- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Chocolade sigaretten, nog steeds verkrijgbaar

kinderen roken chocolade sigaretten

Ik was als 7-jarige gek op chocolade sigaretten. In Sinterklaastijd lagen ze altijd wel een keertje in mijn schoen. Later waren er ook van die sigaretten met kauwgom. In mijn herinnering leken die meer op Fruitella, dan op Bazooka.

Afgelopen week vroeg ik vrienden of ze ook chocolade sigaretten kenden in hun jeugd. Vrijwel allemaal hadden ze er goede herinneringen aan. In 2002 wilde het Europees Parlement ze verbieden, omdat het snoepgoed jongeren zou aanzetten tot roken. Maar chocolade sigaretten zijn nog steeds te koop.

Geschiedenis sigaretten

De geschiedenis van snoepsigaretten begint eind 19e eeuw. Het loopt samen met die van sigaretten met tabak. Daarom eerst kort iets over die geschiedenis. Tot 1947 wordt er vooral onderzoek gedaan naar tabak. In 1828 ontdekten twee chemici de stof nicotine als onderdeel van tabak. Zij omschreven het als gif. Een paar jaar later schrijft Samuel Green in zijn almanak dat tabak een insecticide is, een gif dat slecht is voor mensen.

Engelse soldaten nemen Russische en Turkse sigaretten mee van oorlogen op het vaste land van Europa. Een paar jaar later, in 1847, richt Philip Morris in Londen het gelijknamige bedrijf op. Hij begint met het importeren van sigaretten. Maar al snel gaat het bedrijf ze zelf maken. Sigaretten bestaan dan nog vaak uit tabakschraapsel dat overblijft na het maken van andere tabaksproducten, zoals sigaren en pruimtabak.

In Amerika worden in die tijd sigaretten vooral populair bij koeienjongens. In 1875 begint Richard Joshua Reynolds zijn tabaksfabriek, vooral om pruimtabak te produceren. Tabaksfabrikanten beginnen geleidelijk meer reclame te maken voor sigaretten.

Chocolade sigaretten

Vooral Amerikaanse snoepfabrikanten haken daar eind 19e eeuw voorzichtig bij aan met nieuwe producten, zoals kauwgum en chocolade sigaretten. Rond 1900 fuseren meerdere kleine snoepmakers tot grotere bedrijven. In diezelfde tijd openen Britse tabaksfabrikanten vestigingen in Amerika. Philip Morris bijvoorbeeld begint in New York een bureau voor de promotie van het merk Marlboro. In 1913 begint R.J. Reynolds het merk Camel, de eerste sigaret zoals we die nu kennen.

Geleidelijk ontstaat er een stilzwijgende samenwerking van snoepmakers met tabaksfabrikanten, die zien dat het ‘kinder’snoepgoed helpt bij de promotie van hun eigen producten. Rond 1925 bereikt de samenwerking een hoogtepunt. Sigaretten van tabak zijn populair in de ‘roaring twenties’.

Snoepfabrikanten stoppen extra inpanning in de verkoop van hun producten. Ze vergroten het aanbod met namen op de verpakking die lijken op die van tabakssigaretten. De meeste tabaksfabrikanten maken geen bezwaar, die helpen zelfs bij ontwerpen. Slechts een enkeling begint een rechtszaak, zoals Britisch American Tabacco in 1928. Die maakt bezwaar tegen Lucky Smokes als snoeptegenhanger van Lucky Strike.

Naar Europa

Weinigen zien in die tijd de gezondheidsrisico’s van roken. Mede daardoor heeft niemand problemen met de suikergoed imitaties waarmee kinderen kunnen doen alsof ze roken. Na de Tweede Wereldoorlog vinden de kauwgom en chocolade sigaretten dan ook gemakkelijk hun weg in Europa.

In Nederland ligt het hoogtepunt van verkoop rond 1965. In dit tijd verschijnen de eerste rapporten over de schadelijke gevolgen van het roken van sigaretten. Vrij snel gevolgd door de vraag of je kinderen wel chocolade sigaretten zou moeten geven. De verkoop en populariteit gaan echter nog minstens tien jaar door.

Zeventiger jaren

Ik herinner me zelf voornamelijk hoe we omgingen met de chocolade sigaretten eind zestiger jaren. Na een paar keer doen alsof je rookte, verwijderde je het papiertje en at je de chocolade op. Later dan de chocolade sigaretten kwamen de kauwgom sigaretten. Die waren niet bijzonder, het leek meer op een staafje fruitella dan op kauwgom.

Mijn vader rookte in die tijd Roxy en Pall Mall sigaretten. In mijn herinnering hadden mijn sigaretten dezelfde naam als de echte. Maar wellicht was dat mijn kinderfantasie en heette ze Roksy, Poll Moll, Cammel en Marboro. Op een gegeven moment was ik de snoepsigaretten ontgroeit. Ik heb nooit echte sigaretten gerookt.

Weerstand tegen snoepsigaretten

chocolade sigaretten speelgoed automaat

een chocolade sigaretten speelgoed automaat

In de vijfiger jaren gaan al de eerste stemmen op de snoepsigaretten en ander imitatiesnoep te verbieden. In Amerika zet alleen de staat Noord Dakota door. Zij verbieden het van 1953 tot 1967. De landelijke politiek probeert wel wat druk uit te oefenen op staten, maar zonder succes. De FTC, vergelijkbaar met onze Autoriteit Consument en Markt, boekt wel een paar succesjes. Maar vrijwel overal, ook buiten Amerika, blijven de nep-sigaretten op de markt.

Twee grote Amerikaanse snoepproducenten, Necco en World Confections, buigen rond 1970 als eerste voor de groeiende weerstand. Zij veranderen de naam van de snoepsigaretten in snoepstaafjes. Verder gebeurt er nog niets. De verpakking blijft op die van echte sigaretten lijken. Er komen zelfs speelgoed sigarettenautomaten en andere speelgoederen voor de neppers.

Verbod op chocolade sigaretten

Met de maatregelen tegen tabaksgoederen groeien de actie’s tegen snoepsigaretten. Het is ook een beetje uit de hand gelopen. Tabaksfabrikanten hangen posters voor hun sigaretten naast snoepgoed, adverteren in kindertijdschriften en brengen hun tabaksproducten op andere manieren onder de aandacht van jongeren.

Vanaf begin jaren negentig verschijnen onderzoeken en boeken over de risico’s rond roken. Het gaat daarbij om de gezondheidsrisico’s van roken, de invloed van meeroken door niet-rokers en de invloed op kinderen. Een onderzoek waar nog regelmatig naar wordt verwezen is uitgevoerd door Joel David Klein en collega’s in 1992 ‘Candy Cigarettes: Do They Encourage Children’s Smoking?’.

Een ander belangrijk rapport is ‘Preventing Tobacco Use Among Young People’ uit 1994. Het is een uitgebreide sociologische studie rond tabak onder leiding van Joycelyn Elders. Het verhaalt over de werkwijze van tabaksfabrikanten. Het rapport, dat diverse herziene uitgaven kent, versterkt de anti-geluiden tegen chocolade sigaretten en ander imitatie snoepgoed.

Imitatie snoepgoed

Imitatie snoepgoed noemt de Europese politiek de chocolade sigaretten en ander snoepgoed dat volwassen producten nadoet. Het duurt na hun eerste pogingen dat snoepgoed te verbieden nog enige tijd voor ze het echt verbiedt. In de tussentijd zijn er wel enkele, soms lachwekkende, ontwikkelingen. In 2009 bijvoorbeeld neemt de Amerikaanse overheid een wet aan die alleen het toevoegen van metholsmaak toestaat aan gewone sigaretten. Tot die tijd voegden fabrikanten ook snoepachtige smaak- en geurstoffen toe. Dit zou kinderen in de verleiding brengen over te stappen van snoepsigaretten naar echte tabaksigaretten.

De overheid baseert zich daarbij op het rapport van Elders. En op het onderzoek ‘Do candy cigarettes encourage young people to smoke’ van Jonathan Klein uit 2000. Hij concludeert dat kinderen die snoepsigaretten rookten een grotere kans hebben over te stappen.

Europees verbod

In 2013 worden door het Europees Parlement enkele wetgevingsresoluties aangenomen. Daarin wordt de zorg uitgesproken dat jonge consumenten en minderjarigen door het gebruik van imitatiesigaretten beginnen met roken.

Inmiddels zijn chocolade sigaretten en andere sigaretimitaties in geheel Europa verboden. In veel landen buiten Europa bestaat er ook wetgeving tegen deze producten. In Amerika is het slechts in enkele staten verboden. Daar wordt danook nog volop geproduceerd. De belangrijkste en grootste fabrikant is de al genoemde World Confections.

Verboden?

Er zijn tegenwoordig veel soorten snoepgoed. Chocolade sigaretten zijn waarschijnlijk nauwelijks nog interessant voor jongeren. Maar zijn ze verdwenen? Het product heet sinds tientallen jaren ‘candy sticks’, oftewel snoepstaafjes. En er zijn ander namen in omloop.

Ze zijn dus nog gewoon te koop, ook in Nederland. De aangepaste merknamen van tabaksfabrikanten zijn verdwenen. Maar in de omschrijving zijn de meeste aanbieders duidelijk: ‘Wie kent ze niet? Chocolade sigaretten! Met deze ‘slof’ chocolade sigaretten kan je voorlopig wel even vooruit roken’.

Chocolade sigaretten verpakt als sticks

Een aanbieder van Chocolade sigaretten verpakt als magical sticks

Aanvullende informatie