Ik houd van geënsceneerde afbeeldingen waarin de tijd even lijkt stilgezet. Bij schilderijen kun je daarbij denken aan de kunstschilder Edward Hopper. Maar ik ben vooral gecharmeerd van de foto’s van Reid Miles en Gregory Crewdson.

Sporadisch kwamen er in het verleden berichten over de laatstgenoemde in de Nederlandse media. Maar het is al lange tijd stil, vind ik. Dat ik de foto’s van Gregory Crewdson interessant en mooi vind, wil niet zeggen dat ik hem nauwgezet volg. Toch was ik de afgelopen week benieuwd hoe het met hem gaat, wat hij momenteel doet en vooral of er nieuw werk is.

Geënsceneerde momentopname

Je kunt bij bovenstaande tegenwerpen dat bij elke foto de tijd even is stilgezet, dat het een momentopname is. Een afbeelding van een nu-moment met daar omheen gepasseerde en nog te komen momenten. Het getoonde plaatje past, evenals het leven, in een vloeiende beweging in tijd. De fotograaf heeft zijn foto daar uitgelicht.

Bij ensceneren gaat het om het verbeelden van zo’n nu-moment dat in werkelijkheid niet bestaat. Daarvoor bouwt de fotograaf een decor. Hij of zij laat het aan de bekijker over er eventueel een voor- en na-moment bij te denken. Of gewoon te genieten van de afbeelding.

Een echt nu-moment

De foto’s van Reid Miles en Gregory Crewdson zijn echte nu-momenten. Ervoor is er slechts het opbouwen van dat moment. Daarvoor gebruiken ze stellages, hijskranen en wellicht timmeren ze een decor waarbinnen het moment plaatsvindt. Erna is er het afbreken en opruimen.

Ik kan niet helemaal onbevangen naar de foto’s kijken. Vaak lukt het me. Maar regelmatig denk ik, waarschijnlijk beroepsdeformatie, aan dat proces ervoor. Het proces waarin de fotograaf nadenkt over hoe zijn gefantaseerde moment te verbeelden; met welke rekwisieten, welk en hoeveel licht, waar hij dat neerzet et cetera.

Intermezzo

Even tussendoor, ik heb dat ook bij natuurfilms. Dan zie je iemand alleen een berg beklimmen of in een oerwoud lopen. Sommige mensen kunnen daar lyrisch over doen, zo’n persoon alleen. Wat geweldig. Maar ik zie, ook al is hij niet in beeld, dat rond die ene persoon minstens een cameraman loopt. En waarschijnlijk ook een productiemedewerker.

Nu ik toch met een intermezzo bezig ben… Gregory Crewdson noemt zijn foto’s ‘tussenmomenten’. Het zijn intermezzo’s kort voor of na een gebeurtenis. Zijn foto’s vormen het decor van een verhaal dat de kijker zelf mag uitwerken. Tussenmomenten… waarschijnlijk is dat nog een betere benaming dan een nu-moment.

Gregory Crewdson

Gregory Crewdson is geboren op 26 december 1962 in de wijk Park Slope in New York. Zijn vader werkt als psychotherapeut en houdt praktijk aan huis. Daardoor ontstaat regelmatig een geheimzinnig sfeertje in huize Crewdson, vertelt in Gregory in een interview. Maar door zijn vader wordt waarschijnlijk ook al snel zijn dyslexie ontdekt, een leesblindheid die Gregory al jong naar beeld trekt.

Zijn kennismaking met fotografie krijgt hij tijdens een overzichtstentoonstelling van Diane Arbus in het Museum of Modern Art in New York. Hij vindt fotografie interessant, helemaal om indruk te maken op een meisje dat op een fotoschool zit. Maar hij heeft in zijn jeugd ook andere interesses. Op zijn zestiende vormt hij met drie vrienden het punk-bandje The Speedies. Ze krijgen enige bekendheid met een nummer waarin fotografie een rol speelt: ‘Let me take your photo’. Het wordt door HP gebruikt in een commercial.

Schooltijd en opleiding

In die tijd gaat hij naar de John Dewey High School, die zeven jaar na zijn geboorte is opgericht. Daarna volgt hij de studie fotografie aan de Universiteit van New York in Purchase; het noemen van die plaats is wel vermeldenswaard, want New York heeft 35 universiteiten. Hij haalt er in 1985 zijn B.A. (Bachelor of Arts).

Drie jaar later studeert hij af aan de Yale Universiteit met een M.F.A. (Master of Fine Arts). Gregory Crewdson portretteert voor zijn afstudeerproject bewoners in het gebied rond Lee. Bij dit stadje in Massachusetts heeft de familie Crewdson in die tijd een vakantiehuisje. De omgeving inspireert hem tot de eerste serie ‘Natural Wonder’. Enkele foto’s daarvan neemt Museum of Modern Art (MoMa) in 1991 op in hun expositie ‘Pleasures and Terrors in Domestic Comfort’.

Natural Wonder en Hover

In de latere fotoserie Natural Wonder (1992-1997) gebruikt hij verminkte lichaamsdelen, vogels, insecten en een beer. Daarmee geeft hij een surrealistisch beeld bij alledaagse huiselijke omgevingen.

In dezelfde periode maakt hij de fotoserie Hover (1992-1997. Hij legt daarin op filmische wijze het verval, de verveling en de enge benauwdheid vast van een klein stadje. Zo’n stadje dat ook wel ‘small town USA’ wordt genoemd. Hij gebruikt in die tijd een hoogwerker, waar tegenwoordig een drone min of meer dezelfde beelden maakt. Het sfeertje doet me een beetje denken aan het dorp dat Dick Maas bouwde voor de eerste Flodder film.

Foto uit de serie Hover

Een gedroomd huis, schemergebied en onder de rozen

Na Hover volgen de series ‘Dream House’, ‘Twilight’ en ‘Beneath the Roses’. Het zijn kleurenseries en met de foto’s uit de serie ‘Twilight’ begint mijn ontmoeting met het werk van Crewdson.

En Beneath the Roses toont mogelijk waarom je hooguit over Gregory Crewdson leest en nauwelijks nieuw werk ziet. De productie van de foto’s vergt tien jaar en kost hem ruim 1 miljoen dollar.

Grote camera, grote afdrukken

Gregory Crewdson met Sinar

Bij de voorbereiding en productie van de foto’s uit de serie Hover begint Gregory Credwson direct groot. Hij besteedt daarna ook direct veel aandacht aan de nabewerking. En hij maakt grote afdrukken die aanslaan bij diverse galerieën en musea, en bij een gevarieerd publiek.

Om grote afdrukken te kunnen maken gebruikt hij vanzelfsprekend een grote camera. Zijn favoriete camera is een digitale midden formaat van het Deense merk Phase One. Op foto’s zie je hem echter voornamelijk met een Hasselblad en een Sinar P2 met 8 x 10 inch (20 x 25 cm) digitale achterwand (zie hiernaast). Vanaf Beneath the Roses werkt hij echter alleen met de Phase One.

De printer

Het printen van de grote formaten gebeurt meestal in professionele laboratoriums. Maar uit frustratie over het werken daarmee ging Crewdson met zijn team zelf aan de slag. Hij gebruikt, bijvoorbeeld voor de afdrukken voor galerieën van Beneath the Roses, een Epson Stylus Pro 11880.

Epson is een sponsor. Daardoor krijgt hij ook wel speciaal papier, dat soms nog niet in de handel verkrijgbaar is.

Afdrukken, boeken en overige documentatie

De verkoop van afdrukken is waarschijnlijk de belangrijkste bron van inkomsten van Gregory Crewdson. Volgens de bladen gaan die voor 25.000 dollar per stuk en soms zelf voor rond een ton. En ze worden doorgaans vooraf besteld en afgerekend. Vroeger maakte hij ongeveer 10 afdrukken per foto. Tegenwoordig 3 tot 5.

De boeken van zijn series vormen een tweede inkomstenbron. Maar zoals hij zelf zegt, je mist in een boek de detaillering. De titels van de boeken komen niet altijd overeen met de naam de fotoserie.

Veel galerieën en musea richten exposities in met het werk van Crewdson. Sommige maken daarbij fraaie brochures. Hieronder heb ik documentatie verzameld bij aanvullende informatie. Maar eerst nog enkele foto’s uit ‘Dream House’, ‘Twilight’ en ‘Beneath the Roses’.

Galerie

Aanvullende informatie

• Gregory Crewdson trouwde met Ivy Shapiro, de dochter van de Amerikaanse beeldhouwer Joel Shapiro. Ze kregen twee kinderen, Lily en Walker. In 2001 was er een moeilijke scheiding. Ivy hield de achternaam Grewdson aan. Gregory verhuisde naar Massachusetts. Hij woont daar met zijn vriendin Juliane Hiam in een oude Methodisten kerk uit 1890 in de buurt van Great Barrington.
• In 2012 verscheen de film ‘Close Encounters‘, een portret en soort van ‘making of …’ over het werk van Gregory Crewdson. Het is gemaakt door Ben Shapiro. Je zou denken familie, maar daar ben ik nog niet achter gekomen.
• Ik kwam, nadat ik bovenstaande had geschreven, een artikel tegen waarin een Italiaan een vergelijking maakte met Edward Hopper. Ik noem die ook. Maar echt vergelijkbaar vind ik het niet. Bij het visueel maken van een idee in een schilderij werk je lang aan het uiteindelijk medium, het schilderij. Het kan ook lang duren voor je een foto zoals Crewdson maakt. Maar de foto zelf is slechts een druk op de knop.

Een aantal artikelen en documenten

• Een mooie brochure, vermoedelijk van zijn vaste galerie Gagosian. Ik noemde het ‘het verhaal, zijn verhaal en de beelden’ (PDF - 4,88 MB).
• Van de Gagosian galerie komt ook de brochure over de serie ‘An Eclipse of Moth’ (PDF - 1,97 MB).
• Een artikel over ‘Tableau Vivant’ uit het tijdschrift ISO Magazine (PDF - 1,62 MB).
• Vanessa Gerrie keek in 2014 een beetje wetenschappelijk naar het’ ‘Tableau Vivant’. Ze nam Gregory Crewdson en Jeff Wall als uitgangspunt (PDF - 9,40 MB).
• In 2018 schreven meerdere auteurs van Aperture Magazine over fotografie. Dit is het artikel over Gregory Crewdson met de titel ‘It’s dreaming’ (PDF - 9,40 MB).
• De catalogus van de eerste expositie van Crewdson in MoMa in 1991, geschreven door Peter Galassi (PDF - 21,22 MB).
• Een brochure van Hasselblad over technische camera’s, waarbij ook de combinatie Hasselblad en Sinar (PDF - 7,05 MB).
• En dan ook maar een brochure van Sinar over hun mogelijkheden (PDF - 2,36 MB).
• Een uitgebreide bibliografie rondom Gregory Crewdson (PDF - 111,68 KB).