathogens ‘ van B.M. Sheppard en anderen uit 1987.

Malaria in Nederland

De mug is waarschijnlijk het meest berucht als overbrenger van ziektes. Het is nog niet eens zo lang geleden dat in Nederland een epidemie van malaria voorkwam. De laatste was kort na de oorlog. De omstandigheden zijn geleidelijk weer ongunstiger geworden voor de mens. Oftewel gunstig voor de geleedpotigen. Daarmee liggen malaria en andere ziektes weer op de loer.

Die omstandigheden zijn bijvoorbeeld de toename van internationaal verkeer. En de herinrichting van stedelijke en buiten-stedelijke gebieden. Denk daarbij aan de aanleg van groen- en watergebieden. Waarbij met name dat natte gebied een broedplaats is voor muggen (zie ook mijn bericht ‘plasdras, een nat weiland‘).

Inheemse muggen

Ziektes zijn niet alleen een probleem voor mensen. We zagen al regelmatig dat ziektes bij dieren wellicht een groter probleem zijn; omdat uiteindelijk ook de mens daaronder kan leiden. De onderzoekers kijken in het rapport voornamelijk naar ziekteverwerkers waar mensen direct last van kunnen hebben.

Dan blijken muggen, met 41%, de belangrijkste vectoren. Op de voet gevolgd, met 27%, door teken. Daarna volgen vliegen, luizen, vlooien en andere beestjes. Interessant daarbij is overigens dat muggen nauwelijks direct ziekteverwerkers op de mens overbrengen. Er zit een schakel tussen en dat zijn dieren. De meeste ziekteverwerkers bij muggen zijn, zoals dat heet, zoönotisch. De mens wordt ziek van een besmet gewervelde dier.

Lijsten en tabellen

Het rapport bevat meerdere lijsten,  tabellen en grafieken. Zo is er een tabel met door muggen overgedragen ziektes. Daarin blijkt dat wereldwijd de meeste ziektes ontstaan door het Flavivirus. Vier ziekten worden door dat virus veroorzaakt:

Denque (knokkelkoorts) Gele koorts Japanse encefalitis West-Nijl-koorts. Twee muggengeslachten spelen daarbij een rol, de Aedes en de Culex. Aedes is tevens de overbrenger van het Alphavirus, die de ziekte Chikungunya veroorzaakt. En Culex helpt bij het overbrengen van het Phlebovirus, waarvan je Riftdalkoorts krijgt.

Malaria

Malaria blijkt het meest gruwelijke. De mug Anopheles is daarbij verantwoordelijk voor het verspreiden van de ziekteverwekker Plasmodium. Jaarlijks treft Malaria ruim 450 miljoen mensen. Dat is 4,5 keer meer dan Dengue. Gele koorts is daarbij met 200.000 ziektegevallen een kleintje.

Daarbij komt nog dat de ziekteverwekker een jaar lang besmettelijk is. Terwijl dat bij de andere ziektes slechts enkele dagen is of afhankelijke van de drager. Als het dragende dier dood gaat is de besmetting voorbij.

bestrijding van muggen - hun verspreidingsgebied in Nederland

Voorbeeld van een verspreidingsbeeld (a) en model (b) van de muggensoort Culex pipiens. De kleur van groen tot oranje geeft in toenemende waarschijnlijkheid aan dat je de betreffende muggensoort aan.

Conclusie

Het is leuk om af en toe eens een onderzoek van de overheid te lezen. Die over de bestrijding van muggen in Nederland is beslist lezenswaardig en interessant. Het geeft vanuit allerlei invalshoeken een beeld van muggen.

Het artikel over een nieuwe techniek om malariamuggen te bestrijden las ik in Wetenschap in Beeld.

Tenslotte

De titel van het rapport luidt ‘ Bestrijding van inheemse muggen in Nederland ‘. Het is opgesteld door de RIVM in 2016 en daarmee dus redelijk recent. De auteurs zijn Marieta Braks en Arjan Stroo. Ze bedanken meerdere mensen van de RIVM, enkele ministeries, de Universiteit van Wageningen en de ECDC. Die laatste organisatie klinkt als een Australische rockband. Maar het is de Europese Centrum voor Ziektepreventie en -Controle.