De sleutel van Carla werkte niet meer op haar tuindeur. Aan slot en sleutel was niets bijzonders te zien. ‘En gisteren werkte het nog’, zei ze toen ik was gaan kijken. Dat werd dus een klusje voor WD-40, een bijzondere kruipolie die ik tegenwoordig in mijn handige kist in de auto heb liggen.

Diezelfde week vroeg ik aan mensen of ze WD-40 kende. Niemand in mijn omgeving, op twee personen na, had er van gehoord. Ok, dat ik er zelf van wist was ook door een omstandigheid. Mijn vader bleek het al jaren in zijn schuur te hebben. Hij haalde het tevoorschijn toen ik een deur had met piepende scharnieren.

WD-40, wonderlijke kruipolie

De W in WD-40 staat niet voor wonder. Maar dat best gekund. Het geheime recept doet namelijk veel meer dan waar het voor is ontwikkeld. Er zijn in de jaren na het op de markt komen honderden toepassingen bedacht, getest en/of beschreven.

WD-40 is een kruipolie. Een olie met een zo lage stroperigheid dat het gemakkelijk op moeilijk toegankelijke plaatsen kan komen. Het kruipt daar als het ware naar toe. De Engelse benaming van kruipolie is wat dat betreft duidelijker, penetrating oil (doordringende olie).

Wat betekent WD-40 dan wel? De afkorting WD-40 staat voor ‘water displacing 40ste poging’, oftewel na 39 pogingen verkreeg men dit product voor water verdringing.

Norm Lawson en Norm Larsen

Eerst maar even een veelgemaakte fout ophelderen. Op meerdere sites staat namelijk Norm Larsen genoemd als bedenker en ontwikkelaar van WD-40. Maar WD-40 is ontwikkeld door Ivar Norman Lawson. Hij was in 1953 mede-oprichter van de Rocket Chemical Company, een bedrijf dat producten maakte voor de raket- en luchtvaarindustrie.

Een vriend uit de scheepvaart vroeg hem een middel tegen roest en corrosie te bedenken. Lawson experimenteerde thuis in zijn vrij tijd en bij zijn 40ste poging had hij een werkzaam product. Voor verdere ontwikkeling nam hij het mee naar het bedrijf dat op dat moment uit drie personen bestond. Eén van de eigenaren, Cyril Edward Irving, nam het uitontwikkelde product voor corrosiebehandeling mee naar een scheepsdok van San Diego. Daar ontvingen de tonijnvissers het enthousiast.

In 1957 werd Norm Larsen in dienst genomen als directeur van Rocket Chemical Company. Hij kwam met het idee het industriële product met spuitbussen geschikt te maken voor de consumentenmarkt. Een jaar later verliet hij, na een zakelijk conflict, het bedrijf alweer. Hij werd directeur van CRC Industries, een nieuw bedrijf dat met Rocket Chemical Company ging concurreren.

Samengevat: Norm Lawson is de eerste ontwikkelaar van WD-40. Bij Rocket Chemical Company vond de verdere ontwikkeling plaats. En Norm Larsen kwam met het idee het product naar de consumentenmarkt te brengen.

WD-40, in ieder huis

In Nederland, in ieder geval in mijn omgeving, is WD-40 niet of nauwelijks bekend. Maar wereldwijd wordt het veel verkocht. En in de Verenigde Staten heeft minstens 80% van de huishoudens een busje WD-40 in een keukenkastje, schuur of garage.

De populariteit groeide vlot. In 1958 meldde Cyril E. Irving dat dagelijks 8.000 busjes werden gemaakt in het eerste fabriekje. Het huishoud product werd toen nog hoofdzakelijk in San Diego en omgeving verkocht. Een jaar later verspreidde het zich al verder over het land. En in 1960 waren er licenties gegeven aan bedrijven in Zuid-Amerika, Australië, Mexico en nog enkele. Daar werden 200 liter drums met het product naar toe verscheept om de busjes ter plaatse te vullen. In 1964 gingen er ook drums naar London. De vraag was inmiddels zo gestegen dat een nieuwe fabriek werd betrokken.

Wat kun je met WD-40?

Het antwoord op de vraag wat je kunt met WD-40 zou eenvoudig kunnen zijn. WD-40 beschermt tegen roest en corrosie. Maar zoals gezegd zijn er inmiddels veel meer toepassingen gevonden. De officiële WD-40 fanclub, opgericht in 2001, heeft er ruim 2000 verzameld. En nog dagelijks meldt een van de ruim 100.000 leden een nieuwe toepassing; hoewel toch vaak varianten op bestaand gebruik.

Samenstelling WD-40

Zoals gezegd is het recept van WD-40 Multi Use geheim. Er is geen patent aangevraagd om namaak te voorkomen. Toch zijn er inmiddels bedrijven die een gelijkwaardig product aanbieden. Norm Larsen beweerde kort na de start van CRC Industries al dat zijn bedrijf een betere kruipolie leverde dan Rocket Chemical Company.

In 1980 zei oud-directeur John Barry al dat meerdere bedrijven producten maken die sterk lijken op WD-40, waaronder giganten als 3M en DuPont. John Barry was overigens in 1969, bij zijn aantreden als directeur, degene die de naam van het bedrijf veranderde in WD-40 Company. Dat deed hij met de woorden, ‘wij maken geen raketten’.

Chemisch

De chemische samenstelling van het product is dus niet bekend. Dat levert problemen op, want nu is niet bekend hoe ongezond of schadelijk het is. Aan de hand van de officiële regelgeving 1272/2008 (PDF - 6,67 MB) van de EU is daar wel iets over te zeggen (tussen haakjes de gevarencategorie en -aanduiding):

• Het product is toxisch en kan dodelijk zijn bij inslikken of in de luchtwegen terechtkomt (1 – H304)
• Inademen kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken (3 – H336)
• Het product is zeer licht ontvlambaar (1 – H222)
• De bus met WD-40 staat onder druk en kan openbarsten bij verhitting (1 – H229)

Geheim recept

De samenstelling van WD-40 mag geheim zijn. Maar er zijn dus vergelijkbare producten. En, in eerste instantie voor ontwikkelingslanden, is een alternatief bedacht. Die is eenvoudig gebaseerd op de kennis van kruipoliën, die vanzelfsprekend vanaf 1953 enorm is toegenomen.

De samenstelling van dat alternatief lijkt te eenvoudig voor woorden. Voor het losmaken van roestige bouten en schroeven is dat een deel plantaardige olie en 10% aceton. Verhoog je het percentage aceton dan doet het zijn werk zelfs beter dan WD-40 volgens vijf studenten van de Drexel Universiteit in Philadelphia.

Het maken van hun product kost een tiende van de prijs van WD-40. De vraag is natuurlijk of dat plantaardige goedje ook 1999 andere toepassingen heeft.

Meer informatie

Er is veel meer te vertellen over WD-40. Ik houd het bij wat documenten, waaronder een uitgebreid historisch verhaal, en wat aanvulling die ik niet elders tegenkwam.

En een waarschuwing: kijk bij vergelijken niet alleen naar de prijs, maar ook naar de bijbehorende inhoud. Prijzen lijken enorm te verschillen, maar dat doen de aangeboden milliliters ook. Bekijk ter illustratie bijvoorbeeld het aanbod bij Bol.com.

Documenten rondom WD-40

• Een uitgebreid artikel uit 2014 over WD-40 door auteur en oud-hoogleraar geschiedenis Iris Engstrand (PDF - ).
• Het officiële document met productinformatie van WD-40 (PDF - 91,00 KB).
• De rapportage over het plantaardige alternatief van de Drexel Universiteit (PDF - 586,92 KB).
• Een korte geschiedenis van CRC Industries, waarin ook het zakelijke conflict van Norm Larsen ter sprake komt (PDF - 193,77 KB).
• Ik vermoed dat dit document van de fanclub komt. Het geeft een aantal leuke feiten en vertelt iets over de geschiedenis. Hoewel ze daarbij ook weer de fout ingaan met Norm Lawson en Norm Larsen (PDF - 4,82 MB).
• De 2000 toepassingen van de WD-40 fanclub (PDF - 10,52 MB). Gebruik op eigen risico!!! Bij sommige zet ik mijn vraagtekens. Bijvoorbeeld vlekken van tomatenketchup verwijderen; je krijgt er waarschijnlijk een mooi WD-40 vlek voor in de plaats. Voor veel toepassingen zijn bovendien andere, en vaak handiger, producten voorhanden. En vergeet voor gebruik niet dat WD-40 een, weliswaar heel vloeibare, olie is.

Aanvullende informatie

• De grootvader van Ivar Norman Lawson (1891 – 1967) heette Ivar Larson Bø Lawson (1821-1872) en zijn vader heette ook Ivar Norman Lawson (1865-1937). Rond WD-40 hangt dus een aardige mist van Lawson, Larson en Larsen.
  • De grootvader emigreerde vanuit Vossevangen in Noorwegen naar de Verenigde Staten. De vader van Norman heette ook.
• Cyril Edward Irving is volgens mijn eigen onderzoek geboren in 1902 en overleden in 1969. In het artikel van Iris Engstrand staat dat hij in dat jaar met pensioen ging. Een van de bestaande directeur, Oscar C. Palmer, werd interim hoofddirecteur. Nog in datzelfde jaar nam John Barry, de schoonzoon van Irving de leiding over.
• Het recept is in de loop van de tijd weleens aangepast. Op zijn minst een keer. Ergens las ik dat de geur in het begin nogal sterk was en dat een medewerker het minder indringend maakte. Dat kan niet anders dan door veranderen van het recept: door toevoegen van een ingrediënt, verwijderen of verminderen van een bestaand ingrediënt
• De fanclub van WD-40 lijkt tegenwoordig onderdeel van het WD-40 bedrijf. Het manifesteert zich tegenwoordig voornamelijk op Facebook
• In 1997 werd de Australiër Garry Ridge hoofddirecteur van het bedrijf WD-40. Hij maakte werk van productontwikkeling. Geleidelijk nam het bedrijf meer andere bedrijven over en kwam met aanvullende of specifiekere WD-40 producten. Naast het bovenbedoelde WD-40 Multi Use kwam er WD-40 Specialist producten, zoals ‘Reiniger & Ontvetter’, ‘Slotspray’ en dergelijke. En het bedrijf ging andere merknamen leveren, zoals GT85 en Carpet Fresh.
• WD-40 is een waterverdrijvend product met een licht smerende werking. Het bestaat voornamelijk uit laag-toxische ingrediënten. In principe moet je het dus uit de buurt houden van levende entiteiten… tenzij je daar juist vanaf wilt.
• Kijk ook eens bij de Nederlandse afdeling van WF-40. Bijvoorbeeld bij hun uitleg van toepassingen.
• Zie ook de bericht ‘sinaasappel en de snelle verspreiding van fruitolie‘ of ‘koffie, wat zit daar nu in? ‘