een zitbal - uitvinder Aquilino Cosani

Een zitbal, voornamelijk een leuke stoel

‘Ik heb een zitbal gekocht een tijdje geleden’, vertelt een pianolerares die op bezoek is bij een gezamenlijke vriend. Ze had last van haar rug, kocht een zitbal en zegt dat ze er nu geen last meer van heeft. Een collega gebruikte jaren geleden een zitbalstoel. Daardoor heb ik direct een beeld bij een zitbal. Ik weet dat het iets anders is dan een skippybal.

Thuisgekomen denk ik terug aan de zitbal van de pianolerares. Ik lees er wat over en besluit, door de tegenstrijdige berichten, dat eigen ervaring het beste is. Dus koop ik een zitbal. Voor de kosten hoef je zo’n aanschaf niet te laten. Mijn 65 cm zitbal kost 12 euro, inclusief pomp en verzending.

Een zitbal

Ik gebruik de zitbal nu een maand. Over rugklachten en dergelijke kan ik niets zeggen. Die had ik niet en heb ik ook niet gekregen. Mijn ervaring is overwegend positief. Maar ik kan me wel iets voorstellen bij de negatieve berichten die ik las. Bij de positieve ook overigens.

Voor ik verder ga doe ik eerst wat boute uitspraken. Wanneer je last hebt van kwaaltjes, zoals bijvoorbeeld lage rugklachten is dat je eigen schuld. Je hebt slechte genen (ok, niet jouw schuld), leeft te ongevarieerd of begeeft je in risicovolle situaties. Zo dat ben ik kwijt. Natuurlijk kom ik in een ander bericht een keer terug op deze alinea.

Onderzoek

Een veel aangehaald onderzoek is in 2006 uitgevoerd door Mcgill, Kavcic en Harvey. Zij concluderen dat hun studie suggereert dat het langdurig zitten op een dynamisch, onstabiel zitoppervlak nauwelijks invloed heeft op spieractivatie, houding en belasting van de wervelkolom. Of de algehele stabiliteit daarvan.

Ze deden hun onderzoek met acht mannen. die mannen zaten dertig minuten op een zitbal en op een houten kruk. Later zaten er zeven op een zitbal en een stoel om de drukverdeling op het contacctgebied te onderzoeken. Etcetera. Ik zie ze zitten die mannen in het laboratorium.

Zoals ik ze ook zie zitten bij andere onderzoeken met een zitbal. En ik weet weer waarom ik altijd zeg ‘wees kritisch’. Lees niet alleen wat je graag wilt horen, maar ook wat je wellicht liever niet wilt horen. En in het geval van een zitbal besloot ik dus het zelf te willen ervaren.

Mijn werksituatie

Met de diverse onderzoeken in gedachten kijk ik naar mijn eigen ervaring. Daarbij moet ik eerst mijn werksituatie thuis weergeven. Onderzoek voor teksten doe ik op mijn werkkamer. Daar staat een hele goede bureaustoel en een grote monitor. Uitwerken doe ik in de woonkamer op een laptop aan een gewone, 77 cm hoge tafel.

Aan die tafel zit ik nu dus met de zitbal. Op de achtergrond speelt meestal muziek. Tijdens het werken is dat vrijwel altijd Arrow Classic Rock of een speellijst op Spotify met soortgelijke muziek. Ik heb geen last van de muziek. Ik merkte ooit dat de muziek me concentratieboogjes geeft.

Beweging

Als ik me moet concentreren (een zin schrijf of iets lees) ben ik me niet bewust van de muziek. Terwijl als ik denk over een gelezen tekst of te schrijven tekst is de muziek soms wel bewust aanwezig. In beide situaties beweegt mijn lichaam.

Dat bewegen is interessant. Zittend op een stoel blijft het beperkt tot een beetje getrommel met de vingers van een vrije hand op de tafelrand. Op een zitbal beweeg ik echter op meerdere manieren. Grofweg vertikaal (omhoog en omlaag) en rollend naar voren, achter, links en rechts. Het is echter vooral een combinatie daarvan.

Zithouding

Ik heb in het algemeen de neiging een beetje lui te zitten, onderuit of met bolle rug gebogen. Dat ik nog geen last heb van mijn onderrug is daardoor verwonderlijk. Rechtop zitten houd ik niet lang vol. Dat zal ooit gemakzucht zijn geweest… in mijn pubertijd. Nu is het vooral gewenning aan die niet rechte houding.

Op een zitbal moet ik er ook aan denken rechtop te zitten. Wat dat betreft geen verschil met een gewone stoel. Maar op een zitbal gaat het rechtop zitten wel makkelijker en schijnbaar vanzelf. Dat laatste waarschijnlijk door het beweeglijke. En het feit dat balanceren op de zitbal makkelijker gaat als ik rechtop zit.

Steunpunt op tafelbalk

De tafel waaraan ik zit heeft een steunbalk in het midden op ongeveer 15 cm boven de vloer. Tijdens het werken heb ik daardoor verschillende steunpunten voor mijn voeten. Evenals de beweging varieert die van beide voeten op de balk, beide voeten op de vloer of een van de voeten op de balk. Vanzelfsprekend bevindt in dat laatste geval de andere voet zich op de vloer.

Hoewel ik van steunpunt wissel, merk ik een voorkeur voor beide voeten op de balk. Ik ben niet met die voetenstand bezig tijdens het werken. Maar als ik er wel aandacht aan geef, staan ze meestal op de balk.

Zitvlak

zitbal evenwicht zoeken als op balansbal

Een balansbal

Er zijn meerdere houdingen die je kunt aannemen op een zitbal. Ik zit het liefst midden bovenop de bal en dat is ongetwijfeld de gangbare zithouding. Toch zit ik soms ook iets uit het midden, een beetje meer naar beneden. Daarbij heb ik dan altijd beide voeten op de vloer. Het is anders wat lastiger balans te houden. In het begin moest ik daarbij bewust corrigeren.

Al snel ging het echter onbewust en automatisch. Het lijkt op zo’n schijf met bal in het midden waar je op moet staan, een balansbord. Denk je erbij na dan lukt het nauwelijks. Ga je staan en richt je je aandacht op iets anders, dan gaat het als vanzelf.

Lucht en steunhoogte

ook op zitbal een goede houding

De goede zithouding, ook op een zitbal mogelijk.

Ik weet niet of het aan de kwaliteit van mijn zitbal ligt, maar er verdwijnt langzaam lucht. Dus moet ik het er af en toe bijpompen. Daarna is de bal volledig vol, hard en wat hoger. Persoonlijk vind ik het plezieriger als de bal iets minder vol is. Op zichzelf (zachtere bal en iets meer zitvlak), maar ook omdat de steunhoogte dan voor mij beter is.

De hoogte van de tafel speelt duidelijk een rol bij het zitcomfort en het algehele effect van zitten op een zitbal. De tafel is een steun, een hulp bij het balanceren. Bij schrijfwerk en waarschijnlijk ook andere werkzaamheden gelden de bekende ergonomische regels. Dus bijvoorbeeld onderarmen horizontaal.

Variatie en oefeningen

Ik zit niet uren te werken op de zitbal. Regelmatig stap ik er vanaf. Een tekst lees ik dan bijvoorbeeld in een fauteuil (onderuit gezakt, zoals eerder gemeld). Of ik speel staand een sudoku op mijn tablet terwijl ik koffie zet in een filtermachine. Even iets pakken in mijn werkkamer laat me een trap lopen. Me staand uitrekken met mijn armen in de lucht in een poging het plafond te raken rekt mijn zijspieren lekker op. En zo heb ik meer variatie. Variatie is altijd belangrijk denk ik. Niet alleen bij het gebruik van een zitbal.

Een deel van de (nieuwe) variatie komt ook van de oefeningen. Die zijn makkelijker uit te voeren op een zitbal. Een zitbal nodigt daartoe ook uit is mijn ervaring van een eerste maand. Wat ik soms doe is helemaal achterover buigen. Mijn billen blijven op de bal en mijn voeten vinden steun aan de onderkant van het tafelblad (een zware tafel is dan wel nodig om voldoende tegendruk te geven bij het lichaamsgewicht). Het is vooral een buikspieroefening.

Kwaaltjes en een zitbal

De vraag of een zitbal helpt bij kwaaltjes, bijvoorbeeld pijn in de onderrug, kan ik niet beantwoorden vanuit mijn eigen ervaring. Ik heb wel het idee dat ik actiever zit en dat meer spieren worden aangesproken. Maar, afgezien van de buikspieren, kan ik dat niet met zekerheid zeggen.

Je zult dat dus echt zelf moeten ervaren. Terugkomend op mijn boute uitspraak hierboven zeg ik dan nog maar even: kijk naar meerdere facetten van je leven en leg je beoordeling niet alleen bij de zitbal. Dus beweeg je wel genoeg, varieer je daarin, slaap je wel voldoende etc. Een zitbal zal volgens mij nooit verbetering geven bij een ongezonde levensstijl.

Mijn advies

Ik vind het zitten op een zitbal na een maand vooral leuk. In het algemeen zou mijn advies luiden, probeer het gewoon. Het is die 12 euro beslist waard. En het is geen geld overboord als het niet bevalt (dan geef je de bal cadeau aan een neefje).

Een skippybal lijkt me ook geen optie. Evenmin als zo’n bal met pootjes of met een bal-stabilizator (zie patent PDF - 778,56 KB). Een zitbal van 180 euro, zoals de zogenaamde zitbal-expert aanbiedt, lijkt me ook onzinnig. Dat is gewoon een bal zoals ik heb in een flauwekul jasje.

Aanvullende informatie en opmerkingen

  • De verkopers van zitballen geven voor balgroote een richtlijn met lichaamslengte. Ik denk echter dat bij bepalen van de balgrootte de steunhoogte (de hoogte van de tafel in combinatie met de armhouding) belangrijker is. Mijn bewering heb ik niet kunnen controleren. Ik zou zeggen houd de richtlijn aan, maar bepaal de hoeveelheid lucht in de bal met de steunhoogte. Is het te hoog voor je voeten gebruik dan een voetenbankje. Experimenteren kan natuurlijk geen kwaad
  • Het is goed mogelijk dat je in het begin spierpijn krijgt. Je lichaam is wellicht niet gewend aan bepaalde houdingen en bewegingen. Belangrijk is dan natuurlijk om het onderscheid te kunnen maken tussen spierpijn en rugklachten.
  • De titel verwijst naar een leuke stoel, maar als gewoon product voor oefeningen is de zitbal natuurlijk ook inzetbaar. Mijn 90-jarige moeder doet tijdens haar gymnastiek oefeningen met eenzelfde bal als ik heb gekocht.
    • En er zijn talrijke boeken met oefeningen. Bij bol.com zijn ze moeilijk te vinden Ik vond er eentje van Lucy Knight, andere schrijvers met boeken vol oefeningen met de fitness bal zijn o.a. Declan Condron, Maureen Flett, Sara Rose, Beate Carriere, Elizabeth Gillies en Colleen Craig
  • Een zitbal is een spectaculaire doch pijnloze aandoening van de testikels (mannelijke zaadballen). Nee hoor, dat staat in de onzin-encyclopedie.
  • Lees ook het bericht ‘golfballetje, onderzoek en patenten

Uitvinding

  • De zitbal is een uitvinding van de Italiaan Aquilino Cosani (zie foto header). Hij is op 13 april 1924 geboren in Roemenië, als kind van Italiaanse ouders. Het gezin keert terug naar Italië. Cosani groeit op in Osoppo. Hij studeert techniek aan het Malignani Instituut in Udine. In 1947 gaat hij bij rubberfabriek Pirelli werken in Milaan. Die fabriek verlaat hij al snel als hij ideeën heeft voor het maken van rubber poppetjes, door twee afzonderlijke helften aan elkaar te smelten.  Hij gaat terug naar Osoppo om in een eigen werkplaats zijn ideeën uit te werken. Zijn eerst bekende poppetje is een rubber olifantje, dat later het logo wordt van zijn fabriek. Cosani overlijdt op 27 maart 2016. Hij is tot zijn laatste dag werkzaam in zijn fabriek, samen met zijn twee zoons Nevio en Paolo.
    • Cosani perfectioneert in de zestiger jaren een manier om grote, opblaasbare plastic ballen te maken. In 1963 start hij de kunststoffabriek Ledragamma (=ledraplastic) en komt op de markt met een bal met handvatten. Cosani noemt de bal aanvankelijk Pon Pon, naar een karakter uit een opera. Door de beweging wordt het bij ons bekend als Skippy bal
    • De Britse fysiotherapeut Mary Quinton, werkzaam in Zwitserland, gaat aan de slag met de bal. Ze gebruikt het voor therapeutische doeleinden.
    • Later neemt Dr. Susanne Klein-Vogelbach dit idee over bij meerdere therapieën. Er zijn dan inmiddels ook ballen zonder handvat. Dankzij de methoden van Klein-Vogelbach wordt de bal ook wel Swiss Ball genoemd. Zelf noemde Cosani het overigens een Pezzi-bal.
    • In 1971 verkrijgt hij patent in de Verenigde Staten voor zijn methode. Cosani noemt het een rotatiegietmethode voor het verwerken van niet-giftig vinyl (PDF - 373,08 KB)
    • Lederaplastic heeft talrijke merknamen geregistreerd. De fysio-producten brengt ze onder andere met de naam Gymnic

Enkele onderzoeken

Er zijn talrijke onderzoeken. Meestal in een specifieke onderzoeksgebied. De ene onderzoeker kijkt naar het effect van baloefeningen na een hartaanval, een ander kijkt of een zitbal als stoel effect heeft op het gedrag van kleuters met ADHD. Hieronder enkele onderzoeken:

  • In 2004 verscheen het rappot ‘The Effect of Short-Term Swiss Ball Training on Core Stability’. een onderzoek van Humphries (PDF - 297,69 KB)
  • Bettany-Saltikov deed in 2009 ‘a comparative study of the stability ball vs. the desk chair in healthy young adults’ (PDF - 128,79 KB)
  • Mota e Silva en collega’s keken in 2011 naar de werksituatie met ‘Using the Swiss ball in labor’ (PDF - 707,34 KB)
  • Patel en zijn team waen in 2012 geïnteresseerd in de Swiss bal en pijn in de onderrug (PDF - 297,69 KB)
  • Je schijnt ook onderzoek te kunnen doen naarzitten tijdens een soort ligfiets oefening. In 2018 deden Marks en collega’s dat onderzoek (PDF - 370,22 KB)
  • Alagappan bekeek in 2019 het herstel van hemiplegie patiënten dankzij de Swiss Ball Therapy (PDF - 552,39 KB)
Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 27 september 2020 door in de categorie 2020, Algemeen

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *