Utrechtse wijken benoemd in 1539

Utrechtse wijken, ze waren allemaal al bekend

Geert staat gebogen over een plattegrond als ik bij hem binnenloop. ‘De Utrechtse wijken, ze waren allemaal al bekend lang geleden’, zegt hij ter verwelkoming en uitnodiging. We hangen nu samen over de kaart van Utrecht.

Ik lees Tolle Steeg, Hoog Raven, Papen Dorp, Outwijck, Leeg Raven. ‘Dat zal nu wel Laaggraven zijn’, zeg ik halfvragend, terwijl ik verder lees. Lage Weyde, Galekop, Ouden Rijn, Minsweert, Galgenwaard.

‘Inderdaad veel huidige Utrechtse wijken staan er al op. Kijk hier, zelfs Op Buren. Dat schrijven ze tegenwoordig met dubbele u, maar dat is genoemd naar de familie Op Buren.’

Daalse Dijk

‘De Amsterdamse straatweg staat er nog niet op. Die kaart is echt oud. 1539. Wanneer is die straat dan aangelegd?’.

‘Napoleon heeft die opdracht gegeven’, vertelt Geert, ‘dat zal begin 19e eeuw zijn geweest’.

‘Dus de Biltstraat lag er al veel eerder. Want die is van de 13e eeuw, hoewel toen natuurlijk nog als landweg’.

‘Maar dat was wel een van de belangrijke straten om Utrecht uit te komen bij de stadspoorten. Evenals de Daalse Dijk. Dat was in de tijd dat er nog geen Utrechtse wijken waren, alleen de binnenstad’.

‘De Daalse tunnel is waarschijnlijk genoemd naar die dijk’.

Wandelroute

‘Ja, dat zou je kunnen zeggen. Maar eigenlijk is de Daalse Dijk genoemd naar een klooster dat even buiten Utrecht lag, Mariëndaal. De weg ligt ook vanaf ongeveer de 13e eeuw en het was lang voor de Amsterdamsestraatweg de belangrijkste verbinding over de weg naar Amsterdam. Wist je dat die dijk er nog steeds min of meer ligt?’

Ik geef geen antwoord, want terwijl hij het vraagt loopt Geert weg. Even later komt hij terug met een boekje. ‘Kijk, een wandelroute over de Daalse Dijk’.

Geert overhandigt het boekje en ik blader het door. ‘Leuk, mag ik die even meenemen?’, vraag ik terwijl ik weer naar de kaart kijk.

Rode Brug

‘De Rode Brug staat er al op’, merk ik op. ‘En hier het Sint Anthonie Gasthuis. Dat is vast de voorloper van het Anthonius ziekenhuis’.

‘Nee, volgens mij niet. Er waren meerdere gasthuizen voor ouderen in Utrecht. Rond 1900 werden deze vervangen door het Antonius Ziekenhuis. Die heette eerst nog Anthonius gasthuis, dus het is wellicht wel genoemd naar de heilige Anthonius, maar niet per se naar het eerdere gasthuis’.

Croeselaan

‘Dit is ook grappig’, zeg ik wijzend naar een groot vlak dat er uitziet als een tuin.

‘Ja, dat vond ik ook. De paden daarin lopen zoals later bijvoorbeeld de Croeselaan is aangelegd. Die laan is in de 17e en 18e eeuw zelfs nog een gracht geweest, de Blekersgracht. Maar over de veel vroegere voorgeschiedenis met dat groengebied is nauwelijks iets geschreven’. Geert kijkt op van de kaart terwijl hij het zegt. Het lijkt een aansporing naar mij om dat eens uit te zoeken.

‘Het was volgens mij een tuinbouwgebied aan die kant van Utrecht’, zeg ik als reactie op zijn onuitgesproken oproep.

Oude rijn

‘Mijn voorouders van moeders kant woonden in het buurtschap Oude Rijn. Dat staat ook nog net op de kaart. Mijn overgrootvader, Theo Hermans, had daar een bouwbedrijf. Ik weet dat hij veel grond in het zuiden van Utrecht bezat had en later ook veel huisjes in de wijk Lombok. De laatste honderd daarvan zijn rond 1970 verkocht. Daarvan kreeg mijn moeder nog een deel van de opbrengst.’

‘Oude Rijn was ongetwijfeld genoemd naar de rivier. Je hebt immers heel veel vertakkingen, kromme rijn, leidse rijn, nederrijn’.

‘Op de kaart staat die rivier ook aangegeven. Oude Rhijn na Leyden Blekeryen’, lees ik voor.

‘De rivier de Oude Rijn loopt naar Leiden. Daar heeft het volgens mij meerdere vertakkingen. En Blekeryen slaat op de blekerijen en wasserijen. Daar waren er veel van rond Leiden. In ieder geval in de 18e en 19e eeuw, maar wellicht ook al toen deze kaart werd gemaakt’.

Afdruk

‘Kun je deze kaart ook groter afdrukken?’, vraag ik.

‘Hoe groot wil je hem hebben?’, stelt Geert met een glimlach een tegenvraag.

‘Het was zomaar een vraag. Misschien is het wel leuk deze wat groter te hebben, het is tenslotte een hele oude kaart van Utrecht. Zeg anderhalve meter breed’.

‘Dat kan zeker. Ik denk dat, zoals ik het nu heb, een afdruk van minstens tweeënhalve meter mogelijk is’.

‘Het is toch een fraai cadeau of leuk voor een expositie in het gemeentehuis’.

Zie ook de berichten ‘skyline van Utrecht‘ en andere berichten over Utrecht

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 2 augustus 2019 door in de categorie 2019, Algemeen, Geschiedenis

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *