Een vriendin schrijft sinds een half jaar een afsluitende Okidoki in mails en appjes. Het komt tegenwoordig wat overdreven over. Maar ik vind Okidoki wel een grappige en vooral vriendelijke vorm. De meeste mensen zullen begrijpen dat het gelijk is aan OK.

Okidoki begint met OK

Het vroegst gevonden gebruik van OK staat op pagina 2 van de Boston Morning Post van 23 maart 1839. De Amerikaanse etymoloog Allen Walker Read ontdekte het met monnikengeduld tijdens zijn zoektocht door kranten. Overdag werkte hij met collega’s aan het Woordenboek van Amerikaans Engels. ’s Avonds ging hij uit liefhebberij door met spitten in kranten en tijdschriften.

Enthousiast ging hij daarna op zoek naar het woordje OK. In 1963 schreef hij over zijn ontdekkingen een min of meer chronologisch verhaal in het tijdschrift American Speech.

Martin van Buren

Een jaar na de vroegste verschijning van OK waren er verkiezingen in de Verenigde Staten. In 1840 wilde de achtste president Martin van Buren herkozen worden. Het waren volgens historici de eerste moderne verkiezingen. De kandidaten maakten elkaar zwart met laster en pakkende slogans.

Martin van Buren en zijn democratische partijgenoten gebruikten de slogan ‘Vote for OK’. OK was de bijnaam van de Nederlands sprekende Van Buren, die werd geboren in Old Kinderhook. Hij verloor de verkiezingen. Daardoor verschenen er cartoons met ‘back tO Kinderhook’ van tegenstanders.

OK, zoeken naar oorsprong

Sommige mensen hielden eraan vast dat OK komt van het fout gespelde ‘oll korrekt’. Maar de meesten wilden het op het serieuze ‘Old Kinderhook’ houden en de geschiedenis rond de presidentsverkiezingen van 1840.

Hoewel er nog altijd mensen bleven zoeken naar de oorsprong. Zij wezen op de banketbakker Otto Kimmel uit Boston. Hij zou al in 1810 zijn initialen in zijn vanille koekjes hebben gezet. En zo waren er ook mensen die OK zagen als de afkorting van een leenwoord, woorden die uit Italiaans, Grieks of een andere taal in het Amerikaanse Engels kwamen.

OK, een bijzondere ontwikkeling

Op een gegeven moment stopte de zoektocht. Er kwam een geschiedenis waarin OK op verschillende manieren werd geschreven, met puntje, kleine en kleine letters en toevoegingen (zoals Okay en Oké).

In het begin, in de Van Buren tijd, vond men OK vooral een humorvolle uitspraak. Het was een OK, met een glimlach. Die werd daarna nog lange tijd geschreven als O.K., waardoor het werd herkend als een afkorting.

Vanuit de humorbenadering ontstonden O.K. Clubs. En op een universiteit kon je bijvoorbeeld een Harvard O.K. zijn. Maar evengoed kon je OK zijn, een beetje simpel persoon waarvoor geen bijwoorden werden bedacht.

Van humor naar neutraal

Daarna ging het geleidelijk van humor naar neutraal. O en K aan elkaar waren eenvoudig twee letters uit het alfabet. Eind 19de eeuw had het woord nauwelijks meer waarde dan ‘het is goed’. Het was zelfs een beetje negatief. Wanneer je van iemands auto, kleding of huis zei ‘het is OK’ dan kon de ontvanger dat als belediging opvatten. Het was een emotieloze uitdrukking geworden.

Okidoki, en de grommende tijd

In de grommende twintiger jaren (roaring twenties) braken jongeren los van bestaande normen. Amerika was een wereldmacht geworden en dat moest worden gevierd. Op allerlei terreinen lieten trendsetters van zich horen. En dat gebeurde ook met de taal.

Voortbouwend op het neutrale OK ontstonden de uitdrukkingen ‘oke doke’ en ‘okey-dokey’. In die laatste ontdekken we al ons okidoki.

In die tijd ontstond ook Oke, de vriendelijker vorm van het steeds neutraler geworden OK.

Okidoki in Nederland

Waarschijnlijk tijdens de Tweede Wereldoorlog brachten Amerikaanse geallieerden het okey-dokey naar Nederland. Daar werd het als snel vernederlandst naar Okidoki. Een van de eersten die het in schrift gebruikte was George Koch in een artikel in De Waag over detectives. Hij schrijft daarin de zin: ‘We denken aan Ellery Queen … en den haast sinister schranderen Charlie Chan, met zijn “Okidoki”-zoon, …’

Leonard de Vries gebruikte Okidoki in zijn boek ‘De jongens van de hobby club’ uit 1947. Het betekent daar een vragende vorm van OK in de zin: ‘’t is zulk mooi weer, laten we maar niet met lijn 16, maar met lijn 2 gaan, laten we maar gaan lopen. Okidoki?’

Veel later komt de onderwijzer Henri Arnoldus met de kinderboekenserie Oki en Doki. Het eerste boekje over de twee matrozen verschijnt in 1956. Er zullen uiteindelijk 20 titels verschijnen.

Kinderterm bij scholen

Wanneer je kijkt naar Okidoki in het huidige Nederland, dan zou je denken dat het een kinderterm is. Er zijn hier momenteel onder andere talrijke scholen en kinderdagverblijven met de naam Okidoki. Maar ook andere op kinderen gerichte organisaties dragende naam.

Er zijn er echter enkele tussen die Oki Doki heten. Daardoor zou je kunnen denken dat de naam, ook van de Okidoki’s, is gebaseerd op die kinderboeken met de matrozen.

De Kamer van Koophandel geeft in het handelsregister 166 resultaten op Okidoki. Dat zijn inderdaad veel Okidoki’s. Maar ook er staan ook Oki-Doki’s tussen.

Allen Walker Read

Tenslotte nog maar even terug naar de zoektocht van Allen Walker Read. Hij schreef erover in vijf artikelen in American Speech. De titels zijn:

• The First Stage in the History of “Ok” – febr. 1963
• The Second Stage in the History of “Ok” – mei 1963
• The Folklore of “OK” – febr 1964
• Later Stages in the History of “O. K.” – mei 1964
• Successive revisions in the Explanation of “OK” – dec. 1964

Read ontdekt dat in Boston kort voor de campagne van Martin van Buren een rage is in het maken van rare afkortingen. In de Boston Magazine stond dan bijvoorbeeld:

We understand that J. Eliot Brown, Esq., Secretary of the Boston Young Men’s Society for Meliorating the Condition of the Indians, F.H.H. (fell at Hoboken, N.J.) on Saturday last at 4 o’clock, p.m. in a duel W.O.O.O.F.C. (with one of our first citizens). What measures will be taken by the Society in consequence of this heart rending event, R.T.B.S. (remains to be seen).

De vijf artikelen zijn te koop voor 15 dollar per stuk. De 75 euro om het verhaal te lezen over OK had ik er niet voor over. Mij ging het immers om Okidoki. OK?

Aanvullende informatie

• In 2011 verscheen het boek OK van Allan Metcalf. Volgens dat boek waren er vier gunstige omstandigheden die zorgden dat het woord OK zich snel kon vestigen:
  • De rage voor grappen met afkortingen in Bosten aan het eind van de jaren dertig in de 19de eeuw
  • De herverkiezingscampagne van Martin van Buren
  • De nederige afkomst van president Andrew Jackson, die nogal veel spelfouten maakte
  • De uitvinding van de telegraaf.
• In he boek verhaalt Metcalf onder andere over de letter K. Het is volgens hem een opvallende letter door de veelzijdigheid van de letter C. De Engelse taal geeft bij een k-klank de voorkeur aan de C. Pas 1000 jaar geleden kwam de K in het Engelse alfabet.
• Martin van Buren heeft een Nederlandse achtergrond. Het was zijn betovergrootvader Cornelis, geboren in Gelderland, die vanuit Utrecht naar Amerika ging. Zie de genealogie van Van Buren.
• De ‘roaring twenties’ wordt in veel Nederlandse teksten vertaald naar ‘roerige jaren twintig’. Die jaren waren wellicht roerig. Maar de vertaling van ‘roaring’ is grommend of brullend, zoals van een leeuw. Roerige jaren zouden turbelent zijn.

Zie ook het bericht ‘Alles goed? Nee niet alles is OK‘