Bij Corona moet ik steeds vaker aan plastic rietjes en andere waargebeurde verhalen denken. Wat me bij alles rond Corana momenteel tegenstaat is het steeds groter wordende leger virologen, epidemiologen, infectiologen, vaccinologen, quarantainologen en andere ogen. Ok, en IC-deskundigen.

In het begin van de ‘crisis’ had je Van Dissel en Koopmans. Nu zoekt elk actualiteitenprogramma zijn eigen oogjes. Goh, ik heb er al een paar voorbij zien komen bij wie ik nog niet eens een tweedehands auto zou kopen. En ze moeten natuurlijk met nieuwe feitjes komen. Want herhalen van wat gisteren al ergens is gezegd, dat mag niet. Een eindeloos gezwam is het gevolg, wat de media klaarblijkelijk prettiger vindt dan het gebruikelijk gezemel in komkommertijd.

Eerlijk gezegd ben ik inmiddels immuun voor nieuws over corona. Zelfs het slechtste op Netflix is beter dan dat eindeloze murw maken van de bevolking met corona-items. En zoals gezegd moet ik, bij wat nog wel bij me doorkomt, aan enkele waargebeurde verhalen denken. Bijvoorbeeld die van de plastic rietjes.

De plastic rietjes

NBC News meldde in een, inmiddels verwijderde tweet, dat Amerikanen 584 miljoen plastic rietjes per jaar gebruiken. In de tweet verwezen ze naar een verhaal op hun site van maart 2018. Daarin vertelden ze dat in Amerika elk jaar 500 miljoen rietjes worden weggegooit. Hun informatie kwam van de National Parks Service, voegden ze eraan toe. Die zeiden dat Amerikanen gemiddeld 1,6 rietje per dag gebruiken.

Daar zit al direct een fout. Wanneer 365 miljoen Amerikanen immers 1,6 rietje per dag gebruiken zijn het niet 584 miljoen rietjes per jaar, maar per dag. Dat maakt het gebruik maar liefst 365 dagen keer zoveel. Dus 365 x 584 miljoen is ongeveer 213 miljard rietjes per jaar. Logisch toch dat milieuorganisaties, ook in ons land overigens, actie voeren tegen plastic rietjes.

Logisch?

Allerlei bedrijven, overheden en milieuorganisaties werken met het gegeven van circa 500 miljoen weggegooide plastic rietjes. Het is beslist interessant te zien welke maatregelen zij namen op basis van dat gegeven. Maar dat is een ander verhaal.

Een journalist zag de soms bizarre maatregelen en steeds weer dat totaalgetal. Nadat uiteindelijk ook een politicus in Californië een wetsvoorstel indiende tegen plastic rietjes, ging hij op onderzoek. Hij belde de National Park Service, daar kwam immers het getal vandaan.

Die vertelde hem dat ze het van het recyclingbedrijf Eco-Cycle hadden. Dus belde hij dat bedrijf. ‘Nee, wij hebben die gegevens niet zelf onderzocht’, meldde de woordvoeder van Eco-Cycle, ‘wij hebben ons gebaseerd op onderzoek van Milo Cress’.

Milo Cress

De 9-jarige Milo Cress

Dus zoch de journalist naar Milo Cress. Hij vond de jongen. Die vertelde hem dat hij in 2011 als 9-jarige een telefonische enquête deed. Daarvoor had hij enkele fabrikanten van plastic rietjes gebeld. Daarna schatte hij het aantal rietjes op 500 miljoen per dag. Cress informeerde daarna bij de National Restaurant Association of zijn schatting klopte en kreeg daarvan bevestiging.

De vereniging, die bijna 400.000 restaurantlokaties vertegenwoordigt, plaatste het geschatte aantal van Cress daarna ook op hun eigen site. Ze verwijzen daarbij naar het werk van de nu 18-jarige Cress.

Triest

Het is natuurlijk triest dat allerlei organisaties werken met natte vingerwerk van een 9-jarige. Betere gegevens zijn er echter niet en niemand was verder geïnteresseerd het uit te zoeken. Je zou kunnen zeggen, ‘het maakt niet uit hoeveel het er zijn, alle niet-recyclebare of composteerbare rietjes zijn schadelijk voor het milieu’.

Vooralsnog leggen milieuorganisaties in Amerika hun aandacht vooral bij de plastic rietjes die in waterwegen terechtkomen. Maar triest genoeg zijn daarover ook geen betrouwbare cijfers bekend. De enige gegevens daarover komen van een jaarlijkse schoonmaakdag langs de kust van Californië. De cijfers en werkwijze daarvan zijn te vergelijken met onze nationale tuinvogeltelling.

Corona fantasie

Wat heeft het verhaal van de plastic rietjes met corona te maken? Niets natuurlijk. Het gaat ook niet om de rietjes. Het domme doorbouwen op verkeerde gegevens voedt mijn fantasie. Laten we bovenstaande samenvatten tot ‘officiële instanties die werken met de schatting van een kind’.

Dan zie je toch direct Van Dissel voor je. Hij wordt van een anonieme directeur bij het RIVM ineens met corona geconfronteerd. Hij roept snel wat mensen bij elkaar. Het is al wat laat op de dag. Sommige aanwezigen zijn zichtbaar geïrriteerd, ze hadden andere verplichtingen. De sfeer is gespannen, twee aanwezigen doen zelfs niet eens hun jas uit en niet iedereen wil gaan zitten.

In die setting vertelt Van Dissel over de risico’s vanuit China, de vragen daarover van Rutte en hij lepelt wat algemene informatie over virussen op. Enkele aanwezigen roepen cijfers en ideeën. Ook een man in een stofjas bij de deur roept iets. Meerdere hoofden knikken, dat was een interessante invalshoek. En vanaf dat moment gaat men verder met het idee van een medewerker van de huishoudelijke dienst.

In 2022 kom ik de man in de stofjas tegen.  Hij vertelt me: ‘Ik zei alleen dat de etage van het RIVM zou worden afgesloten voor onderhoud. Dat de intelligente dames en heren het pand moesten verlaten, omdat ze er anders niet meer uit konden. Iemand reageerde met de “de intelligentia in lockdown”. Er werd gelachen en verder weet ik het ook niet’.

Aanvullende informatie

• De plastic rietjes is al een bizar verhaal. Het kan echter veel erger. Ik heb voorbeelden van onderzoek waarbij onderzoekers verder gingen op basis van eerder onderzoek van collega’s. Maar steeds interpreteerden ze voorgaande gegevens verkeerd, converteerde gewicht- en maateenheden onjuist of klopten hun aannames niet. Het lijkt dan wel een ‘overleverings’-verhaal. Je kent dat wel, iemand fluistert een kort verhaal in iemands oor. Die geeft het vijf keer door en het verhaal is grotendeels veranderd en vaak aangevuld met details die er in het begin niet in zaten. ‘Kees is gisteren van zijn fiets gevallen’ wordt dan ‘Kees is afgelopen week gevallen doordat hij werd aangereden door iemand op een elektrische fiets’.
• De pagina van NBC. Het is volgens mij sinds 2018 al enigszins aangepast. In ieder geval hebben ze een correctie opgenomen op de pagina
• Milo Cress gebruikte zijn schatting in een project, de ‘Be Straw Free-campaign’
• De naam van de journalist die het verhaal van de plastic rietjes uitzocht is bij mij bekend
• Geïnteresseerd in goede onderzoeksjournalistiek? Ga naar ‘Follow The Money‘. Wil je niet direct lid worden, meld je dan aan voor een maand gratis rondkijken en overtuig jezelf.
• Een interessante andere kijk op omgaan met het milieu als individu is het boek ‘een goed milieu begint niet bij jezelf’ van Jaap Tielbeke. Hier een interview met hem over het boek (PDF - 721,84 KB).