Nazi-Duitsland plakplaatjes van Greiling
Eric heeft een opvallend Nazi-Duitsland boek op zijn salontafel liggen. Het valt me direct op als ik binnen kom. Een roodgrijze omslag met daarop in grote rode letters ‘Das Neue Reich’.
‘Wat is dat nou?’, vraag ik als Erik binnenkomt. Ik maak een vragend gebaar om het te mogen oppakken. ‘Ja, kijk maar’, zegt Erik, ‘het zijn Nazi-Duitsland plakplaatjes uit 1933, het jaar dat de nationaalsocialistische partij van Hitler aan de macht kwam’.
‘Wat moet jij daar nu mee?’, vraag ik terwijl ik door het album blader.
‘Ik kocht jaren geleden een doos boeken. Daar zat het in. Ik ben aan het opruimen en kwam het weer tegen. Er moeten ook nog ergens twee andere boeken met plakplaatjes liggen uit die serie. Van voetballers als ik me niet vergis’.
‘Weet je iets van de geschiedenis van die Nazi-Duitsland plakplaatjes? Er staat nergens een uitgever. Het lijkt wel of het boek niet compleet is’.
‘Nee joh, het zat in die doos. Ik heb gisteren eventjes op internet gekeken. Daar zag ik dat het uit 1933 komt, van een sigarettenfabrikant uit Dresden’.
Nazi-Duitsland plakplaatjes van Greiling
Thuisgekomen ga ik zelf maar eens op zoek. Het boek over Nazi-Duitsland verscheen als verzamelalbum inderdaad in 1933. Maar daarna kwamen er nog enkele heruitgaven. Dat gebeurde nadat enkele leden van de nationaalsocialistische partij in ongenade vielen bij Hitler.
Ik weet niet welke versie Erik heeft. Maar als het de eerste uitgave is, dan is het boek inderdaad niet volledig. Het origineel heeft 40 pagina’s, dat heeft die van Erik niet.
Verzamelplaatjes
Greiling was een sigarettenfabriek. Het werd in 1919 in Dresden opgericht door Richard Greiling. Plakplaatjes verzamelen was al jaren een geliefde hobby, niet alleen in Duitsland. Meerdere fabrikanten deden plaatjes over allerlei onderwerpen in hun verpakkingen.
Ik kwam onder andere plakplaatjes en albums tegen van sigarettenfabrikanten, chocolade- en cacaofabrikanten, boter- en magarinemakers, en koffiebranders. Het oudste album dat ik vond was uit 1890. Dat was van een fabrikant van vleesextracten die prachtige plaatjes bij hun verpakking deden.
In Nederland kennen we natuurlijk de Verkade albums. Die beschuit-, chocolade- en koekfabrikant deed vanaf 1903 plaatjes in zijn verpakkingen. De eerste plaatjes en albums waren aangekocht in Duitsland. Een andere voor ons nog bekende fabrikant die begin 20ste eeuw plakplaatjes uitgaf was HAG Koffie, overigens van oorsprong een Duits bedrijf.
Geiling verzamelplaatjes
Richard Greiling werd met zijn sigarettenfabriek de grootste van Duitsland. Wanneer hij met de plakplaatjes begon is niet helemaal duidelijk omdat er niet altijd een jaartal wordt vermeld in de albums. De oudste serie die ik van Zigarettenfabrik Geiling vond kwam uit 1927. Maar het is waarschijnlijk dat het bedrijf al eerder series uitgaf.
Greiling gaf allerlei onderwerpen uit met thema’s als landen, sport, geschiedenis en meer. Dat er in 1933 een verzameling plaatjes van politici kwam is niet verwonderlijk. En moet denk ik worden beschouwd in die tijdgeest. Nu kijken we daar natuurlijk anders tegen aan.
Dat wil niet zeggen dat Richard Greiling een frisse vent was.
Richard Gieling
In 1930 verkocht hij een groot deel van zijn bedrijf aan de familie Reemtsma. Met het verkregen kapitaal begint hij een nieuwe sigarettenfabriek in Zwitserland. Daarna koopt hij ver onder de marktwaarde bedrijven van Joodse fabrikanten. In 1936 bijvoorbeeld van de broers Herbst corsagafabriek Felina en een schoenenfabriek. Het jaar daarop verdrijft hij Martin Kallmann uit diens bedrijf voor locomotieven en trams. En in 1938 koopt hij schoenenfabriek Dorndorff en een keten van Oost-Duitse supermarkten. Die laatste aankoop wordt na 1945 onteigend tijdens de bezetting door de Sovjets.
In totaal besteedde hij volgens een onderzoekster ongeveer 4 miljoen mark aan de aankopen. Kort na de oorlog moest hij wat herstelbetalingen doen. Maar meer dan een paar ton was dat niet. De CIA doet in die tijd ook onderzoek naar het oorlogshandelen van Richard Greiling. Op zijn 68ste richt hij nog hotel Augusta op in Mannheim. Vier jaar later overlijdt hij.
Plakplaatjes
Terug naar de plakplaatjes. Het Nazi-Duitsland plakplaatjes boek van Greiling is bijzonder. En doordat Richard Greiling zijn bedrijf in 1930 verkocht, eigenlijk een uitgave van de gebroeders Reemtsma. Maar in de wereld van fabrikanten is het een van de vele verzamelalbums. Die gaan zoals gezegd over allerlei onderwerpen, en van 1933 tot 1943 zijn daarbij veel Duitsland verheerlijkende thema’s.
Vooral de enorme hoeveelheid fabrikanten die verzamelplaatjes uitbrachten valt me op. Je moest als klant wel heel merktrouw zijn, anders werd je dat wel. Ik begon een lijstje te maken van fabrikanten, bij honderd ben ik gestopt. Het was een wereld op zich en dat is het voor verzamelaars, nu van de volgeplakte albums, nog steeds
Aanvullende informatie
- Twee links naar overzichten van verzamelalbums van o.a. Zigarettenfabrik Greiling: Picclick.de met boeken van Greiling, Antiquariat met meerdere boeken van diverse fabrikanten. Een goede start voor wie meer wil weten over de albums.
- Mechtild Widrich onderzocht de inzet van verzamelplaatjes ter promotie van het nationaal socialisme (PDF - 5,44 MB)
- Enkele documenten uit het CIA dossier over Richard Greiling (PDF - 2,35 MB)
- Een serie nieuwsbrieven uit 1933/34 over Cigarette Cards (PDF - 40,21 MB)
- Artikel van Bernhard Jussen over de verzamelplaatjes van Liebig (PDF - 500,75 KB)
- Informatie over de foute streken van Richard Greiling komen uit het boek ‘Ausgeplündert, zurückerstattet und entschädigt‘ uit 2013 van Christiane Fritsche
Vorige en volgende berichten
« Ouder: John Grisham, Descartes en fantasieNieuwer: Basiskennis fotograferen, vergeet ISO »Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.