Broccoli was jarenlang de favoriete groente van Amerikanen. Maar wortels zijn bezig met een flinke opmars. De afgelopen twee jaar groeide het aantal mensen dat wortels als favoriet koos met 500% tegen een 23% daling van de broccoli. Daarmee staan wortels nu tweede.

Het stoot daarmee mais naar de derde plaats. Mais is nog steeds leidend in enkele staten, maar vooral bij 55-plussers. En om het verhaal compleet te maken, tomaten en komkommers verdwenen uit de lijst. Na jarenlang een prominente plek te hebben gehad.

Wortels favoriet in USA

Meer wortels verkocht

De Australiërs zagen ook een opmars bij wortels. Daar ging het om wortels als exportproduct. Al twee jaar daalde de export van verse groenten. Maar als enige steeg die van wortels, met 7% tot wat ze nu een miljoenen-business noemen. De omzet ligt boven 100 miljoen Australische dollars.

De meeste van de 110.000 ton geëxporteerde wortels gingen in 2020 naar Azië en het Midden-Oosten. De 85% van die export wortels komen overigens uit West-Australië. De totale wortelproductie van circa 400.00 ton is gelijkelijk verdeeld over het land.

Nederland en wortelen

In Nederland zijn wortels, na uien, de meeste geteelde groenten. Als ik op zoek ga naar cijfers ontdek ik dat er zelfs een heuse groep van wortelboeren is. Het is een samenwerking van Agrifirm Plan, Koop Landbouw en Hiemstra. Ze beheersen de volledige keten en staan telers bij in de kweek van een kwaliteitsproduct.

Helaas ontdek ik daar ook dat het woord wortels, zoals ik het hierboven gebruik, niet helemaal goed is. Het mag, maar wortels slaat ook op bijvoorbeeld de wortels van een boom. Terwijl ik vanzelfsprekend hier de eetbare oranje peen bedoel. En daarvoor kun je beter het woord wortelen gebruiken. Gelukkig zeg ik bij de groenteman meestal dat ik ‘worteltjes’ wil.

Winter-, bos- en waspeen

Meest geteelde wortelen in Nederland zijn winterpenen. Dat is zoals de naam al aangeeft vooral een wintergroente; die ik voornamelijk ken van de erwtensoep die mijn oma vroeger maakte. De winterpeen is echter het hele jaar verkrijgbaar, dus ongetwijfeld lag het ook in andere seizoenen op mijn bord.

Dat op mijn bord een bospeen ligt is echter waarschijnlijker. Dat is de lange, ranke oranje peen die de groenteman meestal aan een bos verkoopt. Met het frisse loof er nog aan. Wanneer de loof is verwijderd en de penen zijn gewassen, spreekt men van waspeen. Die waspeen, die vaak als losse schoon gesneden penen in een zakje wordt verkocht, is een wat langer doorgegroeide bospeen.

Vier wortels

Jaren geleden zou ik met een neef een samenwerking starten. Toen het wat officieel werd dachten we erover het te formaliseren in een bedrijfje, wortel 4. We zouden twee logo’s hebben. Eentje van vier penen voor de creatieve kant. En eentje met het wiskundige wortelteken en een vier voor de logische denkkant.

Het kwam er niet van; we kregen allebei werk aangeboden waarbij de samenwerking niet paste. Maar ik vond het idee leuk. Dus toen ik een eenmanszaak moest opzetten, kwam wortel 4 weer als mogelijke handelsnaam voorbij. Het werd wortel 49, want dat is wiskundig gezien zeven. En dat is in het Westen een geluksgetal.

Wortel 49

En met 49 kun je veel meer doen. Want het gekke is, ik had elke naam kunnen kiezen. Maar ik koos dus wortel 49. En nu heb ik iets (meer) met wortels, de peen dus. Heeft iemand het over een worteltaart dan veer ik op. Lees ik over de Amerikaanse voorkeur voor wortels, dan ben ik alert. Evenzo dus bij de economische groei in Australische wortelexport.

En natuurlijk groeit mijn creatieve wortelbrein. Een top-49 met wortels, het ultieme wortel receptenboek met vanzelfsprekend 49 gerechten. Of gewoon een boekje van 49 pagina’s over wortels. Want over de geschiedenis van de wortel zijn leuke dingen te vertellen; zelfs als het alleen over de Nederlandse invloed gaat. Een 49 feiten over wortels is daarnaast dan een gemakkelijk uitvloeisel.

Ok, er is al veel. Kijk maar eens op bol.com bij boeken rondom wortels. Maar het kan altijd beter.

Aanvullende informatie

• Alles over de bos- en waspeen in het document ‘de teelt van de bos- en waspeen’ van de Universiteit van Wageningen (PDF - 2,82 MB).
• Zo’n zelfde document over de winterpeen, ‘de teelt van de winterpeen’. Ook van de WUR (PDF - 2,39 MB).
• En van de Stichting TOG (Teelt Overleg Groenten) de teelthandleiding wortelen (PDF - 1,04 MB).
• Zie ook het bericht ‘Wortelcake, molens en de familie Van Peere‘