Vorige week kocht ik een boek in epub formaaat, een e-boek dus. Ik had bij dezelfde boekhandel al eerder e-boeken besteld. Die kon ik eenvoudig gebruiken: downloaden naar de PC en met een USB-kabeltje op mijn e-reader zetten.

Maar bij deze aankoop ging dat niet. Ik had de kleine lettertjes niet gelezen. Daarin stond dat het een met Adobe DRM beveiligde epub was. Tja, wie let nog op die kleine lettertjes als je vertrouwt bent met een werkwijze.

Beveiligde epub

Na van de ergernis te zijn bekomen, installeer ik Adobe Digital X op mijn vervuilings-PC¹. En drie minuten later heb ik de beveiligde epub gekraakt. Dat wil zeggen, de DRM-code verwijderd. Daardoor kan ik de epub vrij gebruiken op welk apparaat ik maar wil.

Helaas weet ik dat het, zelfs wanneer je de DRM laat zitten, niet voor iedereen zo’n gemakkelijk proces is. Want regelmatig wordt ik gebeld of gemaild door vrienden en kennissen die hulp nodig hebben bij het werken met een beveiligde epub².

Beveiligde epub slopen

Waarom verwijder ik bij een beveiligde epub de DRM? Een reden gaf ik al. Ik wil de vrijheid hebben een boek te lezen zoals het mij uitkomt. Dat is in de tuin en in bed met een e-reader, in de woonkamer gevarieerd met e-reader of tablet en soms op de PC. Bovendien heb ik twee e-readers van verschillende merken.

Ik weet dat er discussies zijn waarin e-boeken worden vergeleken met papieren boeken. En omgekeerd. Rechten, plichten, gebruikswijzen en dergelijke worden daarbij over en weer vergeleken. Onzin vind ik dat. Maar die discussie ga ik hier niet voeren.

Vreselijke codering

Een tweede reden om beveiliging te verwijderen is de soms vreselijke codering van de aangeschafte epub. Ik heb het dan niet over de overdreven ballast aan codering³. Zulke ballast vind ik nog steeds jammer. Maar het gaat om een ander probleem.

In een e-reader kun je het gewenste lettertype, de regelhoogte en dergelijke aangeven. Dat is een voordeel van het elektronische boek boven een papieren. Bij sommige e-boeken is dat aangeven van leesvoorkeuren echter niet mogelijk. Niet bewust waarschijnlijk, gewoon slechte codering.

Dat bleek bij het vorige week gekochte boek ook het geval. Het had een vreselijk onveranderbaar lettertype, uitgevulde alinea’s en meer. Met enkele aanpassingen in het stylesheet kon ik dat gelukkig snel verhelpen. Tegelijk haalde ik de zeven veel te grote afbeeldingen eruit. Het resulteerde in een goed leesbare en aanpasbare epub. Die bovendien was teruggebracht van 40 MB naar 1,2 MB, met behoud van de omslagafbeelding.

Verboden bij Europese wet

De wetgeving rond e-boeken is geregeld door de wereldvreemde politici in de Europese Unie. Er zijn twee goede regels ingesteld rondom e-boeken: gelijke BTW als bij papieren boeken (9%) en je mag een gekocht e-boek niet doorgeven (ook niet na verwijderen van je eigen reader).

Een derde regel vind ik slecht, en lastig vanwege bovenstaande. Je mag een beveiliging niet verwijderen. Die beveiliging had er sowieso al niet moeten zijn. Het niet mogen doorgeven van een e-boek maakt die immers al overbodig.

Verzamelaars en kopieer-junkies

‘Ja maar e-boeken zijn zo makkelijk te kopiëren’, hoor ik iemand zeggen. Of ‘een vriend van me heeft 20.000 e-boeken op een harde schijf’. Ik denk dan aan WordPerfect. Dat werd groot doordat van elk gekocht exemplaar, vier illegale kopieën rondgingen. Ok, die vergelijking is enigszins onterecht⁴.

Zinniger is wat een topman van Kobo me een tijdje terug zei. Hij negeerde die illegale kopieerders. ‘Verzamelaars zijn het’, vertelde hij, ‘ze hebben geen tijd om te lezen. Als ze dat al kunnen. En als ze niet konden kopiëren, zouden ze geen boeken kopen. Het is ons publiek niet’.

Ik denk dat hij nog steeds gelijk heeft⁵.

Beheer van e-boeken

Vanzelfsprekend beheer ik mijn e-boeken wel goed. Als ik vind dat ik een verbod tot verwijdering bij een beveiligde epub mag negeren (om bovenstaande redenen), maakt dat goed beheer tot een verplichting. De e-boeken staan, op het moment dat ik ze lees, op mijn gewenste apparaten. Die zijn alleen voor mij toegankelijk. En de uitgelezen boeken staan op een externe harddisk ⁶.

Op die harde schijf bewaar ik ook andere bestanden. Zoals die van mijn werk en binnenkort het bestand van deze blogtekst. Die externe harde schijf bescherm ik met mijn leven, zou ik wat overdreven kunnen zeggen. Met andere woorden, daar komt niemand aan en die wordt ook niet gedeeld.

Aanvullende nootjes

1. Vervuilings-PC. Ik heb een tweede PC voor allerlei tijdelijke activiteiten. Windows is immers nog steeds rommel-software. Je kunt een benodigd programma installeren. Maar bij verwijderen (de-installeren) blijven er altijd stukjes van dat programma achter. Bij mijn vervuilings-PC vind ik het niet erg dat hij daardoor trager en ongewenst voller wordt. Mijn werk-PC houd ik schoon met alleen de noodzakelijke programma’s.
2. Het omgaan met een (beveiligde) epub is op zich niet moeilijk. Grootste probleem blijkt dat vrijwel iedereen vanuit eigen referentiekader allerlei dingen probeert. Gewoon lezen wat er in de uitleg staat is vaak al een oplossing.
3. Ik schreef al eens hoe je een epub kunt maken in enkele minuten. Dat geeft een epub die nauwelijks groter is dan het oorspronkelijke tekstbestand (manuscript). En die toch alle noodzakelijke codering heeft. Dat blijkt na testen op meerdere platforms en aanlevering van mijn onbeveiligde epubs bij de grote boekenwebsites (Bol, Amazon, Barnes & Nobles, Kobo en diverse andere).
4. Het was van WordPerfect een marketingmodel dat ze hadden doorberekend. Het bedrijf richtte zich op bedrijven. Dat mensen thuis een kopie gebruikten, stimuleerde het gebruik door bedrijven.
5. De Kobo topman heeft gelijk. Tot lezen komen de meeste kopieerders niet. Vrienden en kennissen die wel lezen en een boek gewoon kopen, willen evenals ik een boek gewoon snel hebben op een voor hen vertrouwde manier. Die geven een paar euro uit voor een epub, liefst zonder beveiligde rompslomp. Hoewel je daar met één type reader geen last van hebt.
6. Ik zou op de externe harddisk een gekocht e-boek in originele vorm kunnen bewaren, dus bijvoorbeeld de beveiligde epub. Maar dat doe ik dus niet. Overigens valt me op dat de meeste uitgevers, van de boeken waarin ik geïnteresseerd ben, geen beveiliging gebruiken.

Aanvullende informatie

• Je mag een e-boek niet doorgeven aan een ander. Het argument daarbij van het Europese Hof is dat, in tegenstelling tot een papieren boek, een e-boek niet slijt. Een kopie is even nieuw als het origineel. Het arrest van het Hof (19 december 2019) was het gevolg van een zaak van twee uitgeversbonden tegen een aanbieder van ‘tweedehands’ e-boeken (PDF - 1,12 MB). Eerder was er al een uitspraak voor bibliotheken (PDF - 292,20 KB).
• Met een papieren boek mag je na aankoop doen wat je wilt. Je mag het alleen niet kopiëren en de kopieën verspreiden. Dat is wat sommige van bovenbedoelde kopieerders wel doen. Er blijken talrijke e-boeken in omloop die door hobbyisten zijn gemaakt met een papieren versie, waarvan geen officiële epub bestaat. Ze snijden het ruggetje eraf, scannen de losse vellen papier, halen er OCR overheen en zetten een e-boek in elkaar met het tekstbestand; wellicht wel met mijn 30– of 10-minuten methode.
• Het overhandigen van het papier boek door de boekhandelaar maakt je eigenaar van dat exemplaar van het boek. Bij een e-boek ligt dat lastiger. Arnoud Engelfriet, ICT-jurist, noemt een e-boek ‘gestolde dienstverlening’. Vanuit een specifiek interessante case behandelt hij het e-boek. Maar bij de fraaie term denk ik, het papieren en elektronische boek zijn in feite slechts vormen om de creatieve arbeid van een schrijver te verspreiden. Als we die arbeid nu eens allemaal respecteren, dan zijn beveiligde epubs niet meer nodig. Dan kan het touwtje weer uit de brievenbus.
• Ik ga niet uitleggen hoe je DRM verwijdert. Wel kan ik vertellen dat ik Calibre, ook voor andere activiteiten, zoveel mogelijk vermijd. Ik geef de voorkeur aan Epubor.
• Vrijwel alle door uitgevers aangeleverde epubs staan vol overbodige code. Waar een enkele code volstaat, bijvoorbeeld <p> of <div class=”bodytekst”>, gebruiken zij enorm veel en lange coderingen. Vaak zie je daaraan welk programma ze hebben gebruikt. Vroeger vooral Calibri, tegenwoordig opmaakprogramma’s zoals Adobe Indesign of het gouwe ouwe Quark Xpress.