- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

William James Sidis, het wonderkind

William James Sidis

‘Heb je weleens van William James Sidis gehoord?’, vraagt John.

‘Was dat niet een bijzondere autist, een idiot savant’, doe ik een gok vanuit een diepe laag in mijn geheugen.

John begint een bulderlach. ‘Bijna goed’, zegt hij na enigszins te zijn bijgekomen. ‘Sidis was een wonderkind. Maar waarschijnlijk had hij inderdaad autistische trekjes’.

John frist mijn geheugen op en vertelt dat hij een podcast hoorde over Sidis. Nu is hij de biografie aan het lezen is, die Amy Walllace in 1986 over hem schreef. Wat John over de man vertelt klinkt interessant. Dus thuis gekomen duik ik ook in het leven van William James Sidis.

William James Sidis

De vader van William James Sidis vlucht in 1887 vanuit Oekraïne naar de Verenigde Staten om politiek vervolging te ontlopen. De familie van zijn moeder emigreert in 1880 ook naar de VS.

Boris, zijn vader, studeert daarna aan Harvard psychologie en medicijnen, en wordt een invloedrijk psychiater. De moeder van William, Sarah Mandelbaum Sidis, studeert ook medicijnen. Zij is eind 19de eeuw een van de weinige vrouwelijke artsen.

William ziet in 1898 het levenslicht in New York.

Een wonderkind wordt gemaakt

Boris Sidis heeft het idee ontwikkeld dat je een wonderkind kunt creëren. Zijn methode bestaat eruit een kind direct na de geboorte vol te stoppen met kennis. In overleg met Sarah gebruikt hij hun eerste kind om de methode te bewijzen.

Sarah stopt haar medische praktijk. Boris en Sarah beginnen met William, al snel na zijn geboorte, het Engelse alfabet te leren. Binnen een half jaar begint het jongetje te spreken. Een paar maanden later kan William lezen. Als tweejarige leest hij in zijn kinderstoel de New York Times en typt hij brieven in het Engels en Frans op een typemachine.

Publiciteit rond William James Sidis en zijn vader

In het geboortejaar van William James Sidis verschijnt het eerste boek van zijn vader, ‘De Psychologie van Suggestie’. Wanneer de prestaties van William twee jaar later aantonen dat de methode werkt volgen meer boeken. Maar er komt vooral veel publiciteit rond het fenomeen William.

Het ‘bouwen’ aan een wonderkind gaat intussen gewoon verder. Het duurt niet lang of William spreekt zeven talen. En op zevenjarige leeftijd behaalt hij zijn middelbare schooldiploma. In dezelfde tijd verzint William een eigen taal, dat hij Vendergood noemt.

Opnieuw veel aandacht in de pers

Twee jaar later melden zijn ouders hem aan voor een universitaire studie aan Harvard. Die universiteit staat er voor open de negenjarige William op te nemen als student. Maar uiteindelijk vinden ze hem nog te emotioneel onvolwassen een studie te volgen.

De ouders protesteren via de media over de tegenwerking van Harvard. Waarbij het met name Boris ook te doen is om aandacht te krijgen voor zijn methode. Er verschijnen meerdere artikelen in kranten en tijdschriften. En vakgenoten van Boris pakken ideeën van hem op, de ene psycholoog of psychiater wat kritischer dan een andere.

Wiskunde en Taal

William James Sidis is ziek

Na de lezing is William James Sidis ziek – bericht in NY Times 27 jan. 1910

Door alle aandacht krijgt William James Sidis wel een plek op Tuft Universiteit. Daar houdt de negenjarige zich onder andere bezig met het corrigeren van fouten in wiskundeboeken. Maar in 1909 wordt William dan toch toegelaten tot Harvard, als jongste student ooit.

Daar legt hij zich toe op Wiskunde. Eind dat jaar schrijft hij een proefschrift over de vierde dimensie. Op 5 januari 1910 geeft hij daarover een lezing in de Conant-zaal van de universiteit. Er zijn honderden medestudenten en hoogleraren aanwezig.

Wiskundigen en de media staan versteld van zijn ideeën en nieuwe inzichten over deze dimensie. Er verschijnen diverse lovende berichten. Maar de druk eist zijn tol en William zit enkele weken ziek thuis. De media vraag zich af of hij zijn studie zal voortzetten. Dat gebeurt en op 18 juni 1914 studeert hij cum laude af.

Invalshoeken bij William James Sidis

Wanneer je een kijkje neemt in het leven van William James Sidis kun je meerdere invalshoeken kiezen. Je hoeft daarbij alleen naar zijn werk te kijken.

William schrijft één boek onder zijn eigen naam, het in 1925 verschenen ‘Het levende en het levenloze’. Hij heeft het daarin volgens Westminster Fuller onder andere over zwarte gaten, zonder die zo te noemen. En vanuit zijn eigen opvoeding verklaart hij in het boek de “reserve energie”-theorie van William James, de psycholoog naar wie hij is genoemd

Bij al zijn andere boeken gebruikt hij pseudoniemen, vooral John W. Shattuck. William heeft twee patenten op zijn naam staan, geaccepteerd in 1929 en 1930. Beide zijn voor eeuwigdurende kalenders. Hij schrijft ook over transport en tramsystemen. Mensen die in dat onderwerp geïnteresseerd zijn, noemt hij peridromofielen.

Een ander onderwerp dat zijn interesse heeft is de geschiedenis van de indianen. Hij schrijft er een boek over, maar dat wordt nooit uitgegeven omdat het bij zijn overlijden nog niet gereed is. Zo kan ik nog wel even doorgaan.

Zijn leven als invalshoek

Het leven van William James Sidis levert ook opvallende invalshoeken. Volgens Amy Wallace, zijn biografe, is William succesvol maar niet gelukkig op Harvard. Dit komt onder andere door zijn medestudenten, die minstens dubbel zo oud zijn. Hij wordt geplaagd en vernederd vanwege zijn eerlijkheid, bijvoorbeeld als hij vertelt nog nooit een meisje te hebben gekust.

Na zijn studie gaat hij wiskundeles geven. Maar hij is jonger dan zijn studenten. Hij keert daarom weer terug naar Harvard om rechten te studeren. Tijdens die studie komt hij geleidelijk in een identiteitscrisis en hij verlaat Harvard.

In 1918 wordt William lid van de Social Party. Een jaar later geeft hij leiding geeft aan een “May Day”-demonstratie. Als deze uit de hand loopt wordt hij gearresteerd. In de gevangenis ontmoet hij Martha Foley, het enige meisje waarop hij verliefd is, maar dat onbeantwoord blijft.

Door de bekendheid en invloed van zijn ouders wordt zijn gevangenschap overigens niet voortgezet. Zij ouders hopen dat hij zijn wetenschappelijke werk voortzet.

Baantjes, verhuizen en schrijven

William James Sidis gaat vanaf zijn vrijlating leven zoals hij het journalisten schetste bij zijn afstuderen in 1914. Toen zei hij: “Ik wil het perfecte leven leiden. De enige manier om dat te doen is door in afzondering te leven. Ik heb altijd een hekel gehad aan mensenmassa’s.”

Hij leeft een leven van baan naar baan en verhuist daarbij van stad naar stad. Meestal gebeurt dat wanneer men ontdekt dat hij het wonderkind is. Hij verandert daartoe ook regelmatig van naam.

In de tussentijd schrijft hij zijn boeken, zoals al aangegeven onder pseudoniem. Daardoor is het precieze aantal boeken niet bekend. Onderzoekers naar het leven van William James Sidis vermoeden dat het er tientallen zijn. Ze hebben er inmiddels enkele met zekerheid op zijn naam gezet. Daaronder een boek van ruim duizend pagina’s over de geschiedenis van Amerika.

Verdere afzondering

Na 1920 heeft William vrijwel geen contact meer met zijn ouders. En met anderen, waaronder zijn tien jaar jongere zus Helena, onderhoudt hij zich ook nauwelijks. Hij zoekt steeds meer de afzondering. Helemaal nadat in 1924 meerdere media weer even aandacht geven aan zijn verleden.

De dolkstoot komt voor William James Sidis echter wanneer The New Yorker in 1937 een artikel plaatst met als titel April Fool. Het artikel van Jared J. Manley, pseudoniem van journalist James Thurber, beschrijft in detail de val uit de gratie van het wonderkind.

Rechtszaak en overlijden

William is niet blij. Wrang is dat voor het artikel een vrouwelijke verslaggever naar hem is gestuurd om vriendschap met hem te sluiten. De 39-jarige William ontvangt haar in zijn ‘slordige slaapkamer in een armoedige wijk van Boston’. Hij vertelt haar openhartig over zijn emoties en gedachten.

Hij begint een rechtszaak tegen The New Yorker, waarin hij het tijdschrift aanklaagt voor smaad. Het kwaad is dan natuurlijk al geschied. Maar hij zet door tot het hoogste gerechtshof. Na zeven jaar komt het uiteindelijk tot een schikking.

Kort daarna vindt zijn hospita William bewusteloos in zijn appartement. Hij heeft een zware beroerte gehad en komt niet meer bij bewustzijn. Op 17 juli 1944 wordt William James Sidis dood verklaard.

Aanvullende informatie

De genealogie van William James Sidis. Het gehele gezin is begraven op Harmony Grove Cemetery in Portsmouth, New Hampshire.

Documenten en het boek

Website en boeken

Er zijn veel boeken waarin het levensverhaal van William James Sidis als voorbeeld wordt gebruikt. Die boeken gaan vooral over het opvoeden van bijzondere kinderen en dergelijk. Het artikel en de rechtszaak in 1937 wordt vaak aangehaald in artikelen en boeken over vrijheid van meningsuiting, smaad, journalistieke vrijheid of privacy. Enkele boeken die ik gebruikte om een beeld te krijgen:

Sidis Archief

Een interessante bron van informatie en documenten is Sidis Archives. Dan Mahony begon hiermee om het leven van William in kaart te brengen. Mahony verzamelde allerlei materialen. Na zijn overlijden in 2016 hebben anderen zijn werk voortgezet.

Zie ook het bericht ‘Victor Licata etc‘ over hoe marihuana werd verboden door een moord.