Gerard zit naar een YouTube-filmpje te kijken als ik bij hem binnenloop. ‘Dit is zo interessant’, zegt hij, wanneer ik een eerste blik op zijn monitor werp. Ik zie een man zitten. Even denk ik dat het over Afghanistan gaat, omdat dat land zo vaak in het nieuws is. Het blijkt echter een filmpje waarin een Indiër een accu vernieuwt.

‘Ik kijk heel veel van dit soort filmpjes. Het is leuk, interessant en verrassend’, vertelt Gerard. Daarna meldt hij dat in plaatst van televisie kijken zijn avonden worden gevuld met deze YouTube-filmpjes en speelfilms op een streamingdienst. ‘De Nederlandse televisie bestaat slechts uit opgewonden ego’s in flutkwisjes’, vat hij zijn mening daarover samen.

Wankelmotor

Gerard was al op jonge leeftijd geïnteresseerd in alles rond techniek en elektriciteit. Ik herinner me een ontmoeting een paar jaar geleden in een café. Daar lagen viltjes van Bavaria. ‘Weet je waar deze me aan doen denken?’, vroeg hij me, terwijl hij een viltje oppakte. Voor ik een antwoord kon geven vertelde hij, ‘aan een wankelmotor’.

Waarna hij me tot in detail over de wankelmotor vertelde. Dat het is uitgevonden door Felix Wankel en waarschijnlijk de beste en meest zuinige brandstofmotor is. Mazda past het nog altijd enthousiast toe in diverse van zijn auto’s. En veel onderzoekers ontwikkelden de motor verder. Volgens mij zei hij toen al dat ik eens naar een YouTube-filmpje over die motor moest kijken.

Verwondering of  gebrek in YouTube-filmpje(s)

Na het YouTube-filmpje van de man die een accu vernieuwt toont Gerard nog enkele video’s. Ze lijken op elkaar en roepen ook herinneringen bij me op. Ineens weet ik dat samen te vatten, als ik zeg: ‘jij ziet in zo’n YouTube-filmpje toepassingen van techniek, ik zie verwondering of gebrek’.

Gerard kijkt me vragend aan. ‘Ja. Neem die man met die accu. Er zijn geen nieuwe accu’s. Hij heeft daar het geld niet voor of het is handel voor hem. Wij vinden het vanuit onze welvaart wellicht technisch leuk. Als onze accu kapot is kopen we een nieuwe. Maar voor hem is het waarschijnlijk uit gebrek’.

En inhakend op een ander getoond YouTube-filmpje. ‘Die jongen met dat vliegwiel, de motor met magneetjes. Zijn enthousiasme komt voort uit verwondering. Dezelfde verwondering die jij waarschijnlijk al van jongs af aan hebt in techniek. Verwondering en gebrek is een combinatie die aanzet tot creativiteit’.

Gebrek maakt inventief

Ik zei dat de filmpjes herinneringen oproepen. Dat zijn ook situaties geweest van verwondering en gebrek. Bijvoorbeeld uit de tijd dat ik films maakte. Op een documentaire festival in Noorwegen ontmoette ik filmmakers uit het Oostblok. Wij filmden minstens 1 op 10, wat betekent 10 minuten filmmateriaal voor 1 minuut in de film.

De Polen, Roemenen en Tsjechen die ik sprak draaiden hooguit 1 op 2. Er was in hun land gewoon te weinig filmmateriaal te krijgen of het was te duur. Maar wat die filmers maakten was fantastisch. Hun gebrek had een enorme creativiteit en inventiviteit losgemaakt. Die lag vooral in het opnemen van de film. Maar het was in bepaalde gevallen ook te zien in het eindresultaat.

Wij konden redelijk nonchalant zijn bij het filmen. Zij moesten scènes echter vooraf goed doornemen om materiaal te besparen. Maar ze dachten ook over verlichting en dergelijke. Er was een opname in een Poolse film, zo knap. Het speelde in een krappe WC, maar door de verlichting en belichting leek het wel in een balzaal gefilmd.

Nog een YouTube-filmpje

‘Sinds die Noorse ervaring vind ik het leuk aandacht te geven aan eenvoud. Met motto’s als waarom moeilijk als het makkelijk kan’, vertel ik Gerard. ‘Te veel mensen kiezen voor moeilijk, ook vanuit commerciële overweging. Het zou verboden moeten worden’.

Gerard lacht en start weer een YouTube-filmpje. Hij vertelt dat het een serie is waarbij een man met mensen praat die hij ontmoet. De man, die als ik me goed herinner Samaritaan werd genoemd, geeft ze advies en/of geld. Soms is dat een tientje, een andere keer honderd of zelfs duizend dollar.

‘Heel leuk ter afwisseling’, zegt Gerard. ‘Vaak heb ik het aanstaan als een soort muzak op de achtergrond, terwijl ik een technisch puzzeltje oplos. De man heeft inmiddels heel veel filmpjes op YouTube staan’.

‘En op een andere manier gaat het daarbij ook enigszins over gebrek’, merk ik op.

Enthousiaste YouTube-filmpje kijker

‘Zou ik een abonnement op YouTube moeten nemen?’, vraagt Gerard, volgens meer aan zichzelf dan aan mij. Ik weet niet wat het voordeel is. Hooguit krijg je dan minder of geen onderbrekende commercials. Voor mij is het sowieso niet interessant.

Dus geef ik toch maar antwoord, ‘voor een veel-kijker als jij is dat te overwegen. Het kost ongeveer van 5 euro per maand las ik ergens. Maar wat de voordelen zijn weet ik niet’.

‘Het abonnement kost 12 euro, maar ze doen een test met een beperkte versie van 7 euro’, vertelt Gerard. ‘In beide gevallen kun je kijken zonder de advertenties. Daarmee win ik toch flink wat in wachtstand verspilde minuten per maand, wellicht zelfs uren.’

‘Nou dan is die circa 84 euro per jaar snel terugverdiend, met dat uurloon van jou. En denkend aan beperking. Het leven is kort, tijd is beperkt. Dus als je met een abonnement tijd kunt winnen of besparen door niet naar die advertenties te hoeven kijken …’.

Aanvullende informatie

• YouTube is in 2005 opgericht door drie technische jongens: Chad Hurley, Steve Chen en Jawed Karim. Ze leerden elkaar in 2002 kennen bij Paypal. YouTube begon uit ergernis toen ze elkaar in een restaurant geen videootje konden sturen.
• Het allereerste YouTube-filmpje is ‘Me at the Zoo’, een filmpje van 19 seconden met Karim in de dierentuin. Het is al tegen de 200 miljoen keer bekeken. Maar Karim heeft het kortgeleden verwijderd en op een persoonlijk (geheime) kanaal geplaatst.
• Op 16 oktober 2006 verkochten de drie oprichters hun bedrijf voor 1,3 miljard euro aan Google. YouTube had op dat moment 46% van de online videomarkt, gevolgd door Myspace met 26% en Google met 10% van die markt. Google koopt dus een flinke stijging van hun aandeel.
• Het Youtube-filmpje van de Samaritaan was van BI Phakathi; dit is zijn kanaal met talrijke filmpjes.
• Zie ook het bericht ‘Postmodern Jukebox‘, waarschijnlijk vooral populair geworden dankzij YouTube