Contactlenzen, weggooien en wat geschiedenis
‘Ik gooi mijn contactlenzen weg waar het uitkomt’, vertelt Anja. Het hangt er vanaf waar ze is, legt ze uit. Dus haar maandlenzen verdwijnen in de wc, de wasbak of de prullenmand. Nooit bij het plastic afval. Als ik daar een opmerking over maakt, kijkt ze me beschaamd aan. Ze realiseert zich dat contactlenzen plastic zijn.
Maar heb ik gelijk? Horen contactlenzen bij het plastic afval? De meeste merken gebruiken een plastic polymeer. Maar er zijn ook siliconen contactlenzen. En siliconen zijn wel polymeren, maar geen plastics. Wellicht dat daarom veel afvalwijzers melden dat contactlenzen bij het restafval moeten.
Contactlenzen, onderzoek naar weggooigedrag
Bij het restafval is het beste alternatief. Toch kunnen ze volgens Amerikaanse onderzoekers beter bij het plastic afval. Zij doen al jaren onderzoek naar de schade van plastics aan het milieu. Door zijn eigen weggooigedrag kwam Rolf Halden, een van de onderzoekers, op het idee naar contactlenzen te kijken.
In de Verenigde Staten dragen ongeveer 45 miljoen mensen contactlenzen. Dat zijn daglenzen, maandlenzen en halfjaar lenzen. De onderzoekers berekenden dat 15 tot 20 procent van de contactlenzen in het riool terecht komen. Dat zijn ruim 2,5 miljard lenzen.
Afvalwaterzuivering
Lenzen komen via de wc, wasbak of doucheputje in het riool. Vandaar gaat het naar de installatie van de Afvalwaterzuivering. Daar blijkt dat een deel na de gangbare behandelingen tot microplastics fragmenteren. Veel contactlenzen laten zich echter moeilijk biologisch afbreken.
De contactlenzen en microplastics hopen zich op in zuiveringsslib, het restproduct dat overblijft na het biologisch zuiveren van afvalwater. Naast die lenzen en microplastics zitten er allerlei andere stoffen in het slib. De meeste zijn niet gunstig, zoals medicijnresten, zware metalen en fosfaten. In Nederland wordt zuiveringsslib daarom verbrand of omgezet in biogas (groene stroom).
Contactlenzen in het milieu
De Amerikaanse onderzoekers constateerden dat in elke twee kilo zuiveringsslib altijd een paar contactlenzen zitten. In de Verenigde Staten wordt dat slib onder andere gebruikt voor slibverwijdering en bodemconditionering. Daarmee komen de lenzen, volgens de onderzoekers, als macro- en microplastics in het milieu. De negatieve effecten daarvan worden nog altijd slecht begrepen, zei Halden bij de presentatie van zijn onderzoek tijdens de Nationale Vergadering van de American Chemical Society (ACS).
De onderzoekers berekenden dat ongeveer 12.500 kilo contactlenzen in de bodem terecht komen. Een ander deel van de lenzen komt in het oppervlaktewater. Daarin bevinden zich ook lenzen die via bijvoorbeeld regen naar rivieren en zeeën spoelen.
Vroege geschiedenis van de contactlens
De geschiedenis van de contactlens begint in 1508 bij Leonardo da Vinci. Hij beschreef in het boek ‘Codex van het oog’ meerdere mogelijkheden. Ruim 100 jaar later, in 1637 legde René Descartes ook zijn ideeën over contactlenzen vast.
Dat deed hij het boek ‘Discours de la methode, dioptrique’. Zijn ideeën in dat boek gaan verder dan de contactlens. Hij verwondert zich sowieso over zicht, breeklijnen in water en meer. Het leuk daarvan is dat hij een groot deel van zijn ontdekkingen en onderzoek in Nederland deed. Hij woonde vanaf 1634 regelmatig in Amsterdam en Utrecht, en logeerde op andere plaatsen.
Rond 1800 pakte Thomas Young een idee van Descartes op, de hoornvlieslens. Young gebruikte daarvoor een met water gevulde glazen buis met aan het eind een microscopisch klein lensje. In 1827 stelt de astronoom John Herschel voor om glas zo te slijpen dat het overeenkomst met het oogoppervlak.
In veel artikelen wordt in de tijdreeks nu voor 1887 ten onrechte F.E. Müller opgevoerd, zie hieronder bij de familie Müller. In de vroege geschiedenis van contactlenzen is 1888 nu interessant. Twee onderzoekers komen onafhankelijk van elkaar met een contactlens om zicht te corrigeren. Het zijn de Zwitser Adolf Gaston Eugen Fick en de Fransman Eduard Kalt. Hun lenzen zijn zwaar en kunnen slechts korte tijd worden gedragen. Maar de contactlens is een feit.
De familie Müller
In meerdere artikelen, zelfs wetenschappelijke uitgaven, staan fouten en/of onvolledige informatie. Meest storend is daarbij de melding F.E. Müller. Hij zou in 1887 een glazen contactlens hebben gemaakt. Dat klopt dus niet. Hier dus informatie over de familie Müller, die in het oude Duitsland nog Mueller heten. Ik houd het verder bij Müller.
In 1860 begint Friedrich Adolf Müller-Uri een glasblazerij in Lauscha in Thüringen, toen het centrum van glasblazen. Hij noemt het bedrijf F. Ad op Müller Sohne. Dat bedrijf bestaat overigens nog en het heeft een Nederlandse vestiging in Bussum.
Acht jaar na de oprichting lukt het de oprichter, zijn neef Ludwig en glasblazer Christian Müller-Pathle kunstogen te maken van Kryoliet-glas. Het bedrijf houdt zich in dit tijd al bezig met kunstogen. Kryoliet-glas blijkt beter bestand tegen traanvocht en geeft meer glans, waardoor de kunstogen meer op echte ogen lijken.
Kort daarna verhuist het bedrijf naar Wiesbaden, op verzoek van twee oogartsen. Daar groeit het bedrijf snel. Twee zoons van Friedrich Adolf komen in de zaak, Friedrich Anton en Albert Carl. Zij zullen het bedrijf later verder uitbouwen.
Het jaar 1887
In 1887 stuurt de Duitse oogarts Edwin Theodor Saemisch een patiënt naar de familie Müller. De man is al blind aan het linkeroog door grijze staar. Zijn rechteroogleden zijn gedeeltelijk verwijderd vanwege kanker. Het rechteroog zal ook verloren gaan, door uitdroging. Tenzij iemand bij het bedrijf een oplossing weet.
Een van de familieleden laat een dun glazen schaaltje maken dat hij over rechteroog plaatst ter bescherming. De patiënt blijft het schaaltje, dat eruit ziet als een echt oog, dag en nacht gebruiken. Hij behoudt zijn zicht tot aan zijn dood in 1907.
Dat is dus de informatie voor 1877 in de geschiedenis. Maar wie is dan F.E. Müller? Dat is Friedrich Edward, de kleinzoon van de oprichter. Hij is geboren in 1891 en dus onmogelijk al in 1887 behulpzaam in het bedrijf.
Geschiedenis vervolg
Na Adolf Gaston Eugen Fick en de Fransman Eduard Kalt zijn er meerdere wetenschappers bezig met verfijnen en verbeteren van de contactlens. Onder andere August Müller (geen familie). Hij studeert medicijnen en raakt geïnteresseerd in contactlenzen. In 1889 schrijft hij zijn proefschrift met de titel ‘Brillengläser und Hornhautlinsen’. Hij gaat verder met de lens van Fick en maakt deze dunner en lichter. Het glas loopt ook al meer mee met de vorm van het hoornvlies.
Daarna duurt het een tijdje, hoewel er ongetwijfeld mensen bezig zijn met de verdere ontwikkeling van de lens. In 1932 is het de Hongaarse arts Jozsef Dallos die een vervolg geeft. Hij introduceert een nieuwe methode om, door de vorm van het hoornvlies te volgen, de contactlens beter passend te maken. Door ander glasmateriaal te gebruiken plakt zijn lens ook beter op het oog. Hij krijgt in 1934 patent voor zijn methode.
Na Dallos volgen regelmatig nieuwe vondsten. Vier jaar later bijvoorbeeld maakt William Feinbloom een contactlens van glas en plastic. Ruim tien jaar daarna produceert Kevin Tuohy een contactlens volledig van polymethylmethacrylaat, een kunststof. Daarna volgen voornamelijk nieuwe plastics, harde en zachte contactlenzen en andere aanpassingen.
Aanvullende informatie
- In meerdere berichten wordt Adolf Eugen Fick genoemd als een van de onderzoekers die een contactlens maakte in 1888. Dat is verwarrend, want er was een wetenschapper met die naam. Maar dat was de oom van Adolf Gaston Eugen Fick.
- Er staan nog veel meer fouten in de diverse artikelen en wetenschappelijke rapporten en ze mogen ook best vollediger zijn. Bijvoorbeeld zoals ik doe, niet alleen vermelden dr. Saemisch maar Edwin Theodor Saemisch. Er is namelijk ook een Theodor Saemisch en een William Saemisch.
- In dit verslag over de geschiedenis van contactlenzen staan ook fouten en onvolledigheden. Maar het is wel een leuk overzicht ( A brief history of contact lenses (10 downloads ) ).
- Nog een geschiedenisverhaal, een wat oudere van ( History of Vision Correction (5 downloads ) )
- De Engelse wikipedia heeft wel een redelijk correct verhaal over de geschiedenis van contactlenzen.
- Het onderzoek naar contactlenzen in het milieu ( Plastic Contact Lenses in US Wastewater (8 downloads ) ).
- Een leuk filmpje van de schooltelevisie over de productie van contactlenzen:
- Voor de liefhebbers van Silent Witness en de CSI’s hier nog een interessant verslag uit 2016. Charles Zwerling vertelt erin over ‘Forensic Analysis of a Contact Lens in a murder case’ ( Forensic Analysis of a Contact Lens in a murder case (7 downloads ) )
- Lees ook het bericht ‘Melatonine en gele folie‘
Vorige en volgende berichten
« Ouder: Aspirine, microben en een gokkerNieuwer: Kritisch zijn en informatie inwinnen … »Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.