Ik kreeg een mail over de borstelkoppen van de Philips Sonicare. Iemand wilde, naar aanleiding van mijn bericht over elektrische tandenborstels, weten welke borstelkop hij moest kopen. Ik had die informatie inderdaad niet in mijn bericht meegenomen, meldde ik hem. Maar ik heb het wel uitgezocht toen ik toen ik nieuwe borstelkoppen nodig had. Philips noemt de borstelkoppen overigens opzetborstels.

Borstelkoppen op de site van Philips

Mijn eerste bron voor informatie over de borstelkoppen van de Philips Sonicare was vanzelfsprekend de site van Philips. Dat bleek een teleurstellende ervaring. De pagina’s zijn gevuld met non-informatie en adviezen die koopgedrag moeten stimuleren. Van de producent had ik diepgaander informatie verwacht, met wellicht zelfs wetenschappelijke onderbouwing.

Er is een virtuele adviseur. Dat betekent niet meer dan dat een programmaatje met keuzes, een algoritme, je naar een uitkomst leidt. Ik voerde drie varianten uit. Daarbij gaven er twee het bijna volledige assortiment als resultaat, sorry advies.

Het assortiment

Philips meldt dat het twintig opzetborstels heeft: A3, W, W2, C2, C3, G3, i, ProResults en Sonicare for Kids. Dat zijn er inderdaad slechts negen. De marketing afdeling vond het leuk de 4 en 8 stuks verpakking als aparte borstels te tellen. Als ze dat ook met de witte en zwart borstels hadden gedaan kwamen ze op vierentwintig borstels.

Ik houd het op A3, W, W2, C2, C3, G3 en de i van Intercare. Die laatste zat op mijn nieuwe Sonicare. Volgens de Philips website heeft het extra lange haren. Daardoor verwijdert het 7 x meer tandplak tussen de tanden dan een gewone tandenborstel. Dat stond al op de verpakking van mijn elektrische tandenborstel.

De borstelkoppen

Alle borstelkoppen van Philips zijn verschillend. Het zichtbare verschil zit vooral in het ontwerp. Of beter in de stand van de haren, de groepering daarvan en de kleuren. Ik neem aan dat de ontwerpers van Philips allerlei voorwaarden meekregen voor elke specifieke borstel.

Ongetwijfeld gaf onderzoek daarbij aan wat bijvoorbeeld de stand van een groepje borstelharen op de borstel moest zijn. Alleen al met die, wellicht wetenschappelijk onderbouwde, informatie had Philips een interessanter verhaal kunnen vertellen op hun site. En alleen zij hadden dat kunnen doen.

Ik moet mijn informatie dus uit allerlei andere bronnen halen.

C2 en C3

De C typen borstelkoppen richten zich op tandplak. De positie van de groepjes haren op de borstel, hun lengte, de plaatsingshoek zorgen voor effectieve reiniging. De punt van de C2 borstel is iets gebogen. Daardoor kun je ook gemakkelijk de tanden en kiezen aan de achterkant van je mond bereiken.

Beide C borstelkoppen zijn ontworpen om optimaal gebruik te maken van de sonische beweging. Die combinatie zorgt ervoor dat de haren strak langs het tandvlees wordt geperst en vloeistof diep tussen de tanden.

De C3 heeft flexibele zacht rubberen zijkanten die zich aan de vorm van de mond aanpast. Het borstelontwerp verwijdert 10x meer tandplak dan een normale tandenborstel.

W en W2, uh W2 en W3

Philips hanteert op hun site W en W2. In de handel zijn dat respectievelijk W2 en W3, waarbij de W staat voor Whitening. Deze borstel hebben een diamantvorm. Ze zijn gericht op vlekverwijdering op het oppervlak van je gebit. Ben je een roker, drink je veel thee of rode wijn dan gebruik je deze borstelkop. De diamantvormige borstelharen helpen je tanden witter te maken, waarbij Philips dit al toezegt na 7 dagen gebruik.

Het verschil tussen W2 en W3 zit vooral in de grootte van de borstel. Die raakt bij de grotere W3 vier keer zoveel van het tandoppervlak. En je tanden zijn al in 3 dagen witter. De W3 borstel selecteert bovendien automatisch de optimale reinigingsmodus voor het beste resultaat (als de tandenborstel daarvoor geschikt is).

G2 en G3

De G2 en G3 of voluit de G2 en G3 Optimal Gum Care zijn bedoeld voor mensen met permanent of tijdelijk gevoelige tanden en/of tandvlees. Bij Gum denken wij Nederlanders wellicht aan een zacht stukje rubber, maar Gum Care betekent tandvleesverzorging.

Een gebit kan door verschillende oorzaken gevoelig zijn. Bijvoorbeeld een infectie, tandbederf, (tand)operatie of slijtage van glazuur. Heb je in het verleden hard gepoetst dan kun je teruggetrokken tandvlees hebben dat poetsen gevoelig maakt.

Het is verstandig bij gevoelige tanden je tandarts te raadplegen. Hij of zij kan meer vertellen over de oorzaak. Wellicht dat met een kleine aanwijzing de gevoeligheid al vermindert.

I van InterCare

De Interclean, vanzelfsprekend met een i, gaat diep tussen de tanden. Het komt daardoor op moeilijk bereikbare plaatsen. Ze hebben daartoe ook extra lange borstelharen. Die staan bovendien dicht op elkaar. Ze kunnen daardoor verborgen tandplak aanpakken.

Het is vooral gericht op goed houden of verbeteren van het tandvlees en de tandvleesrand. De 45 graden stand bij het poetsen, waarover de consumentenbond in hun test bericht, geldt met name voor deze opzetborstel.

A van All-in-One

Het opzetstuk met A is voor alle bovenstaande. Philips noemt het de All-in-One. Met het A opzetstuk zou ik volgens Philips dus kunnen volstaan met één borstelkop.

In de praktijk kun je heel goed meerdere borstels gebruiken. Ik gebruik zelf de C2 en de Intercare. Zoals ik het eerdere bericht meldde blijkt uit onderzoek dat tandwetenschappers 4 minuten poetsen aanbevelen. Mijn Philips doet bij een beurt 4 x 30 minuten, voor de vier kwadranten van een gebit. Met twee beurten en verwisselen van een opzetstuk, kom ik dus op die 4 minuten.

Poetsen en poetstijd

Uit onderzoeken blijkt dat de meeste mensen nog steeds verkeerd poetsen. En bovendien te kort. Dat is niet iets van de laatste tijd, waarin mensen het steeds drukker lijken te hebben. Als begin vorige eeuw schreven onderzoekers dat het slechts was gesteld met het poetsgedrag.

Het voordeel van een elektrische tandenborstel is dan op zijn minst dat meerdere poetszaken zijn ingebouwd. Op zijn minst is er een poetsduur, zoals bij die van mij 4 x 30 seconden. Maar afhankelijk van het type tandenborstel zijn er ook aanwijzingen over poetsdruk en poetsbeweging. En er zijn zelfs tandenborstel die bijhouden op je wel alle plekjes van je gebit hebt gehad.

Poetsbeweging

Onlangs zag ik weer iemand in een film zijn tanden poetsen met een elektrische tandenborstel. Het was een jongen die met het apparaat enorm door zijn mond ragde (= ruw heen en weer bewegen). Dat is niet de bedoeling. De tandenborstel moet het werk doen. Als gebruiker beweeg je het apparaat eenvoudig rustig door je mond. Zoals ik las in een onderzoek, ‘houd de tandenborstel vast alsof het een kleurpotlood is’.

In principe kun je bij elke opzetborstel dezelfde beweging gebruiken. Maar in praktijk kan het handig zijn rekening te houding met de functie. Zoals gezegd zul je dan de Intercare bijvoorbeeld schuiner houden, 45 graden. De C-varianten houd je echter vlakker, omdat de kop de vorm van de tanden volgt.

Enkele onderzoeken naar borstelkoppen

• Een onderzoek als een catalogus met borstelkoppen en hun vormgeving. Het werd in 2013 uitgevoerd door Marsha Voelker en collega’s. Hun verslag verscheen in de Journal of Dental Hygiene (PDF - 3 MB).
• Een Indonesisch team was geïnteresseerd in de effectiviteit van borstelkoppen met scherpe en ronde vorm. Ze schreven hun bevindingen in 2010 in een tijdschrift voor tandheelkundigen (PDF - 321 KB).
• Een Nederland onderzoeksteam uit Amsterdam bekeek in 2016 in samenwerking met een Amerikaan en Duitser naar teruggetrokken tandvlees. Zij wilden weten of de afrondingen van borsteluiteinden daar effect op hadden. Zoals we zagen heeft Philips daar ook rekening mee gehouden met hun G borstelkop (PDF - 337 KB).
• En in 2021 keek ook Ballini met zijn collega’s naar de borstelkop. De Nederlandse titel van hun Engelse rapport: Een vergelijking van handmatige tandenborstels met nylon haren versus thermoplastische elastomeer tandenborstels in termen van reinigingseffectiviteit en de biologische potentiële rol op de gezondheid van het tandvlees (PDF - 2 MB).

Nog enkele leuke onderzoeken

Ok, het heeft niets te maken met bovenstaande verhaal over borstelkoppen. Maar ik vond nog een paar leuke artikelen bij onderzoeken. Hieronder vier daarvan.

• In een artikel uit 1917 in het tijdschrift van de National Dental Association schrijft een Crosby: ‘Ik maakte de tanden schoon en adviseerde hem zijn tanden te poetsen met puur zout, en in drie maanden waren de tanden stevig in de kassen en het tandvlees in een perfecte staat.’ En ‘Als een tand enkele jaren, laten we zeggen acht tot tien, na uitbarsting vrij blijft van bederf, is de kans groot dat hij gedurende minstens een langere periode immuun blijft.’ (PDF - 193 KB)
• William Charters schrijft in 1922 in het Tijdschrift voor tandheelkundig onderzoek: ‘Ik geloof dat de meeste mensen verkeerd hebben geleerd hoe ze hun tanden moeten poetsen door instructie van het platform (wat dat dan ook is RvM) en in tandenborstellessen, of door het lezen van tandenborstel- en tandpasta-adverstenties. Ik heb veel van dergelijke gevallen genezen met geen ander instrument dan een tandenborstel.’ (PDF - 501 KB)
• Van recenter datum is het artikel van Robert Aunger. Hij schrijft in 2007 voor het Internationaal Tandjournaal over tandenpoets routines: ‘Regelmatig tandenpoetsen wordt beschouwd als een uitstekende preventieve maatregel voor de bestrijding van tandplak.’ Vaak is daarbij aanpassen van het poetsgedrag nodig. Daarvoor geeft hij in zijn artikel meerdere strategieën (PDF - 411 KB)
• En tenslotte nog het onderzoeksverslag over een 41-jarige vrouw. Ze kreeg epileptische aanvallen, uitsluitend van het tandenpoetsen. Alle aanvallen vonden plaats met een specifiek gevoel van seksuele opwinding en orgasme-achtige euforie, die werd gevolgd door een periode van bewustzijnsverlies. Je kunt het natuurlijk beter zelf even lezen (PDF - 188 KB), maar ik parafraseer alvast uit het rapport: ‘De vrouw had op 22-jarige een operatie gehad waarbij haar baarmoeder was verwijderd. Na de operaties kreeg ze geen orgasmes meer tijdens seksuele geslachtsgemeenschap of masturbatie. Twee jaar later voelde ze zich plotseling seksueel opgewonden tijden het tanden poetsen. Etc.’

En tenslotte nog een Engels overzicht van Philips zelf. Ik noemde het de Philips tabel van borstelkoppen (PDF - 412 KB).