Nee, slagroom schaamte gaat niet over het romige witte spul op mijn appelgebak. Niet direct in ieder geval. Het gaat over de slagroomspuit en meer specifiek over de benodigde gaspatronen. Die patronen kennen we inmiddels beter als de lachgaspatronen waarmee jongeren zich vermaken.

Bij de slagroomspuit vervang zo’n patroon de spatel en kom. De bakker, horecaman of thuisgebruiker hoeft alleen nog op de knop te drukken. Het gas doet de rest.

Slagroom schaamte

Volgens een medewerker van Milieudefensie is zo’n gaspatroon een broeikasgas. Het is 250 keer schadelijker voor het klimaat dan CO2. Milieudefensie rekent nog even verder. De 8 gram van het gaspatroon zou even schadelijk zijn als 15 km rijden met de auto. Feestende jongeren gebruiken gemiddeld 5 patronen etc.

Ik gebruik zelf geen gaspatronen en ballonnetjes. Maar op mijn appelgebak wil ik wel slagroom. En daar komt mijn slagroom schaamte vandaan, in navolging van vliegschaamte, rundvleesschaamte en allerlei andere schaamtes.

De slagroom spuit

Schaamte heb je natuurlijk in allerlei soorten en maten. Mijn slagroom schaamte is niet groot. De bakker heeft voor een slagroom spuit 1 patroon per 0,5 liter nodig. Grofweg schat ik dat er maximaal 25 gram slagroom (circa 2,5 eetlepel) op een appelgebakje gaat.

Met die 1/40 van een liter gebruik ik een twintigste deel van 1 patroon. Dat is 0,75 kilometer met de auto. Pak ik de fiets, dan valt de slagroom schaamte direct van me af.

Ecologische voetafdruk

Natuurlijk is bovenstaande over slagroom schaamte een beetje flauwekul. Maar het zijn wel de berekeningen die horen bij het bepalen van je ecologische voetafdruk. En daar zitten vaak wel interessante berekeningen en feiten bij. Feiten die je aan het denken kunnen zetten.

Neem de uitspraak van prins Harry. Zijn vrouw en hij willen slechts twee kinderen omdat elk kind een belasting is voor het milieu. Eén kind minder heeft meer effect op het klimaat dan een leven lang elektrische autorijden, vleesloos eten en niet meer vliegen.

Berekeningen

Ik weet inmiddels dat je bij de berekeningen van voetafdrukken altijd moet kijken waar de berekening vandaan komt. Is elektrisch rijden echt beter. Waar komt de elektriciteit vandaan, denk ik dan. Bij brandstof komt de tankwagen langs om een ondergrondse tank te vullen. Elektriciteit komt via een draadje waarvoor grond moet worden geopend. Zo zijn er veel meer verschillen en dus details die invloed hebben.

Het zijn de details die wel of niet worden genomen. Bekendste voorbeeld is waarschijnlijk de Toyota Prius. Dat was de eerste hybride in een tijd dat dit type auto een hele vooruitgang leek. Allerlei milieuorganisaties waren enthousiast. Tot de voetafdruk werd berekend van productiemethode, de accu en het toekomstige afval.

Vlees en spijkerbroek

Rundvlees en de spijkerbroek zie ik ook omgeven door bijzondere getallen. Eén kilo rundvlees staat qua broeikasgas-uitstoot gelijk aan 180 kilometer autorijden. Een snelle rekenaar constateert direct dat een lachgaspatroon een grotere impact heeft dan rundvlees. Immers 8 gram en 15 km tegenover 1000 gram en 180 km (125x minder gewicht tegen slechts 12 keer minder afstand).

Ok, het gebruik van rundvlees overtreft ruimschoots die van gaspatronen. Maar wat is broeikasgas-uitstoot. Is dat effectieve uitstoot of het resultaat van een som van plussen en minnen. Want het gaat natuurlijk niet om het rundvlees, maar om het rund. Dat is niet alleen een gebruiker, het geeft ook terug. Het vreet en drinkt, maar geeft ook melk en uiteindelijk die kilo’s vlees.

De spijkerbroek, eigenlijk de productie van katoen, kost ongeveer 7500 liter water per kilo. Dat is 2,5% van het wereldwijde watergebruik.

Gemiddelden en generalisatie

Waar we bij dit soort getallen voor moeten oppassen is generaliseren. Dat milieuorganisaties en politici dat graag doet kan ik me voorstellen. Maar het is ook hier beter naar de details te kijken. Nederlandse boeren werken bijvoorbeeld veel efficiënter dan hun Chinese of Zuid-amerikaanse collega. Onzin dus om in ons land maatregelen te nemen als die hier niet nodig zijn.

Ik zie het overigens ook bij dingen die niet met de voetafdruk te maken hebben. Bijvoorbeeld bij gokgedrag zijn de verschillen per land enorm verschillend. Toch gebruiken onderzoekers over en weer gegevens om hun eigen hypothesen te ondersteunen.

Alternatieven

Vorige maand schreef ik over alternatieven voor het katoen van de spijkerbroek. Dat zijn natuurlijk goede ontwikkelingen. De details nuanceren bij veel producten de vastgestelde gegevens. Maar ook wanneer de cijfers wat geflateerd zijn, kan kijken naar alternatieven geen kwaad.

Naast alternatieven is het ook mogelijk een productiemethode aan te passen, nieuwe technologie te introduceren en dergelijke. En die dan ook uit te dragen naar andere landen. Zodat de vlinder in China of Zuid-Amerika hier geen chaos veroorzaakt.

Zo de slagroom schaamte voorbij neem ik nu een heerlijk appelgebakje, warm met een flinke toef slagroom.

Meer informatie

• De gegevens bij producten irriteren me enorm. Dan heb je een fles drank van een liter (een inhoudsmaat) en staan de ingrediënten in gewicht (eigenlijk massa) aangegeven per 100 gram. De leek zegt dat niets. Hooguit kun je iets met de verhoudingen van ingrediënten (vet en zout ten opzichte van suikers). Soms kun je een berekening doen. Zoals ik deed met slagroom:
  • De soortgelijke massa (vroeger’ gewicht’) van slagroom is 991 kg/m3. Dat komt overeen met 991 gram per liter. Voor het gemak hield ik het hierboven op 1000 gram per liter.
• Het RIVM heeft op zijn site uitgebreide informatie over NEVO (Nederlands Voedingsstoffenbestand), waaronder deze over voedingsmiddelen en -stoffen.
• Fragment uit het boek ‘Voedingsmiddelentabel’ (PDF - 659,90 KB)
• Op de website vlees een genuanceerd verhaal als tegenhanger van de vaak eenzijdige informatie van milieuorganisaties
• Een bijzonder alternatief om de voetafdruk te verkleinen is de mens te verkleinen. Laatst zag ik de film ‘Downsizing‘. Dat onderwerp is een apart bericht waard.
• Het verschil bij gokgedrag per land ontstaat door wetgeving (wat is wel of juist niet verboden), aangeboden gokproduct, aanwezige platvormen (jongeren kiezen voor mobiel) etc. (ter illustratie een bericht op OnlineCasinoGround over het verschil tussen Westerse en Chinese gokkers).
• Zie ook bericht ‘Watervoetafdruk van frisdrank‘