Kerst, een gezellige maar ook gevaarlijke tijd
Het is alweer bijna Kerst. De tijd vliegt, zeggen we dan. De strandbenodigdheden zijn nauwelijks opgeruimd of de pepernoten liggen al in de etalages. Nog even en de doos met Kerstspullen kan weer van zolder.
“Wist je dat Kerst best een gevaarlijke tijd is?”, merkt John op. Ik vertelde hem zojuist dat ik de eerste Kerst etalage alweer had gezien. Het is pas eind september, zei ik er nog enigszins verbijsterd achteraan.
Met een vraag over Kerst en gevaar kun je alle kanten op. De eerste gedachte gaat dan toch naar vuurwerk. Het is een Nieuwjaarsgebruik, maar het afsteken begint al veel eerder. Maar John begint met veel leukere voorbeelden van gevaar.
Waarom is Kerst een gevaarlijke tijd?
Zijn eerste verrassende voorbeeld vindt plaats in 1877. Joseph Farrar schrijft dan in het Britse Medisch Tijdschrift over een 22-jarige man. De man krijgt een arsenicumvergiftiging bij het maken van Kerstkaarten met groene verf. Het betreft de giftige Scheele’s Green.
Een vreemd geval is denk ik ook de vrouw die een kerstkaart op de post deed. Ze amputeert haar vingers met de klep van de brievenbus. Het is er eentje met een veer-spring-mechanisme. Dat moet wel een sterke veer zijn. Twee plastisch chirurgen beschrijven het geval in 1999 in hun Engels vaktijdschrift.
Gebruikelijker Kerst gevaren
Het zijn uitzonderlijke situaties. Dat zijn de ladderongelukken natuurlijk niet. Ik kijk al een tijdje niet meer naar “funniest home video’s”. Maar ongetwijfeld zitten daar filmpjes bij van mensen die van ladders vallen bij het plaatsen van Kerstdecoratie aan hun huis. Het huis decoreren is in Nederland niet zo’n grote traditie als in Engelstalige landen.
Je kunt overigens van een ladder vallen. Maar vaker is het de ladder die wegschuift, met hetzelfde gevolg. En denk ook aan binnenshuis bij het optuigen van de Kerstboom. Vooral bij het plaatsen van de piek gaat het dan fout. Bij het vallen breken mensen botten. Maar ook de puntige lampjes kunnen voor kwetsuren zorgen.
Kleuterspel met Kerst
Die kerstlampjes, maar ook bevestigingsmaterialen en dergelijke, veroorzaken ook problemen bij kleine kinderen. Dat ze die priegeldingen inslikken komt veel voor. Het veroorzaakt problemen in het ademhalingssysteem (keel, bronchiën etc). Kinderen hebben ook het vaakst brandwonden. Maar in feite kan iedereen brandwonden oplopen van kaarsen.
De hoeveelheid gevallen van brand door kaarsen hangt vanzelfsprekend samen met tradities. Het ene land heeft met Kerst immers gebruiken die verschillen van andere landen. Een onderzoek geeft Zwitserland, met name Bern, als voorbeeld van veel kaarsgebruik met Kerst.
Bijzondere, onverwachte Kerst gevaren
Sommige mensen blijken allergisch voor kerstboomnaalden, zegt John. Maar na het lezen van enkele onderzoeken weet ik dat het niet de naalden zijn die allergie veroorzaken, maar de kleverige, gomachtige hars van een echte boom. Naalden kunnen echter wel ademhalingsproblemen veroorzaken.
Dat gebeurt bij het binnenkrijgen van de naalden van een Kerstboom. Het schijnt heus voor te komen. Maar pollenallergie ligt meer voor de hand. Dat schrijven twee allergologen in 1970. De symptomen zijn hoesten, piepende ademhaling en/of huiduitslag. Het is niet ernstig en ontstaat meestal bij het optuigen van de boom of een paar dagen later.
In veel gevallen zullen mensen het volgens die allergologen niet melden. Representatieve cijfers over het aantal gevallen bestaan dan ook niet. Officieel staat hoornvliesbeschadiging daardoor waarschijnlijk hoger. Dat gevaar lopen mensen met Kerst bijvoorbeeld wanneer ze een tak in hun oog krijgen.
Oogbeschadiging met Kerst
De risico’s van een oogbeschadiging met Kerst zijn veel uitgebreider dan ik dacht. Het is niet alleen de tak die tijdens het optuigen in het oog komt. Een onhandige beweging tijdens het langs de boom lopen kan ook oogletsel veroorzaken. Meer gevallen van naald in oog ontstaan echter bij het in de auto plaatsen van een echte boom.
Bij het zelf hakken van een boom blijkt ook veel oogletsel te ontstaan door wegspringende houtsnippers. En ook daar weer bij het in de auto plaatsen van de omgehakte boom of bij het verslepen ervan.
Bij alle oogproblemen die je met Kerst kunt krijgen hoort Kerstboom staar dan weer niet. Die vorm van staar ziet er alleen uit als verlichte kerstboom takjes.
Kerstcadeautjes met risico
Bij Kerstcadeautjes met risico zou een oud leraar van me zeggen, ‘ja alles is een gevaar. Als ik de bus in stap ben ik overgeleverd aan de grillen van een buschauffeur’. Het is inderdaad zo dat bijna alles een gevaar in zich kan hebben.
Maar medici die iets vertellen over hun ervaringen rond Kerst komen met bijzondere verhalen. Extreem is de man die schrijft over de hamster. Een kind kreeg het als kerstcadeau. Het zorgde voor een uitbraak(je) van het lymfocytisch chorioneningitis-virus. Het besmette 57 mensen in de staat New York.
Een vergelijkbaar geval is die van de Haïtiaanse bongo-trommels. Deze zogenaamde Tambou, van het Franse woord Tambour (= trommels), bedekt men vaak met geitenhuid. Bij het maken van zo’n trommel als Kerst cadeau bleek die huid vol te zitten met miltvuurbacillen. De 22-jarige vrouw die de ‘suprise’ maakte raakte besmet.
Instrumenten en Chinees plastic
Een bijzonder geval staat beschreven in een tijdschrift uit 1879. Dat meldt dat syfilis werd verspreid door speelgoed trompetten, fluitjes en dergelijke. Ze werden verkocht op straat. Niet alleen de potentiële koper mocht ze uitproberen. De straatventers gaven soms zelf een optreden en overhandigde daarna het instrument aan de klant… zonder het af te vegen. Vooral rond Kerst zetten honderden volwassenen en kinderen het instrument aan de mond.
Je kunt dat nog steeds zien in speelgoedwinkels. Daar zijn het vooral kinderen die even willen blazen op een speelgoed trompetje, meestal van Chinees plastic. De kans op syfilis is klein, maar andere infecties zijn niet uit te sluiten.
We kennen natuurlijk ook de verhalen van plastic-vergiftiging door goedkoop Chinees speelgoed. Tijd al niet meer gehoord overigens. Het gevaar zit daarbij overigens niet alleen in spullen uit China. Chinees plastic kan ook onderdeel zijn van speelgoed en producten uit ‘made in non-China’ landen.
Een copieuze maaltijd
Het allergrootste gevaar komt tijdens Kerst van eten en drinken. De hoeveelheid voedsel speelt daarbij zijn rol. Maar als na de Kerst wordt gematigd herstelt het lichaam zich wel. Een groter probleem zijn de bederfelijke ingrediënten en gerechten die de maaltijd bereider te lang buiten de koelkast laat staan. Over zowel de risico’s van te veel eten als bederf is voldoende geschreven, en gewaarschuwd. Door de traditionele gerechten is in sommige landen Kerst echter een cholesterolbombardement.
Maar dat is nog steeds niet zo leuk als de op zichzelf staande verhalen. Zoals dat van die 192 mensen die eind 2012 waren uitgenodigd op de kerstreceptie van de Poolse RIVM in Warschau. De helft van hen at van een besmette salade en kreeg een maag-darm infectie van het Norovirus. Ok, niet leuk. Maar wel grappig dat het bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid gebeurde.
Niet alleen risico’s met Kerst
Grootste risico op besmetting komt volgens de statistieken van gevogelte en vlees. Naar vlees, gevogelte en wijn kunnen je echter ook positief kijken. Dat doet het Britse Medische Tijdschrift kort na de Tweede Wereldoorlog. In het tijdschrift beschrijft ze een kerstpudding van bijna 60.000 kilocalorieën. Een Kerstmaaltijd, meldt het bericht, verrijkt de geest en zorgt voor innerlijke rust. In feite een roes of verdoving.
Veertig jaar later, in 1986, schreven vier onderzoekers dat een kerstlunch zelfs goed kan zijn voor het hart. Bij zes gezonde deelnemers constateerden ze dat na zo’n kerstmaaltijd meer bloed per minuut werd rondgepompt door het hart. Tegenwoordig hebben we zo’n toename liever bij bewegingsinspanning, zoals bij sport of een huiselijke activiteit als stofzuigen, tuinonderhoud of trappen lopen.
Kerstvakantie hart syndroom
We kennen de weekend hoofdpijn. Die komt vooral voor bij mensen die door de week veel koffie drinken en in het weekend niet. Het vakantie hart syndroom betreft stoornissen van het hartritme. Ze treden op na een vakantie of een lang weekend waarop heel veel alcohol is gedronken.
Meerdere medici beschreven in 1978 de oorzaak van de hartklacht en noemden het als ‘vakantie hart syndroom’. Bijna een kwart van de toen beschreven gevallen vond echter plaats tussen Kerst en Nieuwjaar. Als een Kerstvakantie hart syndroom dus. Het kreeg waarschijnlijk een tijdje wat minder aandacht. Want ik kwam een onderzoek tegen uit 2012 met de titel ‘Holiday heart syndrome revisited after 34 years’.
Kerstvakantie en ski-ongelukken
En als ik het dan toch over kerstvakantie heb. Een ander risico in die periode is tegenwoordig wintersport. In 2005 gingen 1,2 miljoen Nederlanders richting sneeuwheuvels en -bergen. Volgens sommige bronnen is dat aantal geleidelijk sterk gedaald. Het CBS houdt het echter nog steeds op ongeveer 7% van de bevolking.
Bij risico’s heb je het dan over ski-ongelukken, ook al wordt skiën niet als risicosport beschouwd. Elk jaar zijn er ongeveer 25.000 van die ongelukken, waarvan rond de honderd met dodelijke afloop. Duitsland heeft in aantal de meeste skiërs, ongeveer 15 miljoen mensen. Percentueel gezien staat Zwitserland bovenaan met rond de 35% procent van de bevolking. Dat de meeste doden en zwaargewonden onder Duitsers vallen is niet verwonderlijk… vanwege het
Per ongeluk geval is er een gemiddelde kostenpost van 30.000 euro. Dat is dus jaarlijks 750 miljoen euro. Daar ga ik tijdens Kerst nog eens over nadenken. Voorlopig heb ik het gehad met de gevaren van Kerst.
Aanvullende informatie
De artikelen en onderzoeken:
- Joseph Farrar in het medische tijdschrift over de kerstkaartvergiftiging (PDF - 295,68 KB)
- Het verhaal van de brievenbus wordt in 1999 besproken door Yvette Godwin en Donough Wilson in hun verhaal ‘Pre-Christmas traumas: the guillotine letter box’
- Vier onderzoekers keken in Zwitserland naar 41 jaar verwondingen door brand tijdens Kerst (PDF - 194,78 KB)
- Enkele berichten en onderzoeken rond allergie:
- Over oogletsel rond Kerst gaat het artikel uit 2010 van Johnson en collega’s met als titel ‘Christmas-related eye injuries:
a prospective study’ (PDF - 56,82 KB)- En daar hoort Kerstboomstaar dus niet bij, zie artikel van Nanung over die vorm van staar (PDF - 889,93 KB)
- De Haïtiaanse trommels is een redactioneel bericht in The Lancet van februari 1975. Evenals het verhaal van de hamsters in januari 1976.
- Het verhaal over sifilis van trompetten en ander speelgoed stond in het British Medical Journal van januari 1879 (PDF - 1,11 MB – de laatste alinea)
- Een artikel over de risico’s van botbreuken tijdens Kerst (PDF - 188,41 KB)
- Bell en Alton brengen in een artikel in 1955 Kerstziekte in verband met een erfelijke bloed stollingsstoornis ‘Christmas disease associated with factor VII deficiency’ (PDF - 419,92 KB)
- En wat kunnen we leren van de kerstreceptie in 2012 bij de Poolse RIVM? Kaminska en haar collega’s geven twee jaar daarna het antwoord in hun rapport ‘Lessons from Norovirus Outbreak in Warsaw Poland’ (PDF - 248,27 KB)
Artikelen of onderzoeken over of met voeding:
- Eerst twee artikelen uit het British Medical Journal, beide getiteld ‘The Christmas Pudding’. Het eerste is uit 1946 (PDF - 485,47 KB), het tweede komt daar in 1973 op terug (PDF - 209,28 KB)
- Bieger en zijn collega’s schreven in 2014 een rapport met de titel ‘What proof is in your Christmas pudding? (PDF - 464,74 KB)
- Pillay en Brown deden in 2015 een leuk onderzoek. Zij keken hoe lang je moet wandelen of hardlopen om de calorieën van een Kerstlunch eruit te lopen (PDF - 87,28 KB)
- Over de hoeveelheid bloed die het hart per minuut doorpompt na het eten van een Kerstlunch schreven Cowley en collega’s in 1986 (PDF - 422,26 KB)
- En David Tonelo en twee Portugese collega’s keken in 2012 na 34 jaar weer naar het vakantie hart probleem (PDF - 452,61 KB)
Nog enkele onderzoeken of artikelen:
- Brennon en Oeppen verwonderden zich in 2020 over de fysieke prestaties van de Kerstman. Hun rapport ‘Delivering human factors at Christmas: how does Father Christmas do it?’. Die man doet op één dag meer dan anderen in een mensenleven … (PDF - 140,06 KB)
- Hoe gevaarlijke is New York in Kersttijd? Dat bekeken Barker en Brewer in 2010 (PDF - 448,11 KB)
- De Primary Care Respiratory Academy benoemde in 2018 ook enkele Kerst gevaren (PDF - 1,86 MB)
- Dat deed op 2 januari 2021 het British Medical Journal ook (PDF - 479,21 KB). En dat inspireerde me tot bovenstaande tekst.
Vorige en volgende berichten
« Ouder: Boterham variatie en ColumboNieuwer: Slakken eten, en weten wat je eet »Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.