- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Gaffer tape en duct tape

gaffer tape en duct tape

In een thriller die ik lees worden criminelen vastgebonden met gaffer tape. Als het ter sprake komt tijdens een gesprek zegt een van de vrienden, ‘dat is gewoon duct tape. Gaffer tape en duct tape dat is hetzelfde’.

Daarop reageert een ander dat het niet hetzelfde is. Gaffer tape lijkt erop, maar het is geen duct tape volgens hem.

Ik sus een opkomende discussie. ‘Er zal best verschil zijn, anders had de schrijver het wel duct tape genoemd. Maar uit de context begrijp ik dat het verschil niet groot kan zijn’.

Gaffer tape en duct tape … en duck tape

Het verhaal van gaffer tape en duct tape begint tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vanaf een moeder, die doorzet als ze een probleem herkent, is het een verhaal van verbeteringen.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werkt Vesta Stoudt in munitiefabriek Green River Arsenal. Ze is moeder van twee zoons die in het leger dienen en ze wil graag haar steentje bijdragen. Het valt haar op dat het open maken van de doosjes met munitie lastig zou kunnen zijn op het slagveld. Vooral wanneer het papieren plakband waarmee het wordt dichtgemaakt nat is geworden.

Duck tape

Ze stelt een tape van textiel voor met een lipje om het los te trekken. Haar superieuren bedanken haar vriendelijk, maar ze pakken haar idee niet op. Ze onderkent echter het risico dat haar zoons en die van vele andere moeders lopen. Daarom stuurt ze op 10 februari 1943 een brief aan president Franklin D. Roosevelt. Daarna gaat het snel.

Roosevelt stuurt de brief door naar het War Production Board (WPB), het hoogste gezag voor inkoop van oorlogsmaterialen. Het WPB legt het idee voor aan Johnson & Johnson. Dat bedrijf heeft al vanaf 1886 ervaring met het maken van chirurgische tape en andere materialen voor medische doeleinden.

Zij ontwikkelen naar het idee van Vesta Stoudt een tape, waterdicht en eenvoudig los te scheuren. Doordat water van het groene plakband glijdt, zoals water van de vleugels van eenden, krijgt het de naam Duck Tape.

Duct tape

In de oorlogspraktijk komen er snel meer toepassingen voor duck tape. Soldaten dichten er gaten mee in hun kleding, plakken onderdelen van hun geweer bij elkaar, en vinden meer gebruiksmogelijkheden.

Na de oorlog gebruiken arbeiders de textiele duck tape bij de weder opbouw. In huizen blijkt het plakband praktisch bij allerlei klusjes. Maar vooral bij het verbinden en afdichten van buizen, bijvoorbeeld van verwarmingskanalen.

Industrial Tape Corporation (ITC), de dochteronderneming van Johnson & Johnson die ook betrokken was bij de duck tape, verandert de kleur van groen naar grijs. En de nieuwe naam van duck tape wijzigt in duct tape, door de toepassing bij verwarmings-, airco- en ventilatiekanalen (duct = kanaal). ITC, een bedrijfsnaam die later verandert in Permacel, heeft volgens sommigen de lijm dan ook al enigszins aangepast. Die blijft kleverig wanneer iemand de tape per se wil verwijderen.

Gaffer tape

Er verschijnen later meerdere kleuren en soorten duct tape. Op allerlei plaatsen zetten mensen het brede plakband in als snelle oplossing van probleempjes. Halverwege de jaren vijftig gebruikt filmregisseur en cameraman Ross Lowell de tape om kabels vast te zetten, zodat medewerkers er niet over struikelen.

Wanneer de kabels weer verplaatst moeten worden blijven er lijmresten achter op de kabels. Irritant, vindt Lowell. Hij bedenkt op basis van duct tape een nieuwe tape, waarbij geen lijmresten achterblijven bij het verwijderen. De tape is bedoeld voor kort gebruik; toepassingen waarbij iemand tijdelijk iets moet vastzetten.

De specifieke, door Lowell ontwikkelde tape, wordt gaffer tape genoemd. Gaffer is vanaf begin 20ste eeuw de functienaam in de filmindustrie voor de man die voor het licht zorgt en daardoor veel met kabels werkt. Britse etymologen denken dat het woord gaffer echter veel ouder is. Het zou al in de 16de eeuw een samentrekking zijn van godfather (= peetvader).

Gaffer tape en duct tape

De lijmlaag maakt dus het belangrijkste verschil tussen gaffer tape en duct tape. Bij de duct tape is die kleverige lijmlaag bedoeld voor min of meer permanente hechting. Gaffer tape is voor tijdelijke hechting en laat geen lijmresten achter bij verwijderen.

Een aanvullende functie van gaffer tape in de film- en theaterwereld is het minder zichtbaar maken van kabels. Mede daarom kwamen er vele kleuren. In de praktijk blijken zwarte en rode gaffer tape het meest gebruikt.

Meer verschillen

Er zijn meer verschillen tussen gaffer tape en duct tape. Dat gaffer tape ook hittebestendig is waarschijnlijk een handige. De overige zijn minder belangrijk. Daarbij gaat het met name om materiaalgebruik.

Een schrijver van thriller kan dus uit beide typen plakband kiezen voor het vastbinden van een crimineel. Maar het vriendelijkst is het gebruik van gaffer tape. Dat laat geen lijmsporen achter op de kleding van de boef; hoewel de forensische rechercheurs met hun specialistische apparatuur daar natuurlijk wel iets van terugvinden.

Zie ook het bericht Duct tape toepassingen van enkele jaren geleden