Tarkus van ELP en 1984
Voor de leeslijst van de middelbare school begon ik het boek 1984 van George Orwell te lezen. In dezelfde week kwam Tarkus van ELP, Emerson Lake & Palmer, uit in Nederland. Ik snelde naar de muziekwinkel op de Voorstraat om de LP te kopen. Kant 1 van de LP draaide ik grijs terwijl ik het boek las.
Kant 1 is het verhaal van Tarkus, een combinatie van een gordeldier en een tank. Het is voornamelijk een muzikaal verhaal, hier en daar gelardeerd met tekst. Die tekst geeft nauwelijks verklaring. Tarkus blijkt te komen uit een ei dat ligt naast een vulkanische krater die aan het uitbarsten is. Er verschijnt een ander bizar wezen, dat lijkt te komen uit een toekomstige tijd. Tarkus verslaat het wezen enzovoort.
Tarkus van ELP muzikale achtergrond
Tijdens het lezen van 1984 zette ik telkens opnieuw die A-kant van Tarkus op. Ik lette nauwelijks op de tekst. De stem van Greg Lake werd voor mij als een instrument opgenomen in het geheel. Geleidelijk verweefden ook de muziek en het boek zich in elkaar. De wat futuristische muziek van ELP sloot perfect aan bij het Big Brother toekomstverhaal van Orwell.
Na het uitlezen van het boek draaide ik Tarkus van ELP een tijd niet. Wat wellicht begrijpelijk is. Gelukkig kwam nog in hetzelfde jaar de derde LP van Emerson Lake & Palmer uit; Pictures at an Exhibition, de ELP bewerking van het gelijknamige klassieke werk van de Russische componist Modest Moessorgski (1839–1881). Die ik vanzelfsprekend ook direct aanschafte.
Maar vanaf die periode van het lezen voor mijn lijst, kan ik Tarkus niet horen zonder dat 1984 daarbij in mijn gedachten komt. Ze passen voor mij bij elkaar als een eeneiige tweeling.
Tarkus van ELP, het verhaal
Later ben ik wel gaan kijken naar het verhaal. De songteksten zijn summier en geven nauwelijks een beeld van het verhaal rond de Armadillo tank Tarkus . Maar de titels van de nummers geven wel een indicatie van het verhaal. Dat volgens mij dus later pas ontstond en niet uit de tekst is te halen. De titels van die nummers zijn:
Eruption
Stone of Years
Iconoclast
Mass
Manticore
Battlefield
Aquatarkus
De titels verwijzen naar onderdelen van het verhaal. Eruption vertelt het verhaal van de vulkaanuitbarsting en de geboorte van Tarkus. Maar die geboorte kan evengoed in Stone of Years zitten, waarin de eerste tekst van Greg Lake wordt gebruikt. Daarna doodt Tarkus een bizar wezen zonder naam, gevolg door een wezen dat Iconoclast heet. Het is een prehistorische dino, een Pterodactylus, gecombineerd met een oorlogsvliegtuig. Dit gevecht wint Tarkus ook.
Na Iconoclast verschijnt het schepsel Mass. Het is een hagedis en kreeft gemixt met een raketwerper. Er volgt een gevecht dat Tarkus uiteindelijk wint, waarna hij zijn weg vervolgt. Dan komt er een Manticore op zijn pad, een fabeldier uit de Perzische mythologie. Dit wezen heeft een leeuwenlichaam, een menselijk gezicht en een schorpioenstaart. Tijdens het gevecht (Battlefield) steekt het Tarkus met die staart in zijn oog. Tarkus is verslagen en trekt zich terug waarbij zijn lichaam in een rivier valt (Aquatarkus). Tarkus lijkt dood, maar zeker is dat niet.
Vooraf of achteraf verzonnen verhaal
Er gaan verhalen over het ontstaan van Tarkus. Daarin zitten verschillen en overeenkomsten. Zeker is dat Keith Emerson de muziek schreef. Dit legde hij voor aan Lake en Palmer. Lake was niet enthousiast, maar schreef dus de teksten. Palmer vond het best, hij hield van vernieuwing en uitdaging.
Had Emerson al een verhaal, zoals hierboven geschetst, in zijn hoofd. Of kwam dat pas later. Gaf hij een paar hints en borduurde hij samen met Greg Lake daarop door. Vaak ontstaan producten anders dan je als buitenstaander verwacht, komt er veel toeval bij kijken en hoor je een ware geschiedenis pas veel later. Bijvoorbeeld als, in een geval als dit, de muzikant op late leeftijd zijn (auto)biografie schrijft. Maar Greg Lake en Keith Emerson werden daarvoor niet oud genoeg. Keith schreef wel een biografie; die verscheen in 2004.
Of geïnspireerd door album ontwerp
Bij het verhaal van William Neal, de Schotse ontwerper van de LP hoes, zou je kunnen denken dat zijn ontwerp inspireerde tot het verhaal. Neal maakte meerdere schetsen voor een albumomslag, maar de band was er niet enthousiast over. Op een van de tekeningen stond echter een krabbeltje onderin, een gordeldier met tanksporen op zijn rug. Emerson vond dat leuk en vandaaruit ging het verder. Waarbij Emerson het leuk zou vinden als een stripverhaal werd.
Wellicht had Emerson de naam Tarkus toen al. Die bedacht hij op een dag onderweg terug van een optreden. Maar hij kan de naam ook later hebben bedacht, na het zien van de tekening. En in de samenwerking tussen Keith Emerson en William Neal ontstond het verhaal… wellicht.
Minister of Hate in 1984 en beetje in Tarkus van ELP
Ik verbond Tarkus dus min of meer bij toeval met 1984, tot lang na het lezen van het boek. Maar al tijdens het lezen had ik soms het idee dat Tarkus bij 1984 hoorde. In het boek gaat het over het Ministerie van Waarheid (ministry of truth). Terwijl in Tarkus de Minister van Haat (minister of hate) voorkomt.
En dan nog een kardinaal van verdriet en rouw (cardinal of grief), een wever en een hogepriester. Voor mij was Tarkus vooral een instrumentale plaat op de achtergrond. Ik was aan het lezen en luisterde niet naar de tekst. Maar ik ving waarschijnlijk onbewust enkele woorden op die het verband tussen de plaat en het boek verstevigde.
Tarkus, heerlijk muziekstuk
Maar uiteindelijk vond ik Tarkus eenvoudig een geweldige muziekstuk. Vandaar dat ik het toen achter elkaar opnieuw startte en het nu nog steeds regelmatig draai. Tegenwoordig vooral via Spotify.
Aanvullende informatie
- Om een woord te vinden, voor of na de tekeningen van Neal, zocht Keith Emerson in verschillende mythologieën. Daar vond hij het niet. Het sprong in gedachten tijdens een rit na een optreden. Volgens Emerson is het een origineel, daarvoor niet bestaand, woord. Het zou hooguit in de buurt kunnen liggen van ‘tuchus’, wat een Jiddisch woord is voor billen.
- Tarkus kwam op 14 juni 1971 uit in Engeland, bij Island Records. Drie weken later, op 3 juli, verscheen het op de Nederlandse markt. Het stond hier zes weken in de album-toplijsten. Tarkus kwam daar binnen op een zevende plaats. Daarna bleef het vier weken op plaats zes steken, voor het in de laatste week op acht stond en uit de lijst verdween.
- Pictures at an exhibition deed het beter in Nederland. Het stond negen weken in de lijst, maar kwam ook niet hoger dan plaats 6.
- Trilogy, dat ELP in 1972 uit bracht, stond veertien weken in de lijst en behaalde daarin een vierde plaats.
- Het boek ‘Pictures of an Exhibitionist’, de autobiografie van Keith Emerson verscheen in 2004. De ondertitel is ‘From the Nice to Emerson Lake and Palmer’. Daarmee lijkt het vooral over de bands te gaan. Maar het tweede hoofdstuk gaat over zijn schooltijd. En hoewel hij daarna over het begin van een muziekcarrière schrijft, was hij toen pas twaalf jaar.
- De tweede ondertitel luidt ‘The true story of the man who changed the world of rock’. Ik vermoed (en hoop) dat de uitgever die zin erbij wilde hebben. Emerson heeft zeker bijgedragen aan de wereld van rockmuziek, maar hij zal toch niet zo onbescheiden zijn dat op zijn boek zwart op wit te willen hebben.
- Het boek staat nog wel op de website Keith Emerson, maar is niet meer verkrijgbaar. Je kunt het wel op sommige plekken nog tweedehands tegenkomen, voor belachelijke prijzen. Wil je het toch graag hebben, stuur me dan even een berichtje.
- Niet iedereen was enthousiast over de LP. David Lebin schreef in The Rolling Stone, kort na het verschijnen van Tarkus: Emerson, Lake en Palmer zijn zeer competente muzikanten, zoals rockartiesten gaan. Ze zijn behendig, flamboyant en gevoelig voor de beperkingen van hun instrumenten. Uiteindelijk is zijn kritiek dat ze overal gejat hebben (van Zappa, Black Sabath, Pink Floyd, etc.), waardoor je met Tarkus competent wordt herinnerd aan andere artiesten. Ze houdt bij hun muziek niets unieks over om de personen Emerson, Lake en Palmer te herinneren. Ze hebben geen persoonlijke mal voor hun muziek (de recensie Tarkus - recensie David Lebin (Rolling Stone 1971) (3 downloads ) ).
- In een interview beschrijft Keith Emerson de LP Tarkus per nummer ( Tarkus - Keith Emerson track for track 2012.pdf (3 downloads ) ).
- De songteksten van Tarkus, met een Nederlandse vertaling ( Tarkus songteksten (Lyrics) (3 downloads ) ).
- Zie ook het bericht ‘Keith Emerson, bezorgd en zelfdoding‘ of ‘Emerson, Lake en Palmer, een jeugdervaring‘
Vorige en volgende berichten
« Ouder: Baard trimmen en de barbierNieuwer: Eenvoudig plan na ruim denken »Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.