Gisteren kwam ik een aantekening tegen over paperclip diertjes. Het zijn paperclips verbogen tot vormen waarin je een dier kunt herkennen. Na het lezen van de aantekening komen diverse gedachten naar boven.

Ik zie mijn moeder in mijn jeugd, en nog steeds, praktische zaken oplossen met paperclips en wasknijpers. Die oplossingen associeer ik ook met de 1001 dingen die mensen bedenken met Duck-tape. Maar het gaat hier over paperclip diertjes.

Paperclip diertjes

Wanneer je naar deze beestjes zoekt op internet krijg je van alles te zien. Maar slechts enkele van de bedoelde tot diertjes gebogen paperclips. Ze zijn kant-en-klaar te koop bij diverse winkels. De bedoeling is dan ongetwijfeld ze als paperclip te gebruiken.

Maar leuker is natuurlijk het zelf te buigen of vouwen. Zoals het vouwen van Tangram-figuren. Ik kan me voorstellen dat sommige mensen dat doen als ze telefoneren. In plaats van een doodle of peuteren aan een stuk stof (heus ik ken iemand die dat doet) een paperclip buigen tot een figuurtje. Waarschijnlijk met de hoorn van een ouderwetse vaste telefoon in de schouder geklemd.

Geschiedenis van de paperclip

Ik zou natuurlijk kunnen schrijven dat het buigen van paperclip diertjes eeuwen oud is. Wanneer de paperclip bestond in de tijd van de oude Grieken, zou Aristoteles er een diertje van vouwen tijdens het filosoferen. Wellicht dat Plato dan een platonische liefde, liefde zonder seks, zou hebben met een paperclip hondje.

De eerste paperclip is echter pas in 1867 gepatenteerd. Dat betekent natuurlijk niet dat voor die tijden geen mensen met ijzerdraadjes fröbelden. Uit zulk knutselen door Samuel Fay ontstond waarschijnlijk die eerste paperclip. Het ding leek nauwelijks op de huidige paperclip.

Er waren na Fay meerdere vindingrijke mannen die met metaaldraadjes pielden. De bekende ronde hoeken herkennen we vooral in het ongepatenteerde model van Cushman & Denison uit 1893. Die werd populair door een machine uit 1899 van William Middlebrook; je hoefde ze niet meer met de hand te vouwen.

Geschiedenis van de paperclip diertjes

Dat vouwen deed de Chinees Yan Dingyou jaren later wel. Hij was de zoveelste fröbelaar. In zijn vouwwerk herkende hij ineens een dolfijn. Vele dieren had hij eerder al gezien in wolken. Daar kon hij echter niets lucratiefs mee. Met paperclip diertjes kon dat wel lukken.

Dus legde hij zijn paperclip diertjes in 2008 vast in een patent. De titel luidt ‘回形针(动物)’ oftewel ‘paperclip (diertje)’ en kreeg van het Chinese patentbureau nummer CN301176730. Ik wil het natuurlijk inzien. Daarvoor ben ik nog met het Chinese patentbureau en de betreffende afdeling in onderhandeling; het registratieproces loopt niet soepel.

Het patent van Dingyou is overigens inmiddels verlopen.

Paperclip alternatieve toepassingen

Het staat iedereen natuurlijk vrij een paperclip te buigen. Mijn moeder doet het voor haar praktische oplossingen. Een drukknopje van een oude radio springt steeds naar buiten? Paperclip ertussen. Gordijnhaakje afgebroken? Vervangen door een verbogen paperclip. Etc.

Op die manier zullen meer mensen paperclips, naast de bedoelde functies, ook gebruiken. Zelf boog ik er al vele om een Sim-kaartje uit het mobiel te drukken of een tegenwerkende CD-rom lade te openen.

En hoe vaak zag ik al niet mensen met een paperclip aan het pootje van hun bril. Verkeerde zuinigheid of nog geen tijd om naar de opticien te gaan, denk ik dan… maar wel een handige noodoplossing zo’n paperclip.

Iemand zou er een hobby van kunnen maken alle toepassingen te verzamelen. Ik weet zeker dat er een malle uitgever te vinden is die het als boek wil uitgeven.

DIY paperclip diertjes

Maar het gaat hier natuurlijk om de paperclip beestjes. Met een beetje zoeken vind je op internet meerdere zogenaamde Do-It-Yourself handleidingen voor het maken van paperclip diertjes. Maar ook voor het vouwen van andere figuren, zoals muziekinstrumenten, voertuigen, alledaagse voorwerpen (paraplu, gloeilamp e.d.) of een paperclip alfabet.

Leuker is natuurlijk het voorbeeld te zien en daarmee een paperclip diertje zelf in elkaar te prutsen. Je mag daarbij vanzelfsprekend een tang gebruiken; liefst een naald-, punt- of borgveertang. Niet te vaak buigen, want dan breekt het ijzerdraadje af.

Beter is het een voorbeeld te analyseren en dan te vouwen. Een beetje zoals je een doolhofpuzzel oplost; eerst droog er doorheen lopen en dan pas de route met een pen vastleggen.

3D paperclip diertjes

De platte paperclip vind ik persoonlijk het leukst. Het blijkt echter dat je ook 3D figuren kunt maken. De eerste die ik zag leek op een ouderwetse metalen kledinghanger met zo’n gedraaid metaal bij de haak.

Draadkunstenaar Heather Boyd uit Montreal heeft een 10-daagse cursus voor die 3D poppetjes op youtube gezet. Haar site is voor liefhebbers van ijzerdraaddraaien sowieso interessant. Haar draaddraai instructies gaan verder dan de eenvoudige enkele paperclip. Kijk zelf maar even.

De gemakkelijkste weg

Ik ben toch meer van de doodles en praktische oplossingen. Als ik dus per se paperclip diertjes wil hebben, dan koop ik ze wel bij een kantoorboekhandel. Wellicht kies ik daar dan uiteindelijk wel voor andere figuurtjes.

Aanvullende informatie

Ik heb een instructie voor het eenvoudig maken van een paperclip diertje. Je kunt met die methode geleidelijk steeds moeilijker figuren maken. Verder wat leuke dingen die ik nog even wilde vertellen rondom paperclips.

Instructie, onderzoek en patent

• De instructie om handige wijze zelf je eerst paperclip te buiten tot een figuur (PDF - 363,91 KB).
• Iedereen heeft het weleens gezien, dansende paperclips bij een magneet. David Jackson heeft er in 2006 een onderzoeksverslag over geschreven (PDF - 461,78 KB).
• Een paperclip is een eenvoudig gereedschapje. Maar voor het machinaal vervaardigen heb je een algoritme nodig. Arkin en zijn team deden een onderzoek (PDF - 413,25 KB).
• Er zijn veel patenten aangevraagd voor paperclips; maar daaronder ook veel van heel andere zaken dan het gereedschap. Leuk om daartussen het patent voor een multifunctionele paperclip te ontdekken van de Nederlander Bernard-Jan Challa (PDF - 784,77 KB).
• Na WO II werden Duitse kennis en wetenschappers verdeeld tussen Amerika, Rusland (USSR), Groot-Brittannië en Frankrijk. In Amerika heette dit geheime stelen van Duitse kennis ‘operatie paperclip‘. Dit rapport gaat over het Franse deel (PDF - 2,31 MB).

En boeken en een bericht

• Wanneer je op zoek gaat naar een leuk paperclip project, stuit je mogelijk ook op project paperclip, eigenlijk operatie paperclip. Het was het Amerikaans project waarbij Duitse geleerden aan het eind van WO II naar Amerika werden gelokt. Ze hebben dat vaker gedaan. De buitenlanders nemen een Engels klinkende naam aan en hun uitvindingen zijn ineens van een Amerikaanse uitvinder.
  Over Project Paperclip schreef o.a. Annie Jacobsen in 2014 een goed boek. Eerder schreef Linda Hunt al het boek ‘secret agenda’. Haar boek uit 1991 ontstond een jaar nadat er voor het eerst over het project mocht worden geschreven.
• Over boeken gesproken. Christopher Topalian schreef het boek ‘Papercliptronics’. Daarin kun je lezen hoe je thuis met paperclips een schakeling (electronic circuit) maakt.
• Zie ook het bericht ‘de rode paperclip’. Over dit verhaal van een jongen die een rode paperclip ruilt en een ruilactie begint met grote gevolgen, verscheen ook een boek. De ruilactie is later ook door twee Nederlanders uitgevoerd.