Hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk en de dode man die drop at

Vorige maand overleed een 54-jarige man aan een hoge bloeddruk. Hij had in de drie weken ervoor elke dag een zak drop leeggegeten. Ik lees het op een website, waar ik kom via google zoekend naar een ander bericht. Het is zo’n site met allerlei bizarre berichten die via RSS-feed binnenkomen. De pagina’s op zo’n site staan verder grotendeels vol met advertenties van dubieuze producten. Niet betrouwbaar dus. En zo beoordeel ik ook het bericht over de drop etende man met zijn hoge bloeddruk.

Ik kijk toch even verder. Het bericht over de man staat ook in de New York Times. Die krant is na een flink aantal schandalen weliswaar niet meer de meest betrouwbare krant. Verder zijn het vooral sensatie-websites die het bericht hebben geplaatst. Maar is het nepnieuws?

De dode man die drop at

Op de website van de New England Journal of Medicine vind ik een rapport. Diverse medici geven daarin een verslag over hun aandeel in de zaak van de overleden man. Ze zijn allemaal werkzaam bij het Massachusetts General Hospital. Twee zijn cardioloog, de anderen zijn een ziektedeskundige (patholoog), een nierdeskundige (nefroloog) en een radioloog.

De man die niet met naam wordt genoemd, had drie weken lang één tot twee grote zakken zwarte drop per dag gegeten. Daardoor daalde zijn kaliumspiegel op zeker moment snel. Volgens het rapport leidde dat tot een hartstilstand. Het gebeurde allemaal bij een filiaal van McDonald’s. Hij kwam buiten bewustzijn aan in het Massachusetts General Hospital. Zonder nog bij bewustzijn te zijn gekomen stierf hij ongeveer 24 uur later.

Medicinale inname

Het rapport is een uitgebreid verslag waarin ook een Nederlander wordt aangehaald. Het is de Nederlandse arts Revers die in 1946 zoethout ontdekte, een bestanddeel van drop dat verlichting geeft bij maag- en darmziekten.

Het vermoeden bestaat dat de overleden man de drop at als medicijn voor maag- of darmklachten. De te grote hoeveelheid werd hem fataal. Van de zoetstof in zoethout is bekend dat het tot een hoge bloeddruk kan leiden en de kaliumspiegel verlaagt. Twee weken dagelijks ongeveer 60 gram is genoeg voor een serieus gezondheidsprobleem.

Bloeddrukmeter

Een klein jaar geleden kocht ik een bloeddrukmeter. Naast de werking meldt de handleiding hoe je een hoge bloeddruk kunt voorkomen. En bij oorzaken van hoge bloeddruk staat drop, als enige snoepgoed, specifiek genoemd.

Ik kocht de bloeddrukmeter om de bloeddruk van mijn moeder te meten. Tijdens metingen bij de huisarts vond deze haar bloeddruk te hoog. De bijwerkingen van de medicijnen die ze kreeg waren volgens mij erger dan de kwaal. Ik informeerde bij Albert Zwart, een kennis die veel onderzoek deed rond bloed. Hij was het me eens, als 90-jarige heb je liever een beetje hoge bloeddruk dan evenwichtsproblemen en andere ongemakkelijke bijwerkingen.

Hoge bloeddruk onderzoek

Wanneer je in de familie- en vriendenkring praat over hoge bloeddruk, hoor je allerlei tegenstrijdige verhalen. Helaas is dat ook het geval onder artsen. Er zijn er die de zogenaamd ideale bloeddruk melden. Maar de door hen genoemde getallen verschillen. Anderen vertellen dat de bovendruk het belangrijkst is. Terwijl zijn of haar collega’s zeggen dat onderzoek uitwijst dat je de onderdruk in de gaten moet houden. Hoge of lage bloeddruk geeft daardoor nogal wat zorg, wat ook kan leiden tot een hoge bloeddruk.

Het lezen van onderzoeken rondom bloeddruk maakt de zorg niet minder. Dezelfde tegenstelling als bij artsen vind je ook terug in onderzoeken. Tenzij je ze eenzijdig leest en alleen je gelijk wilt halen. Een ander probleem is dat veel onderzoek is gefinancierd door de farmaceutische industrie. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, maar de kans is groter dat een onderzoek niet helemaal onafhankelijk is uitgevoerd.

Hoge bloeddruk, het hart en de vaten

Voor ik iets ga zeggen over getallen is het interessant eens te kijken naar hoge bloeddruk en de relatie met kans op hart- en vaatziekten. Want dat is wat iedereen, en vooral de hartstichting, roept: hoge bloeddruk verhoogt de kans op hart- en vaatziekten.

Je zou dus denken dat bij het verlagen van een hoge bloeddruk het aantal gevallen van hart- en vaatziekten moet verminderen. Maar dat blijkt niet zo te zijn, volgens een studie waarin vier onafhankelijke wetenschappers meerdere onderzoeken bestudeerden om tot één secure conclusie te komen. Er is volgens hen geen verband tussen de meest voorkomende vorm van hoge bloeddruk (primaire hypertensie) en hart- en vaatziekten.

Levensstijl

Ik moet natuurlijk voorzichtig zijn met mijn uitspraken, ik ben immers geen bloeddruk expert. Maar de experts weten het ook niet. Vooralsnog gaan ze er vanuit dat bloeddruk zo laag mogelijk moet zijn, maar natuurlijk niet zo laag als bij een lage bloeddruk. Het argument dat erbij wordt gehaald zijn dan vrijwel altijd die hart- en vaatziekten.

Het meeste onderzoek naar die correlatie (statische samenhang tussen twee grootheden) is uitgevoerd met hartpatiënten. Hadden zij die hartklachten door een hoge bloeddruk of waren ze erfelijk belast. En welke rol speelde een mogelijk armzalige levenstijl met veel harde vetten, weinig groenten en dergelijke? Die vragen worden vrijwel nooit gesteld, laat staan beantwoord.

Gemiddeld en norm

Supermensen worden niet onderzocht oftewel supermensen doen niet mee aan onderzoeken. Bij veel onderzoeken zijn de deelnemers mensen tussen ‘normaal’ en ‘ziek, zwak en misselijk’. Of het zijn studenten. En in de meeste geval vinden de onderzoeken plaats in een kunstmatige en/of van de werkelijkheid geïsoleerde omgeving. Hoe representatief zijn die onderzoeken voor de gehele mensheid.

Daarom zeg ik weleens, ‘we zijn allemaal anders, dus laat je niet in een gemiddelde of norm persen’. Voor een bepaald persoon is wellicht een bepaalde hogere bloeddruk van nature normaal en voor een ander genetisch een lagere.

En wat is een gemiddelde of norm? De formule van BMI werd een aantal keren aangepast omdat het de industrie goed uitkwam. De 10.000 stappen was zomaar een getal bij een idee. Het had evengoed 6.000 stappen kunnen zijn. Maar de 10.000 per dag is een ingeburgerd richtgetal. Weinigen zullen echter de benodigde anderhalf uur per dag (kunnen) vrijmaken.

Zelftest

Ik kocht de bloeddrukmeter voor mijn moeder. Zoals gezegd was de meting bij de huisarts hoog. De bovenwaarde was daar 190. Bij de metingen thuis om het uur genomen vanaf 9.00 uur was opvolgend 155, 142, 155 (10 min. na kop koffie), 148. Ter controle leende ik de volgende dag van een vriend zijn bloeddrukmeter. De waarden met zijn meter waren vanaf 8.00 uur opvolgend 146, 145, 142, 153 (15 min. na kop koffie).

Tegelijkertijd deed ik de tweede dag ook metingen bij mezelf, zowel met mijn bloeddrukmeter als met die van de vriend. Vanaf 9.00 uur bleek het opvolgend 133, 136, 149 (kort na kop koffie), 143. Met de meter van de vriend waren die nagenoeg gelijk (132, 134, 150 en 143). Daarna maakte ik een wandeling van een uur. Twintig minuten na thuiskomst was de bovendruk 154 (152). Drie uur later was het gedaald naar 138 (138).

De dag erna met mijn eigen meter vanaf 7.30 uur. De eerste meting leek een uitschieter met 142. Daarna bleef het een tijd boven de 130. Vanaf 8.00 uur opvolgend per half uur 136, 132, 135, 133, 130, 128, 125, 125.

Vroege geschiedenis van bloeddruk meten

De oude Grieken hadden al ideeën over bloedsomloop. Het was echter dominee Stephen Hales die in 1711 een glazen buis in een slagader van een paard stak. Hij zag het bloed in de buis stijgen en dalen en concludeerde dat een fluctuerende druk in de bloedvaten dit veroorzaakte. Deze methode was vanzelfsprekend niet geschikt om op mensen toe te passen. Niet alleen omdat de gebruikte paarden het niet overleefden.

De Britse arts Thomas Young bedacht de kymograaf, een apparaat om een mechanische beweging grafisch weer te geven. In 1847 kwam de Duitse arts Carl Ludwig met een verbeterde versie. Hiermee registreerde de Franse arts Ernest Faivre in 1856 voor het eerst bloeddruk bij een mens tijdens de amputatie van een van diens ledematen. Hij stak daarbij een koperen buis van de kymograaf in de slagader. Natuurlijk wist men dat het geen praktische toepassing was voor algemeen gebruik bij mensen.

Een paar jaar voor het experiment van Faivre ontdekte de Duitse fysioloog Karl Vierordt dat hij met voldoende druk de slagaderlijke hartslag kon verminderen. In 1855 kwam hij met een apparaat dat met die vondst werkte, de Sphygmograph. Daarbij gebruikte hij een opblaasbare manchet om de slagader in de arm te vernauwen. Het was een log apparaat, maar het startpunt voor de huidige bloeddrukmeter.

Ideale bloeddruk en leeftijd

Terug naar mijn bloeddruk. Artsen kunnen dus nog niets zinnigs, of op zijn minst iets gelijkluidends, zeggen over de ideale bloeddruk. Er zijn onderzoeken die aangeven dat de bovendruk bij ouderen hoger mag zijn dan de gangbare 120. Er is een formule in omloop die daarop is gebaseerd: 120 + (2/3 x leeftijd). Artsen die de theorie aanhangen dat onderdruk belangrijker is, hebben daar vanzelfsprekend geen boodschap aan.

Een goede of normale bloeddruk is vastgesteld op een bovendruk van 120 en een onderdruk van 80. Dit is min of meer op dezelfde wijze tot stand gekomen als de hierboven genoemde BMI en 10.000 stappen. Een groepje artsen ging bij elkaar zitten en ze hebben na overleg tot de 120/80 besloten, een zogenaamd consensus besluit.

Bloeddruk, slotwoord

Ik denk dat het goed is je bloeddruk in de gaten te houden. Het is ook interessant het af en toe meerdere keren op een dag te meten. Dan zie je dat het fluctueert, bijvoorbeeld door wat je doet en eet/drinkt. Door het een periode regelmatig op te meten, bijvoorbeeld eens per week, herken je wellicht een bloeddruk verhouding die bij jou hoort.

Want misschien is jouw van 120/80 afwijkende, bloeddruk wel genetisch bepaald en niet direct iets om je zorgen over te maken. Wijkt het ineens onverklaarbaar af, of is het echt hoog, dan is het raadzaam toch even een arts te raadplegen. En wellicht daarna ook eens te informeren bij zijn of haar collega.

Aanvullende informatie

  • Het rapport over de dode man in Massachusetts General Hospital (PDF - 3,02 MB)
  • De geschiedenis van bloeddruk met, van Hales tot nu. Een document in het engels van drie russische artsen (PDF - 1,00 MB)
  • Het hierboven aangehaalde meta-onderzoek van Diana Diao en collega’s ‘Pharmacotherapy for mild hypertension’ uit 2012 (PDF - 80,16 KB van samenvatting; het complete rapport zoals verschenen in Cochrane Library)
  • Verslag van onderzoek naar ‘hoge bloeddruk door consumptie van drop en zoethoutthee’ uit 2007 van Boganen ea (PDF - 103,67 KB)
  • Er zijn talrijke rapporten waarin de markt wordt beschreven. Ze zijn te koop voor 2500 dollar en meer of in abonnement, bijvoorbeeld bij iHealtCare Analyst of Research and Markets. Enkele opmerkingen uit die rapporten:
    • Wereldwijd is de markt van bloeddruk verlagende medicijnen (anti hypertensie) op dit moment ruim 20 miljard dollar. De verwachting is dat dit verder groeit, maar over een paar jaar geleidelijk zal dalen. Dat komt niet door minder gebruikers, maar door het aflopen van patenten
    • Geschat wordt dat 40% van de volwassen wereldbevolking een hoge bloeddruk heeft. Tussen 2000 en 2010 is het circa 5% gestegen. In welvarende landen daalde het de afgelopen jaren met circa 3%; in landen met lage en gemiddeld inkomen steeg het met 7,5%
  • Bloeddruk meten, het protocol voor huisartsen – NHG 2013 (PDF - 77,10 KB)
  • Zoals gezegd zijn er talrijke onderzoeken rondom bloeddruk. Een goede start om er een aantal te vinden is ‘scholar‘ van Google
Bovenstaand bericht is geschreven op 17 oktober 2020 door in de categorie 2020, Algemeen, Geschiedenis

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *




Veel foto's en illustraties zijn tijdelijk verwijderd van deze site en server i.v.m. media-reorganisatie
Hello. Add your message here.