Te lang geleden bedacht ik met Jos van de Ven (ja, broer van) enkele synopis voor films. Eén van de verhalen ging over een bureau dat nieuws bedacht. Op een zeker moment komt een nieuwsbericht te dicht bij een waarheid en dan ontstaat een thriller.

Het idee kwam niet zo maar uit de lucht vallen. Ik had kort ervoor een gesprek gehad met Willem van Kooten. Tijdens dat gesprek consteerden we dat het verstandig is om Amerikaanse bladen te lezen. Want de informatie in de New York Times en andere bladen stond enkele weken later pas in de Nederlandse bladen. Door de buitenlandse bladen te lezen had je daardoor een informatievoorsprong. Wat toen ook opviel was dat,  als een artikel eindelijk in een Nederlands dagblad was verschenen het de dag erop in andere bladen stond. Nederlandse pers schreef gewoon alles van elkaar over. Het overnemen van informatie uit Amerikaanse bladen gebeurt nog steeds, alleen de tijd tot het verschijnen in Nederlandse media is korter geworden.

Ik moet aan beide gegevens denken bij het lezen over Diederik Stapel, de hoogleraar sociale psychologie. Hij bedacht zijn onderzoeksresultaten zelf en ze werden ook klakkeloos  overgenomen door de media wereldwijd.

Zijn werkwijze is natuurlijk niet goed te praten (lees ook: ‘de naakte ziel’), en wellicht is de manier waarop hij het deed ook helemaal niet leuk en romantisch. Maar het kan wel grappig zijn. Dat is het in ieder geval voor de buitenstaander die een beetje zijn fantasie gebruikt.

Want met name in de sociale psychologie zijn de afgelopen jaren lachwekkende onderzoeken gedaan. Onderzoeken waarbij je je soms afvroeg, als je het bericht in de krant las, of het serieus is. Maar doe je ogen zo dadelijk eens dicht en denk aan het Franse onderzoek naar het flatuleren, het ‘laten van winden’. Daarbij keken de onderzoekers naar geluid (decibels), frequentie (hoe vaak per dag) en geur (reuk). Hoe zouden ze dat hebben gedaan? Zie je ze staan in hun witte jassen voorover gebogen achter een eveneens gebogen onderzoeksdeelnemer…

En dat onderzoek is niet eens verzonnen. In die lijn kunnen we er zelf ook wel wat bedenken. Zou een mooie categorie ‘Stapelogica’ kunnen worden met quasi onderzoeksresultaten. Met een paar toepasselijke illustraties zou het nog een leuk boekje zijn ook, voor op het nachtkastje.