Mijn interesse in benzine 98 of 95 begint in het voorjaar van 2020. In januari beslis ik dat het tijd wordt voor een andere cabrio. Ik neem een maand later een Peugeot van een kennis over. Hij is altijd zuinig geweest op zijn auto. Zijn enige reden van verkoop is dat hij en zijn vrouw op leeftijd zijn en ze liever een auto met hogere instap willen. De wagen rijdt heerlijk.

In het voorjaar pak ik de cabrio regelmatig om met het kappie open van het mooie weer te genieten. Geleidelijk lijkt mijn Peugootje echter minder prettig te rijden. Het is geen suggestie. Op een gegeven moment verschijnt er een melding op de boordcomputer: storing motormanagment. En er gaat een lampje branden waarvan ik niet weet wat het betekent.

Vermogen valt weg

De melding krijg ik daarna regelmatig. Maar een tijd je later valt na de melding ook het vermogen weg. De auto blijft op toeren. Maar als ik moet afremmen komt de auto uiterst traag weer op een behoorlijke snelheid.

Ik kijk op internet naar een mogelijke oplossing van het probleem. Op meerdere forums vind ik berichten over het probleem. Volgens de ene forumbezoeker komt het door sensoren in de wielen. Die zijn bij Peugeot en nog een aantal auto’s, volgens die man met hetzelfde probleem, heel gevoelig. Een ander, die het probleem al heel lang heeft, legde zich erbij neer. Hij rijdt naar de vluchtstrook of een parkeerplaats. Daar start hij zijn Peugeot opnieuw en kan weer een tijdje op vol vermogen verder.

Naar de garage

Dat trucje helpt. Soms moet ik een keer opnieuw starten, maar dan is de melding weg. En dan blijk ik altijd ook weer vermogen te hebben. Maar geleidelijk gebeuren er meer vreemde dingen met het vermogen. Soms al direct bij het starten. Eind april besluit ik naar mijn Peugeot garage te gaan.

‘Wat voor benzine tank je?‘, is de eerste vraag van Wilco van de Snelle Leeuw. Ik tank al mijn gehele leven, of in ieder geval zolang ik me kan herinneren, 95. Dus dat vertel ik.

‘Dat is het probleem waarschijnlijk’, vertelt Wilco, ‘vrijwel alle Peugeot motoren zijn gebouwd voor benzine 98’.

Probleem opgelost en de voordelen

Dus ga ik benzine 98 tanken. Kort daarna krijg ik nog een paar keer de melding, maar met steeds grotere tussenpozen. Na de derde tankbeurt heb ik de melding niet meer gehad. En het lijkt wel of de auto nog beter rijdt dan in het begin. Hij trekt beter op, pakt sneller vermogen bij inhalen en ik vermoed zelfs dat hij zuiniger rijdt. Dat compenseert dan mooi de iets hogere literprijs.

Over die iets hogere prijs kan ik kort zijn. De brandstofprijs schommelt zo enorm dat ik regelmatig benzine 98 voor een lagere prijs tank dan een paar maanden geleden 95. Dus over de prijs zit ik niet in.

Benzine 98 zuiniger?

Maar ik ben wel benieuwd of de auto echt zuiniger rijdt, zoals ik vermoed. Dus besluit ik daar wat vrije tijd in te stoppen. Ik heb een kilometer administratie en de bonnetjes van mijn tankbeurten. Deze combineer ik en zie dat ik met benzine 98 meer kilometers kan rijden dan met eenzelfde hoeveelheid 95.

De enige zwakke plek daarbij ben ikzelf. Maar ik ga er vanuit dat ik niet anders ben gaan rijden, bijvoorbeeld rustiger. Hoewel, op 16 maart 2020 moesten we van 130 km naar 100 km/uur. Daarop heb ik mijn rijstijl natuurlijk wel moeten aanpassen.

Benzine 98 of 95 en de werking van een motor

Vanzelfsprekend vraag ik me af, wat is het verschil tussen benzine 98 of 95? Het eenvoudige antwoord is: De Europese norm is dat benzine 98 98% octaan en 2% heptaan bevat en benzine 95 95% octaan en 5% heptaan. Voor het probleem dat ik ondervond is het zinvol nu eerst even eenvoudig te vertellen hoe een motor werkt.

Eenvoudige motor met een cilinder met zuiger, in- en uitlaatklep etc. (uit Autohandboek 1935)

Een motor heeft cilinders met in- en uitlaatkleppen. In de cilinder bevindt zich een verbrandingskamer waar de verbranding plaatsvindt. Via een inlaatklep komt een mengsel brandstof en lucht die verbrandingskamer binnen. Een zuiger drukt het mengsel naar boven. Dan geeft een bougie een vonk en explodeert het mengsel. De kracht van de explosie drukt de zuiger naar beneden. Die zuiger zit vast aan een zogenaamde drijfstang die daardoor ook naar beneden wordt gedrukt. De drijfstang zet een krukas in een roterende beweging, een beweging die wordt voortgezet naar de wielen.

Wat is de verhouding van het mengsel brandstof en lucht dat de verbrandingskamer ingaat? Dat wordt geregeld door het motormanagement systeem. Hé daar is de melding van mijn boordcomputer.

Compressie en optimale motorprestatie

Hierboven schreef ik ‘een zuiger drukt het mengsel naar boven’ en ‘de explosie drukt de zuiger naar beneden’. Er is dus sprake van druk. De druk in de cilinder (of verbrandingskamer) wordt bepaald door de verhouding van het mengsel lucht en brandstof. Die druk wordt compressie genoemd. Die zou je kunnen uitdrukken in bar. Maar autofabrikanten doen dat in de zogenaamde compressieverhouding, dat is het verschil in druk tussen de hoogste en laagste stand van de zuiger.

Een hoge druk is goed voor de prestaties van de motor en zorgt voor een zuiniger verbruik. Autofabrikanten streven daarom naar een hoge druk. Dat kan echter alleen wanneer de brandstof een geschikte samenstelling heeft.

Zelfontbranding en kloppen

Want, als het goed is zorgt de bougie voor de explosie. Maar bij een te hoge druk loopt de temperatuur in de verbrandingskamer op en is er kans op zelfontbranding. Dat wordt veroorzaakt door het heptaan in de brandstof. Die stof heeft de neiging tot spontane ontbranding. Dat is schadelijk voor de motor en verslechterd de prestaties. Zelfontbranding wil je daarom voorkomen. De oplossing is eenvoudig, minder heptaan.

Het zelfontbranden wordt kloppen of pingelen genoemd. Soms kun je dat werkelijk als kloppen horen. Maar in moderne auto’s zie je het doordat een klopsensor een signaal stuurt naar de boordcomputer. En daar de melding geeft die ik zag ‘storing motormanagement’.

Octaangetal van benzine 98

Ik schreef hierboven dat heptaan de stof is die de zelfverbranding veroorzaakt. De mate waarin het mengsel brandstof en lucht kan worden samengedrukt wordt echter uitgedrukt in het octaangetal. Dat getal geeft aan hoe hoog de druk kan zijn zonder dat zelfontbranding plaatsvindt; dit wordt ook wel de klopvastheid van de brandstof genoemd. Vanzelfsprekend is hierbij ook rekening gehouden met de temperatuurverhoging door de druk.

Wanneer een autofabrikant een auto wil bouwen met veel vermogen, dan kiest hij voor een motor met hoge druk in de cilinder. De klopvastheid van de gebruikte brandstof moet dan ook hoog zijn. In Nederland kennen we benzine 98 en 95. Dat zijn de octaangetallen. Omdat Peugeot vooral motoren gebruikt met hoge druk moet ik kiezen voor benzine 98 om kloppen te voorkomen.

Heb je een auto met een motor die is gemaakt voor lagere druk, dan kies je 95. Het is in dat geval niet schadelijk voor je motor om benzine 98 te tanken. Maar je hebt er geen voordeel van, eerder nadeel. Want de prijs is hoger én je auto zal niet optimaal rijden. Informeer dus welke benzine je voor je auto moet gebruiken.

V-Power en overige onzin

Ik stelde mezelf dus de vraag ‘wat is het verschil tussen benzine 98 of 95?’. Het antwoord gaf, bij zowel officiële organisaties als technische vrienden, nogal uiteenlopende antwoorden of ogenschijnlijk verschillende antwoorden.

De een heeft het over verschil in heptaan, een ander over octaan. Er zijn er die V-power of premium roepen en ik hoor iets over E5 en E10. Bij het horen van woorden als klopgedrag, klopvastheid en klopherkenning kan ik uiteindelijk niet nalaten te zeggen dat er ongetwijfeld klopgeesten in mijn auto zitten.

De verschillende antwoorden wekt echter wel mijn interesse. Over kloppen heb ik het hierboven al gehad. Maar hoe zit het met E5 en E10, V-power en dergelijke

Benzine 98 en 95, samenstelling en octaan

Benzine, overigens genoemd naar het koolwaterstof benzeen, is een brandstof die bestaat uit een mengsel van koolwaterstoffen. Dat zijn moleculen samengesteld uit de elementen waterstof (H) en koolstof (C). Het zijn alkanen, verzadigde koolwaterstoffen met een enkele binding tussen de koolstof atomen, en alkenen, onverzadigde met een dubbele binding. Daarnaast zijn er nog enkele aromatische stoffen.

Die samenstelling is verder niet interessant. Maar het mag duidelijk zijn dat er meer in zit dan de twee percentages van de Europese norm. Die was voor benzine 98 dus 98% octaan en 2% heptaan (allebei alkanen). Dat is samen 100%, dat laat dus schijnbaar geen ruimte voor andere stoffen.

Maar het blijkt dat die 98% octaan onzin is. Het heeft te maken met het octaangetal, niet met de stof zelf. Er zit, volgens diverse bronnen, maar heel weinig octaan in benzine. Als het er al in zit. Benzine bestaat uit tientallen stoffen, die per fabrikant en in aanwezige hoeveelheid verschillen.

Premiums en bio-ethanol

V-Power, Ultimate en de toevoegingen van andere brandstoffabrikanten zijn zogenaamde premium brandstoffen. De fabrikant heeft iets aan de brandstof toegevoegd waardoor deze extra goed zou zijn voor de motor en de prestaties. Veel onderhoudsgarages zeggen dat het onzin is. Want zij zien dat de motor niet schoner blijft dan bij gewone brandstof. En automobilisten blijken volgens onderzoek ook geen prestatieverbetering te merken, behalve zij die ook geloven in placebo medicijnen.

Ik houd het dus bij gewone Euro 98. Of E5, want dat is het equivalent van benzine 98. Bij E10 en E5 is bio-ethanol toegevoegd. Bij een oudere auto moet je wel controleren of je motor daarvoor geschikt is.

Premium benzine, E5 en E10. Het roept nieuwe vragen op. Bijvoorbeeld naar brandstof distributie, raffinage en dergelijke. Maar ik ga nu eerst weer even een autoritje maken. Helaas is het te koud voor de cabrio.

Aanvullende informatie

• De meeste auto’s hebben tegenwoordig veel lampjes. Ik zag dat er auto’s zijn die een lampje hebben specifiek voor problemen met het motormanagement. Mijn Peugeot cabio heeft alleen een algemeen lampje voor problemen die niet door andere lampjes worden gedekt.
• Bij een vriend las ik,voor ik naar de garage ging, de computer uit met een OBD2-plug en app. Maar deze On Board Diagnostics zag het motormanagement probleem niet. Met mijn leken garagelogica denk ik dan dat OBD2 alleen bestaande problemen kan waarnemen. En de zelfontbranding is een moment en niet een permanent probleem.
• Het octaangetal wordt meestal uitgedrukt in RON (Research Octane Number). Er is een octaan molecuul (2,2,4-trimethylpentaan, ook wel iso-octaan genoemd) waarvan het octaangetal precies 100 is. De klopvastheid is daarbij optimaal. Benzine 98 is dus RON 98. Bij de meting in het laboratorium is daarvoor dus wel octaan gebruikt, maar die stof zit dus niet per se in de benzine.
• Er wordt door bedrijven en wetenschappers continu gezocht naar verbetering van brandstoffen. Hier onder een voorbeeld en een presentatie:
  • ‘Predicting fuel Research Octane Number using Fourier-transform etc’ – Daly ea 2016 (PDF - 520,93 KB)
  • Presentatie ‘Fuel Property Characterization and Prediction’ – McCormick ea 2017 (PDF - 2,96 MB_
• Ik maakte een foto van de foutmelding met mijn mobiel. Die heb ik echter na mijn garagebezoek verwijderd. Ik kon vanzelfsprekend geen nieuwe foto maken, want het probleem is opgelost. De foto in de header is een foto van internet, waarbij ik de letters tot de woorden ‘storing management’ fröbelde (wat Peugeot-rijders natuurlijk al hadden gezien; want ik had geen hoofdletter S).