Vandaag 50 jaar geleden opende Jan Sybesma en McDonald’s zijn eerste vestiging in Nederland, en Europa. Dat was aan de Vermiljoenweg in Zaandam, omdat zee een samenwerking hadden met Albert Heijn. Vanochtend op pagina 3 van mijn ochtendkrant een verhaaltje daarover. Het eindigt min of meer met de overgave van Albert Heijn. Letterlijk staat er, ‘In 1975 geeft Albert Heijn er de brui aan’.

Het is een beetje kort door de bocht. En daar kan ik me aan ergeren, een ergernis die gelukkig snel verdwijnt. Maar het is toch een kleine moeite, denk ik, even de feiten erbij te halen. En op zijn minst ook Jan Sybesma te noemen.

Jan Sybesma, McDonald’s Nederland

Albert Heijn realiseerde zich een jaar na de opening al dat ze niet verder moesten gaan met McDonald’s. Het in de markt zetten van zo’n nieuw concept kostte teveel tijd en energie. En het ging op dat moment niet zo goed met de supermarktketen.

Jan Sybesma was binnen Albert Heijn verantwoordelijk voor Nieuw Activiteiten. Hij had McDonald’s min of meer bij Appie binnengebracht; hoewel de verhalen daarover niet duidelijk zijn. Sybesma zag McDonald’s wel zitten. Hij nam al in 1972 de licentie van AH over om in Nederland de McDonald’s vestigingen uit de grond stampen.

Aandelenoverdracht naar Jan Sybesma

Albert Heijn was met McDonald’s in 1970 Family Food NV begonnen, met ieder 50% van de aandelen. Sybesma nam geleidelijk de aandelen van Albert Heijn over. Naar buiten toe zat AH nog steeds aan het wiel. In 1973 zag Jan Sybesma in dat het anders moest en hij begon vanuit een andere gedachte opnieuw.

McDonald’s moest het in Nederland hebben van aanloop. Dus moest het in de steden zitten, in plaats van erbuiten zoals in Amerika. Sybesma leende in 1974 zelfs twee miljoen gulden om nog meer en sneller aandelen van AH te kunnen overnemen. In 1975 bracht Albert Heijn officieel naar buiten dat ze stopten met McDonald’s. In feite kocht McDonald’s de overgebleven aandelen op. Er waren op dat moment drie zaken.

Groeispurt

Jan Sybesma werd directeur van McDonalds Nederland BV. Hij behield 20% van de aandelen daarin en de Amerikaanse hamburgerkoning had de rest. Helemaal weg onder de vleugels van de grote retailer kon Sybesma vol gas geven. Zijn McDonald’s Nederland kon gaan groeien als klein innovatief bedrijf.

In 1988 werd de 50ste zaak geopend en was Jan Sybesma multimiljonair, evenals enkele franchisenemers die vroeg met hem in het avontuur stapten. Het was Sybesma die McDonald’s in Nederland groot maakte. Zijn naam had op zijn minst genoemd moeten worden. Maar dat zei ik al.

Persoonlijke ervaringen

Ik lees in verschillende berichten dat de McKroket al bij de opening in 1971 korte tijd werd verkocht. Ik had echter eind negentiger jaren contact met Jan Sybesma en McDonald’s Nederland. Daar vertelden ze dat de McKroket juist was goedgekeurd. Het mocht in Nederland worden verkocht; nadat ze minstens vijf jaar langs allerlei commissies, keuringen, testen en dergelijke waren gegaan.

Een paar jaar later deed ik een voorstel aan McDonald’s Nederland om locatie gerichte placemats te maken. Placemats met vier of vijf korte verhaaltjes erop over de geschiedenis, voedingswaarde en dergelijke, en de omgeving van de vestiging. Die dan ook elke twee weken werden vervangen. Ik kon ze leveren voor ongeveer een eurocent per placemat; het ging om miljoenen placemats. Het feest ging niet door; ze drukten hun bestaande placemats voor 0,005 eurocent of minder in Duitsland.

Tijdens het opnemen van een film verbleef ik drie weken in Italië. We haalden elke ochtend een ontbijtje bij McDonald’s, behalve in het weekend. Nog steeds lekker, denk ik, zo’n McMuffin-Egg ontbijt. Maar tegenwoordig ben ik een enorm gematigde eter van ongezonde en/of te calorierijke producten. De McMuffin Egg zit met 320 kCal (het weegt ongeveer 137 gram) op het randje.

Aanvullende informatie

• Het artikel in het AD van vanmorgen
• Enkele krantenartikelen van 1970 t/m 1992 die een tijdsbeeld geven van McDonald’s in Nederland
• Jan Sybesma overleed in eind mei 2014, bericht op Foodlicks

Zie ook bericht ‘Hoge bloeddruk en de dode man die drop at‘ of ‘Zomaar een dag‘