Met vier vrienden zat ik op een terras aan het water. Doordat het café helaas alleen Heineken schonk kwam dat biermerk ter sprake. Rob, een van de vrienden, maakte een opmerking over hun reclame.

‘Die zie je echt overal’, zei hij, ‘bij de formule 1, bij allerlei internationale voetbalwedstrijden en … .’ Hij gaf inderdaad nog wat voorbeelden. Door die voetbalwedstrijden kwamen we op het onderwerp Ajax, hun resultaten en het gezever rond het bestuur.

Toen kwam Eric ineens terug op Heineken. ‘Wist je dat het morgen 150 jaar geleden is dat het eerste biertje van Heineken werd verkocht?, vroeg hij, waarschijnlijk zonder een antwoord te verwachten. Maar ik reageerde natuurlijk wel, ik houd van dit soort feitjes. Dus ik stelde een vraag en kreeg enkele antwoorden.

150 jaar Heineken

‘Hoe weet je dat?’, was mijn eerste vraag.

Hij had het een paar dagen eerder bij zijn moeder in een of ander blaadje gelezen. De datum was gemakkelijk te onthouden, want op 31 mei is zijn zus jarig. Hij had ons al verteld dat hij daar de volgende avond wordt verwacht.

Veel meer informatie had er niet in bericht gestaan, vertelde Eric. ‘Iets over de wereldwijde brouwerijen die Heineken bier brouwen’, zei hij. ‘En wat over het aantal werknemers en de hoeveelheid bier die ze per jaar verkochten’.

‘De meeste brouwerijen zijn veel ouder’, merkte ik op, ‘ik kan me niet voorstellen dat Heineken pas 150 jaar oud is. Kun je dat blaadje eens opzoeken bij je moeder, ik ben wel benieuwd naar de strekking van dat verhaal.’

Het feestje van Hans Ferrée

Onderweg naar huis denk ik eraan terug, 150 jaar Heineken. Dat klopt niet. Ik moet denken aan Hans Ferrée, de reclamegoeroe uit mijn beginjaren. Hij schreef het boek ‘1000 ideeën voor verkoop en reclame’. Een van de ideeën gaat als volgt: wil je aandacht, mensen over de vloer of zoiets, dan vier je een jubileum of andere gedenkwaardige gebeurtenis.

Als ik me goed herinner geeft Ferrée daarbij ook voorbeelden. Het maakt volgens hem niet uit hoe creatief je moet zijn. Desnoods vier je het 113-jarig bestaan. Ik zag bij meerdere bedrijven dat ze hun oprichtingsdatum anders leggen, natuurlijk niet per se om dat feestje te kunnen vieren. Bij 150 jaar Heineken kan ik me daardoor van alles bedenken. Wat had Eric ook alweer gezegd? Oh ja, dat 150 jaar geleden op 31 mei het eerste biertje van Heineken werd verkocht. Dat zijn wel twee heel stellige feiten.

Thuisgekomen duik ik in de geschiedenis van Heineken. Vooral op zoek naar de datum 31 mei 1873.

Heineken, een geschiedenis

Een geschiedenis van Heineken begint in 1864. Op 14 februari dat jaar neemt de 22-jarige Gerard Heineken stoombierbrouwerij Maatschappij De Hooiberg over. Die brouwerij bestaat dan al bijna 275 jaar. Heineken hernoemt het bedrijf naar Heineken & Co.

Al snel zijn er zijn problemen met de aan- en afvoer van grondstoffen. Daarom laat Heineken drie jaar later een nieuw gebouw neerzetten aan de stadsrand Amsterdam, dat was toen de Stadhouderskade. Heineken en zijn brouwmeester Feltmann gaan daar verder met de productie van hun ‘Hollandsche bier’. Op 4 januari 1873 besluiten ze echter met die productie te stoppen en over te gaan op brouwen van bier volgens de Beierse methode. De brouwwijze zou zorgen voor een bier dat beter aansluit bij de toen wereldwijd populaire bieren.

Nieuw bier

Een maand later, op 17 februari, besluit het bestuur van Heineken & Co deel te nemen aan de Wereldtentoonstelling. Die vindt van 1 mei tot 2 november plaats in Wenen. Het lukt niet daar direct met een nieuw bier te staan.

In 1873 ontwikkelt Gerard Heineken met zijn brouwmeester wel een nieuw bier. Na experimenteren en innoveren ontwikkelen ze het A-gist. Daarmee maken ze het Heineken Premium pils. Het is het bier waarmee Heineken wereldwijd prijzen wint. Vanaf de zomer dat jaar begint de internationale expansie in Frankrijk. Andere landen volgen snel en rond 1885 levert Heineken het nieuwe bier in bijna de gehele wereld.

Maar werd het eerste biertje daarvan verkocht op 31 mei? Op alle website van en over Heineken strooien schrijvers met volledige data, maar de laatste dag van mei wordt daarbij niet genoemd. Maar werd het eerste biertje daarvan verkocht op 31 mei? Op alle website van en over Heineken strooien schrijvers met volledige data, maar de laatste dag van mei wordt daarbij niet genoemd. Dat gebeurt ook niet met de naamwisseling van Heineken & Co naar Heineken’s Bierbrouwerij Maatschappij in 1873.

Ajax, de finale van 50 jaar terug

Nee, dan Ajax. Na de opmerking van Eric over Heineken vraagt Charles of hij even iets mag opmerken. Zijn bescheidenheid komt voort uit het gesprek over Ajax, eerder die namiddag op het terras. ‘Het is vandaag 50 jaar geleden dat Ajax voor de derde keer de Europa Cup won, 30 mei 1973’.

De datum kunnen Rob, Eric en ik ons niet herinneren, maar de wedstrijd wel. Met een wereldteam won Ajax van Juventus in Belgrado, toen nog de hoofdstad van Joegoslavië. Al in de 5de minuut was er de voorzet van Horst Blankenbrug. Die kopte Johnny Rep met een fraai boogje over keeper Dino Zoff, toen een van de beste keepers ter wereld. Het bleef bij dat ene doelpunt.

Ajax won de Europa Cup, sinds 1992 Champions League, drie keer op rij. Daarom mochten ze de ‘cup met de grote oren’ houden. ‘Het zal in een glazen kast staan’, merkt Rob op, ‘wellicht stimuleert het de huidige directie en spelers. Ze verdienen onbeschoft veel meer dat het gouden team, maar prestaties en inzet zijn ver te zoeken’.

Aanvullende informatie

• Het Ajax-shirt in de header is het shirt voor uit-wedstrijden in 1973. Het komt van de site football-kit-archive, een initiatief van footy-headlines. Op football-kit-archive vind je shirts, embleems en meer van alle grote clubs en op footy-headlines de ontwikkeling van schoenen, voetballen en meer.
• Op de meeste Heineken websites staat dat Gerard Heineken het bier met A-gisting in 1873 ontwikkelde. Bij andere bronnen, ook een interessante site van Heineken zelf, vond ik echter dat die gisting voor het premium bier pas in 1886 werd ontwikkeld. Dat werd gedaan door Hartog Elion, die toen zowel leerling was van Louis Pasteur als directeur van het in januari dat jaar opgetuigde laboratorium van Heineken.
  • Hartog Elion was een leerling van Louis Pasteur. Deze bedenker van het, naar hem genoemde, pasteuriseren schreef in 1876 een boek over bier. Daarin schrijf hij onder andere over zijn ontdekkingen rond gisten.
• Zie ook het bericht ‘Het vilt-je van Heineken‘ of ‘50 jaar Amstel Gold Race‘