‘In Engeland kun je daarom een vrouw nog gewoon om een “date” vragen’, zegt John lachend. ‘Zelfs in deze MeToo-tijd. Een date is daar niet alleen een afspraakje, maar ook een dadel. En dadels zijn dates’.

‘Dat wist ik. Maar ik heb er nooit bij stilgestaan. Grappig die twee heel verschillende betekenissen’.

Meerdere betekenissen

We hebben het over woorden waarvoor in andere talen meer woorden zijn dan in het Nederlands. Een bekend voorbeeld is sneeuw. Daar heeft een eskimo (inuit) tientallen benamingen voor. Vanzelfsprekend omdat hij omringt is door sneeuw.

Subtieler is smaak. Daarvoor kennen de Engelsen meerdere woorden, met taste en flavour (flavor) als de bekenste. Met de ene bedoelen ze de smaak op zich, zoals bijvoorbeeld die van een vrucht wetenschappelijk kan worden uitgelegd. Het andere is hoe een individu de smaak waarneemt, waarbij ook de neus, tong en andere zaken een rol spelen.

Dadels en de dates

Het onderscheid bij de Engelse vertaling van dadels is snel gevonden. Bij het meisje om een date vragen komt het woord uit het Latijn. Het latijnse dare, wat zoiets betekent als ‘geven’. Het werd een tijdsaanduiding, zoals in dateren, een datum geven. En uiteindelijk een afspraak.

De dadels date komt uit het Grieks. De Grieken vonden de dadels op vingers lijken en noemden het dáktulos, wat vinger betekent. Dat werd in het Middelnederlands dade. In veel andere talen ligt het dichter bij datum (Frans is datte, Italiaans datero en in het Duits datum).

Oorsprong

Historici vermoeden dat dadels ongeveer 8.000 jaar geleden in Irak zijn ontwikkeld. Er zijn zelfs wetenschappers die geloven dat de verboden vrucht die Eva at in het Hof van Eden een dadel was, en geen appel. In het Midden-Oosten wordt de dadel beschouwt als een heilige vrucht en de dadelpalmboom als boom van het leven.

Saoedi-Arabië en Israël kozen het zelfs al nationaal symbool. De huidige dadelpalmen in Israel komen overigens uit Californië, die zijn na WO II geïmporteerd.

Dadels en gezondheid

Over alle fruit verschijnen tegenwoordig positieve gezondheidsberichten. Doemdenkers hebben daarbij natuurlijk direct tegenwerpingen. Dat zal voor dadels ook zo zijn. Daarbij zullen ze vooral wijzen op de calorieën en het suiker.

Een pitloze verse dadel weeg ongeveer 18 gram en bevat 27 kCal. Het suikergehalte is van de voedingswaarden inderdaad het hoogst: 5,9 gram koolhydrten, waarvan 5,2 gram suikers en 0,7 gram voedingsvezels.

Voedingswaarden van een dadel zonder pit.

Pluspunten van dadels

Eerst maar even de korte opsomming van de gunstige eigenschappen van dadels. Onderstaande kun je verwachten na dagelijks, over een geruime periode, eten van drie dadels.

• Bevordert werking van de darmen (relatief veel vezels)
• Verbetert het immuunsysteem (antioxidanten)
• Vertraagt het verouderingsproces (carotenoïden)
• Verbetert mentale prestatie (vitamine B6)
• Meer energie (diverse suikers)
• Houd hart gezond (kalium)
• Regelmatige bloeddruk (weinig natrium)
• Vermindert nachtblindheid (Vitamine A en B)
• Sterke botten (Calcium en vitamine K)
• Onderzoek naar voordelen dadels

Hieronder heb ik enkele onderzoeken geplaatst die je kunt downloaden. Er zijn veel meer onderzoeken, ook naar specifieke gezondheidsproblemen. Het rapport getiteld ‘Nutritional and Medical Value’, van Amanat Ali en anderen, is interessant. De schrijvers noemen nog veel meer voordelen, benoemen alle aanwezige stoffen en verwijzen naar andere studies.

Anti-oxidenten etc.

Grofweg zal ik hier nog kort enkele opmerkingen maken bij bovenstaande lijst. Dat antioxidanten beschermen tegen vrije radicalen is algemeen bekend. Je kunt geen tijdschrift openslaan of het woord antioxidanten spat van de pagina. Die ‘anti-roest’ stoffen zitten in alle groente en fruit. Maar in dadels meer dan in bijvoorbeeld vijgen en pruimen.

Caretenoïden zorgen voor een gezonde huid. En ze stimuleren celregeneratie. Met andere woorden, ze stimuleren het herstel van cellen. Daarmee voorkomen ze tekenen van ouderdom.

Vitamine B6 helpt de aanmaak van serotonine en norepinephrine. Die twee stoffen helpen je hersenen. De eerste serotonine, helpt je stemmingen in balans te houden. Norepinephrine helpt bij omgaan met stress. Samen verbeteren ze je hersenen informatie beter te verwerken.

Energie en suikers

Dadels bevatten veel suikers. Op zich is dat een slecht bericht. Uit meerdere onderzoeken blijkt echter dat dit nauwelijks of geen invloed heeft op de bloedsuikerspiegel. Bij een onderzoek in Israel kregen de deelnemers een maand lang veel dadels te eten. Er bleek vrijwel geen verschil met de beginsituatie, qua bloedsuikerspiegel en gewicht. Wel was er een gunstige verbetering van de niveaus van triglyceriden (goede vetten in het bloed) en antioxidanten.

Glucose en fructose zijn de meest voorkomende suikers in dadels. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld nog sucrose en maltose. Als je positief bent ingesteld zou je kunnen zeggen ‘ik neem dadels in plaats van een energiedrankje’. Overigens helpen de aanwezige mineralen bij het in balans houden van je energieniveau.

Kalium en meer

Kalium verlaagt het slechte cholesterol (LDL) en blokkering van je bloedvaten. Er zijn artsen die zeggen, hoe hoger je kaliuminname, hoe lager het risico op hartproblemen. Kalium helpt ook bij he afvoeren van zouten en overtollig vocht. Met name door het afvoeren van zouten (natrium) helpt het de bloeddruk te reguleren. En dadels bevatten heel weinig zouten, dus de kalium kan andere dingen doen.

Soorten

Er zijn ruim 1500 soorten dadelpalmen. Daarvan zijn er slechts enkele in Nederland verkrijgbaar. De populairste hier zijn de Medjool (ook wel Medjul) en de Deglet Noor. Je kunt ze vers kopen, dat is natuurlijk het best. In sommige verpakkingen en winkels zijn ze extra gezoet. Dat moet je niet willen.

Ander bekende soorten zijn Barhi, Dayri, Halawy, Khadrawy, Thoory en Zahidi. Bij speciaalzaken kun je deze weleens vinden.  Het vervelende is dat ze soms andere namen krijgen. En ze kunnen verschillen in voedingswaarden. Niet veel, maar het was reden genoeg voor ennkele wetenschappers dadelsoorten te vergelijken (bijv. Hosam Habib en Wissam Ibrahim onderzochten in 2011 de voedingswaarde van 18 soorten die populair zijn in de Arabische Emiraten).

Aanvullende informatie

• Het hierboven genoemde onderzoek uit 2011 naar de voedingswaarden van 18 soorten dadels: Nutritional quality of 18 date fruit varieties (113 downloads )
• Een interessant onderzoek uit 2012 naar de voedingswaarden en medische voordelen van dadels,   Nutritional and Medical Value (74 downloads ) , door Amanat Ali en anderen. Het is een hoofdstuk uit een boek.
• Ook uit een boek komt het rapport uit 2012 over de  Production, Processing, Food and Medicinal values (100 downloads ) , door Mohamed Al-Farsi
• Onderzoek naar de  Biochemical and Nutritional Characterizations (78 downloads ) van dadels, door Sohaimy en anderen in 2010
• Nog een onderzoek naar voedingswaarden, ‘ Nutritional Analysis of Date Fruits (54 downloads ) ‘, van Parvin en andere in 2015
• Rahmani en zijn collega’s deden in 2014 onderzoek naar de  Therapeutic effects of date fruits (69 downloads ) van dadels
• Verslag van onderzoek naar dadels als voeding voor diabetici door Sharif Houssain in 2015
• Dertig jaar geleden vond archeoloog Ehud Netzer dadelpalmzaadjesvan 2000 jaar oud. Het is gelukt die te laten ontkiemen.