vibram teenschoenen en Vitali Bramani

Vibram teenschoenen, voor elke loper

Vibram teenschoenen bestaan al vijftien jaar. Ik vermoed dat ik ze al eens zag op plaatjes in tijdschriften. Deze week zag ik ze voor het eerst live.

Er liep een man voor me tijdens mijn lunchwandeling. Hij had bijzondere sneakers aan, dacht ik. Maar ineens zag ik de vijf bolletjes aan de voorkant van de schoen. Als een handschoen aan zijn voeten. Enthousiast sprak ik de man aan.

Hij bleek om andere redenen even geestdriftig te kunnen verhalen over zijn Vibram teenschoenen. De man was ervaringsdeskundige, had nog nooit zulke fantastische schoenen gedragen en zou ze het liefst nooit meer uitdoen.

Vibram teenschoenen

Vibram is een Italiaans bedrijf dat is opgericht door Vitale Bramani. Robert Fliri, eerstejaars student aan de universiteit van Bolzano, krijgt het idee voor de teenschoen in 1999. Hij gaat ermee naar Marco Bramani, kleinzoon en derde eigenaar, die het prachtig vindt.

Meerdere afdelingen helpen het idee verder uit te werken. In 2004 vraagt Vibram patent aan. Als merknaam registreert het bedrijf Vibram FiveFingers. En in 2005 komt de schoen op de markt. Het lijkt een voortzetting van de blote voetenfenomeen, de schoen die als een flexibele handschoen je tenen individuele vrijheid geven.

Vibram teenschoenen verbeteringen

In de loop van de tijd verbeteren de Italianen de teenschoenen. Dat komt in stroomversnelling als Vibram in april 2009 een testcentrum opent in China. Daar doet het bedrijf op een oppervlakte van 41.000 m2, naast onderzoek, experimenteren en ontwikkelen van nieuwe producten, uitgebreide testen.

Daarvoor is een ruimte ingericht waar allerlei (weers)omstandigheden in werkelijke vorm aanwezig zijn. In dat Performing Test Center stelt men de schoenen bloot aan regen, hagel en sneeuw. Maar ook aan grote hoeveelheden water en gladde en ruwe oppervlakken, zoals schurend asfalt.

Vitale Bramani

Voor het verhaal over de kwaliteit van Vibram teenschoenen gaan we terug naar 3 mei 1900. In Milaan ziet dan Vitale Bramani het levenslicht. Het houdt van klimmen. Zijn broer Cornelio adviseert hem lid te worden van de Milanese wandel- en klimvereniging. Dat advies volgt Vitale op. Hij wordt op 15-jarige leeftijd lid van Società Escursionisti Milanesi (Milanese Wandel Vereniging), een vereniging die zich dan vooral met bergbeklimmen bezighoudt.

Vitale volgt in de voetsporen van zijn vader een opleiding tot meubelmaker. Maar hij blijkt vooral een fantastisch bergbeklimmer. Onderweg ervaart hij echter de ongemakken van de sport die nog in de kinderschoenen staat. En hij hoort van de ongelukken, waarvan vele door slecht schoeisel. Zijn gedachten gaan dan al uit naar het verbeteren van zijn geliefde sport.

Winkel en bedrijf

In 1928, een jaar na zijn huwelijk met Maria Fasana, opent hij een winkel met benodigdheden voor bergbeklimmers. In zijn winkel aan de Via della Spiga ontmoet hij diverse mensen, onder andere veel Italiaanse adel. En hij ontmoet er Franco Brambilla die is getrouwd met Elena Pirelli, kleindochter van de oprichter van de bandenfabriek.

Naast het beheren van zijn winkel gaat Vitale aan de slag met zijn ideeën voor beter schoeisel. Het is dan nog vooral een hobby, waarbij hij zich vooral richt op het verbeteren van de zool onder de klimlaarzen. Hij experimenteert met schroeven, spijkers en profielgaten en meer.

Met hulp van Franco Brambilla kan hij experimenteren met zijn ideeën voor gevulkaniseerd rubber. Een bevriende beeldhouwer maakt een protype in hout. Brambilla zorgt daarna voor een stalen mal waaruit de rubberen zool kan worden gemaakt.

Vitali test zijn klimlaarzen met de aangepaste zolen in de bergen met de Italiaanse bergbeklimmer Ettore Castiglioni. Na een ernstig klimongeluk in 1935, waarbij onder zijn leiding zes mensen overlijden, gaat hij nog intensiever aan de slag met de zolen. In die periode bedenkt hij de gekruiste noppen om de grip en tractie te verbeteren. Modder, sneeuw en dergelijke kunnen tussen de noppen door naar buiten wegvloeien waardoor de grip op de ondergrond goed blijft.

Snelle groei en patent

De verbeterde zolen van Vitali zijn al snel een begrip in de wereld van bergbeklimmers. Vanuit heel Italië, maar ook vanuit omliggende landen, komen klimmers met hun laarzen naar Milaan om er de zolen onder te laten zetten. In Frankrijk en Zwitserland wordt de merknaam Vibram in 1937 geregistreerd (in Italië pas in 1947).

1937 is waarschijnlijk het jaar waarin Vitale de rubber zolen met symmetrisch geplaatste hoge noppen en gemarkeerde randen op de markt brengt. Hij noemde het ontwerp ‘Carrarmato’ (= Tank of tank-loopvlak). Het patent voor zijn ultieme uitvinding vraagt hij echter pas in 1942 aan. Het zal lange tijd, ondanks meer uitgewerkte ideeën, het enige patent blijven.

Fabriek en bedrijf Vibram

Vitale handelt vanuit zijn winkel. In 1947 begint hij een fabriek in Gallarate, een plaats halverwege Milaan en Varese. Het heet GommaTecnia en start met 40 medewerkers. De hobby is uitgegroeid tot een onderneming. De productie groeit enorm, vooral ook doordat er vanuit de gehele wereld vraag is naar de zolen van Vibram.

Het is daardoor ook de juridische afdeling die het druk heeft. In meerdere landen verkoopt het bedrijf productielicenties, waardoor rubberbedrijven daar de zolen zelf kunnen maken. En de juristen van Vibram moeten rechtszaken voeren tegen kopieerders die met kleine aanpassingen de zolen van Vibram imiteren.

In 1958 verhuist het bedrijf van Gallarate naar het 8 km noordelijker gelegen Albizzate. Bij die gelegenheid laat Vitale het bedrijf officieel inschrijven onder de naam Vibram. Het is een samentrekking van zijn voor- en achternaam, maar toevallig ook met de achternaam van Franco Brambilla.

Robert Fliri en de Vibram teenschoenen

Het is de zomer van 1999. Robert Fliri, eerstejaars student aan de Faculteit Kunst en Ontwerp van de Universiteit van Bozen-Bolsano, heeft vakantie. Overdag werkt hij als houthakker. ’s Avonds wandelt en fiets hij in de omgeving. In het weekend gaat hij klimmen. Blootvoets lopen is een rage in die tijd. Dat probeert hij ook tijdens het klimmen. Maar al na een paar weken heeft hij pijnlijke voeten.

Een zachte schoen zou zijn voeten moeten omsluiten als een beschermend vel. Wanneer de studenten de opdracht krijgen iets met sport en vrijetijdsbesteding te ontwerpen, werkt Fliri zijn idee uit. Instinctief voelt hij aan dat de tenen vrij moet houden. Die moeten onafhankelijk kunnen bewegen, om te doen waarvoor ze zijn geschapen. Hij probeert allerlei dunne materialen, waaronder bijvoorbeeld dames panty’s. Maar het benaderen van de blootvoets-ervaring lukt niet. We weten nu dat het in samenwerking met Marco Bramani lukt te komen tot de Vibram teenschoenen.

Meer dan bergbeklimmen

Inmiddels zijn er heel veel modellen van de Vibram teenschoenen, gericht op allerlei doelgroepen. En de verhalen zijn even talrijk. Bijvoorbeeld over hoe de schoen een fenomeen werd in Amerika.

Vibram heeft in 2005 al enige tijd een kantoor, met Tony Post als CEO. Post is een marathon loper. Hij blesseert kort voor een wedstrijd zijn knie. Artsen adviseerden hem te stoppen. Maar hij loopt de marathon toch, met een prototype van de Vibram teenschoen. Dat gaat goed.

Kort daarna, in januari 2006, begint Vibram een pr-actie om de schoen officieel te introduceren in Amerika. Post is vanzelfsprekend niet alleen directeur, maar dan ook ervaringsdeskundige. In april van dat jaar loopt Ted McDonald, die bekend staat als de blootsvoetse marathonloper, de Boston Marathon op de Vibram loopschoen. Hij is enthousiast en er start een run op de schoenen. Die zijn een maand later uitverkocht. Dat jaar worden de Vibram loopschoenen door Time Magazine uitgeroepen tot uitvinding van het jaar.

Aanvullende informatie

  • Vibram is voornamelijk een fabriek van rubberzolen. Ze leveren die aan heel veel schoenenmerken, waaronder tussen ruim 1000 schoenenfabrikanten bijvoorbeeld ook Nike, Timberland en Rockport.
  • Elk jaar komen ze met ongeveer 150 nieuwe modellen voor verschillende doeleinden. Die worden grotendeel bedacht vanuit het hoofdkantoor, dat nog altijd in Albizzate is gevestigd. Maar het Performing Test Center in het Chinese Guangzhou speelt bij de verdere ontwikkeling een belangrijke rol.
  • Vibram werkt met professionele sporters samen om de schoenen en zolen in de praktijk te testen. Ook zijn er apparaten waarmee een wandeling of het hardlopen van miljoenen stappen wordt gesimuleerd.
  • Naast het hoofdkantoor heeft het bedrijf inmiddels productie- en handelskantoren in diverse landen, waaronder bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Japan en Brazilië. Vandaaruit verspreidt het naar meer dan 130 landen in de wereld.
  • Er zijn ook nog steeds fabrikanten die met een licentie zolen maken. Vaak zijn die bedoeld voor specifieke doeleinden, bijvoorbeeld de visserij, de jacht of het leger.

Meer informatie

  • Het waarschijnlijk eerste patent is aangevraagd op 26 september 2005 door Vibram op naam van uitvinder Robert Fliri en het kreeg nummer D586982 (USD586,982). Waarschijnlijk eerste, omdat er door het bedrijf direct heel veel patenten zijn aangevraagd in meerdere landen. (PDF - 81,84 KB)
  • Sommige bronnen melden dat de achternaam van Vitali oorspronkelijk niet Bramani was, maar Brahmins of Bramanti. Hij is geboren op 3 mei 1900 en overleden 7 juli 1970. In 1927 trouwt hij met Maria Fasana. Hij leerde haar kennen via haar broer, bergbeklimmer Eugenio Fasana.
    • Ze krijgen op 25 april 1936 een zoon, Cesare. Die overlijdt drie jaar na zijn vader op 6 januari 1973. Hij laat twee kinderen achter, dochter Silvia Antonia Maria (1965) en zoon Marco (1962), de huidige eigenaar van Vibram.
    • Marco is getrouwd met Laura, ze hebben twee kinderen Matteo en Margherita
  • Op veel sites worden grip en tractie met een verhaal over wrijving door elkaar gebruikt; ten onrechte want er is wel degelijk verschil. Dus, wat is het verschil tussen grip en tractie? Grip is het vermogen zich door wrijving aan een oppervlak vast te houden. Tractie is de weerstand gegeven aan trekkracht, bijvoorbeeld tussen schoen en wegdek. Grip zorgt dat je op de weg ‘plakt’, tractie voorkomt dat je wegglijdt.
  • Er is zoveel meer te vertellen over Vibram. De vele rechtszaken tegen namakers zijn interessant. Maar ook de gewonnen rechtszaak tegen de familie van de marathonloper Abebe Bikila, in 1960 en 1964 Olympisch kampioen, nadat Vibram een marathonschoen de naam Bikila gaf.
  • De familie Pirelli is natuurlijk ook interessant. Als is het maar omdat ze Vitale Bramani hielpen. Ok, het was vooral de schoonzoon Franco Brambilla (1908 – 2001), die was getrouwd met Elena Pirelli (1917 – 2009).
  • De officiële website van Vibram

De split-toe schoen

Een idee staat bijna nooit op zichzelf, denk ik al ik hoor over de jika tabi. Japanse fabrikanten gaan in de 15de eeuw sokken maken met een aparte ruimte voor de grote teen, de zogenaamde ‘split toe’ sokken. In 1906 neemt Shôjirô Ishibashi de directie van het kledingbedrijf van zijn familie over, waaruit later Bridgestone voortkomt. Zijn broer Tokujiro Ishibashi bedenkt in 1923 een werkschoen genaamd jika tabi, een ‘split-toe’-sok met een rubberen zool.

Zie ook ‘Mens-erger-je-niet, de ware geschiedenis‘ of ‘een washandje‘.

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 22 augustus 2021 door in de categorie 2021, Algemeen, Geschiedenis

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *