Eerste filmvoorstelling

Eerste filmvoorstelling, dat was schrikken

Slechts 35 mensen verzamelden zich in de Indische Salon van het Grand Café. Ze voelden zich aangetrokken door posters die de gebroeders Auguste en Louis Lumière in de stad ophingen. De eerste filmvoorstelling met tien korte films zouden ze gaan zien die 28ste december 1895.

Op het grote scherm komt een trein aanrijden. Het rijdt een station binnen richting het filmpubliek. Mannen in de zaal schreeuwen, vrouwen vallen flauw. De allereerste betaalde bioscooppresentatie is een feit. Dramatisch, spectaculair en een succes. Enkele weken later zijn er al 2500 tickets verkocht en telkens vullen de aanwezigen de zaal met hun enthousiaste geschreeuw.

Filmvoorstelling, een schrikervaring

De mensen schrikken van de trein die op ze afkomt. Die trein en de andere filmpjes kun je nog steeds bekijken op youtube. We zien een trein een station binnenkomen. Het rijdt niet eens recht op de wachtenden af. De gebroeders Lumière filmden het eenvoudig vanaf het perron. Maar het beeld was nieuw, vreemd en mensen waren niet gewend naar zulk bewegend beeld te kijken.

Ik kan me er iets bij voorstellen. Zeker na het zien van meerdere whatsapp berichtjes van de afgelopen tijd. Ik schrok daar zelf bij en duwde mijn mobieltje van me af als schrikreactie. Ik liet onderstaande filmpjes daarna anderen zien en constateerde bij hen eenzelfde reactie. Op een pc werkt het waarschijnlijk niet, dus lees dit bericht op je mobiel en bekijk dan deze video’s (wellicht ben je als gewaarschuwd mens al minder schrikachtig).

video_1 en video_2 (voor een optimaal effect het beste bekeken op smartphone)

Kijkconventie

De filmmaker met wie ik samenwerkte jaren geleden sprak altijd over kijkconventie. Het viel me pas echt op dat hij dat deed, nadat een film van ons in Noorwegen op een festival werd vertoond. We hadden een film gemonteerd zoals dat toen gebruikelijk was in Nederland, met redelijk snelle beeldwisselingen. De Scandinaviërs waren dat niet gewend. Zij hadden trage films met lange scènes.

‘Ze hebben een andere kijkconventie’, zei mijn toenmalige zakenpartner. Kijkconventie zou iets betekenen als wat je gewend bent als kijker. De flitsende snelle beeldwisselingen waren voor hen vreemd, legde hij uit. Waarschijnlijk is kijkconventie geen goed woord, maar het klinkt wel goed.

Beeldgewenning

Bij die eerste filmvoorstelling in 1885 kwam er nog iets bij. Die mensen waren nauwelijks gewend aan beeld. De werkelijkheid was voor hen het geschreven woord. Daarbij moesten ze zich zelf een beeldvoorstelling maken. Die gefantaseerde voorstelling werd hooguit geholpen door tekeningen en schilderijen. Dat waren echter ook interpretaties van de werkelijkheid.

Met fotografie kwam een een-op-een weergave van een werkelijkheid dichterbij. Pas bij bewegend beeld, van bijvoorbeeld die trein, werd het ineens heel echt. Een echtheid waar wij al een eeuw mee zijn grootgebracht. Wij schrikken hooguit als een regisseur een film slim heeft gemonteerd. Of van een filmpje op een klein schermpje. Dat laatste bevestigd het gelijk van McLuhan, het medium is nog steeds de boodschap.

Aanvullende informatie

  • Lang voor de filmvoorstelling van de gebroeders Lumière waren er al meerdere experimenten met bewegend beeld. Je had de veranderende tekeningetjes in het duimboekje, dat wij nu flipboekje noemen. Er waren experimenten met licht waarmee de suggestie van beweging werd gewekt. Met de komst van chronofotografie kon Eadweard Muybridge in 1878 zijn beroemde lopende paard filmpje maken. Nog niet met een ultrasnelle camera, maar met 24 met elkaar verbonden camera’s.
  • William Dickson, een ingenieur bij Thomas Alva Edison, zorgde in 1893 ook voor een interessante ontwikkeling. Hij bouwde een kinetoscoop, een apparaat waarin in een lus een lange strook film was gefrommeld. Daarmee ontstond een soort kijkkast waar een persoon een korte bewegende film kon bekijken.
  • De gebroeders Lumière bouwden daarop verder. Zij ontwikkelden een apparaat dat beelden kon opnemen en afspelen. De filmstrips die zij toen maakten hadden al de bekende geperforeerde rand. Die zorgde voor de, nog wel wat schokkerige, doorvoer van de film met een snelheid van 16 beeldjes per seconde. Ze patenteerde hun cinematograaf in Frankrijk op 13 februari 1895, het jaar van de eerste filmvoorstelling.

Meer informatie

  • Na het patent in Frankrijk namen ze patenten in andere landen: Engeland (10 dec 1895), Zwitserland (6 apr 1895), Spanje (15 apr 1895), Italië (15 apr 1895),, Oostenrijk (18 apr 1895), België (18 apr 1895), Duitsland (8 jan 1896), Luxemburg (2 mrt 1896), Noorwegen (7 mrt 1896), Hongarije (9 mrt 1896) en Verenigde Staten (30 mrt 1897). Wellicht niet interessant zo’n lijstje. Maar ik vind het opmerkelijk dat Nederland er niet bij staat.
  • In de eerste filmvoorstelling waren diverse onderwerpen te zien. Ze zijn kort te zien in het filmpje dat een universiteit ervan maakte.
  • En er is een gerestaureerde versie met scherpere beelden
  • Michael Punt schreeft in 2000 zijn proefschrift over film, ‘Early Cinema and the Technological Imaginary'( Michael Punt proefschrift ).
  • Een franstalige educatief document over de geschiedenis van de film ( Dossier-Lumiere )
  • Lees ook het bericht ‘Fraaie filmposters van Pete Majarich‘ of ‘de aanbevolen film jeuker
Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 17 juni 2020 door in de categorie 2020, Algemeen, Geschiedenis

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *