In het voorjaar kregen we het vlinderboek van de Postcode loterij. Er zat een zakje zaadjes bij. Die zaadjes kon je planten en dat zou goed zijn voor vlinders, bijen en andere insecten. Dus toen een vriend van mijn moeder haar voortuin verzorgde vroeg ik hem de Postcode Loterij zaadjes te planten. Dat zal ergens eind mei zijn geweest.

De Postcode Loterij zaadjes hadden even tijd nodig om op te komen. Toen de stengeltjes echter na een paar weken eindelijk een decimeter boven de grond uitstaken ging het snel. Het werd een bonte verzameling kleuren.

Postcode Loterij zaadjes

Ik kan het niet meer controleren, maar volgens mij zat er geen brief bij. De informatie bij de zaadjes was summier en stond op het zakje. Er was een inleiding over de achterliggende gedachte, een opsomming van de 22 planten en een zaai-instructie. Wellicht was veel informatie ook niet nodig.

Zaaien moest tussen half april en half juni. De Postcode Loterij zaadjes zaten allemaal in één zakje. Het leek me ondoenlijk ze te scheiden. Maar van een oud-klasgenoot, die hovenier werd, wist ik dat je planten niet zomaar naast elkaar kunt zetten. Ik nam me na ontvangst van het zakje bloemzadenmix voor nog even te kijken naar informatie over de planten.

Postcode Loterij zaadjes zaaien

In mijn achterhoofd zei het uitstelstemmetje echter dat de samensteller van de Postcode Loterij dat ook wel wist. Van uitstel kwam dus afstel. En toen stond ineens die vriend van mijn moeder voor de deur om haar voortuin te verzorgen. Terwijl hij aan het schoffelen was, onkruid verwijderde en meer, dacht ik ineens aan de Postcode Loterij zaadjes.

‘Kunnen we die zaaien in de voortuin?’, vroeg ik hem. ‘Ja natuurlijk’, antwoordde hij, terwijl hij twee gleuven maakte in de aarde. Strooi het hier maar in uit. Onhandige tuinman die ik ben ging ongeveer tweederde tot driekwart in de voorste gleuf en ging de schamele rest van de zaadjes in de achterste gleuf vanaf de straat gezien.

Bonte verzameling planten

Zoals gezegd duurde het lang tot er een bonte verzameling plantjes tot wasdom kwam. Het werd daarna al snel een rommeltje doordat meerdere planten te lang werden en gingen hangen of liggen. Andere lange planten bleven wel fier overeind. En dat vond mijn moeder leuk, want veel van die bloempjes op de lange stengels staken uit boven haar vensterbank.

Vanuit haar televisiestoel had ze een fraai uitzicht op de vier of vijf soorten, verschillend gekleurde bloemetjes. Bij het raam staand, dichterbij het voortuintje, zag ze natuurlijk het rommeltje. Maar er kwamen zowaar vlinders, bijen en andere insecten langs om van het resultaat van de Postcode Loterij zaadjes te proeven. Onverschillig over het rommelige uiterlijk zogen de beestjes nectar uit de opgekomen bloemen.

Postcode Loterij tuintje

Er staan geregeld mensen stil bij, wat wij het Postcode Loterij tuintje zijn gaan noemen. Wat er door die mensen heengaat weten we niet. De weinige mensen die erover spraken hebben tegengestelde meningen. De meesten zijn positief of houden fatsoenlijk opgevoed hun ware gedachten voor zich. Daartussen was er eentje die zei, ‘heel goed, zo’n ongerepte Engelse tuin’.

Een echt Engelse tuin is het Postcode Loterij tuintje natuurlijk niet. Wel als wordt uitgegaan van ‘laat maar bloeien zonder inmenging van de mens’. Maar dat is te gemakkelijk. Bij de Engelse tuin mag best was sturing plaatsvinden, een plan. Daarna mag de natuur zijn gang gaan.

Nieuw Postcode Loterij tuintje

Nou dat plan is er voor volgend jaar. Het is duidelijk dat een gleuf geen recht doet aan de 22 Postcode Loterij zaadjes. Volgend voorjaar gaan ze in de achtertuin van mijn moeder. Dan krijgen ze meer ruimte en in een rechthoek met meer vierkantachtige maat. Daar mogen ze meer verspreid van elkaar omhoog schieten of nou ja in hun eigen tempo opkomen als plant.

Komt de Postcode Loterij dan volgend jaar weer met zaadjes? Dat weet ik niet. Maar er zijn in mijn omgeving meer mensen die meedoen met de Postcode Loterij. Niet allemaal gebruikten ze het zakje. Van mijn broer kreeg ik zijn Postcode bloemzadenmix.

De zaadjes willen ruimte

Daardoor kon ik het zakje met 5 gram zaadjes nog eens lezen. De zaai-instructie luidt 2 gram per vierkant meter. In de voorste gleuf van 300 bij 15 centimeter zaaide ik minstens tweederde van het zakje. Op die 0,45 vierkante meter gingen dus minstens 3,3 gram Postcode Loterij zaadjes een gevecht aan op overleven.

Een overbevolking van zaadjes op een drie keer kleinere postzegel dan de zaai-instructie voorschrijft. Met een grove berekening immers 2 gram op een vierkante meter werd ruim 3 gram op een halve vierkante meter (= 6 gram op een vierkante meter). Volgend jaar ga ik dus nog eens kijken naar de 22 Postcode Loterij zaadjes, of eigenlijk naar de plantjes die het moesten worden.

De 22 planten

Om nu al wat plantjes in het voortuintje van mijn moeder te herkennen deed ik een kort onderzoekje. Ik heb de planten op internet bekeken en even een kort tekstje geschreven. Dat laatste is uiteindelijk toch een beetje ondankbaar en tijdrovend werk. Vandaar dat ik vanaf kaasjeskruid aan ChatGPT overliet met de opdracht schrijf: ‘een kort tekstje over … in 5 zinnen’. Dat werden uiteindelijk toch nog lange stukken met veel bijzinnen. Dus ik heb ze wel herschreven.

Boekweit

Boekweit is een plant die we vooral kennen vanwege de zaadjes. Daarvan wordt boekweitmeel gemaakt, een gezond product met enkele voordelen ten opzichte van andere melen. Het bevat bijvoorbeeld geen fytinezuur, waardoor mineralen veel beter worden opgenomen door het lichaam. Opvallend is verder de hogere hoeveelheid mangaan en selenium. Twee spoorelementen die we in huidige voeding weinig tegenkomen.

Bolderik

Bolderik is een anjerachtige plant met paarse eetbare bloemen. De zaadjes zijn echter giftig. Vroeger kwam de ongeveer 80 cm hoge plant veel voor, met name in korenvelden. Tegenwoordig is het aantal sterk afgenomen. Wellicht dat de aanwezigheid in het zakje met Postcode loterij zaadjes helpt het weer van de rode lijst van bedreigde planten te krijgen.

Dagkoekoeksbloem

Dagkoekoeksbloem behoort ook tot de anjerfamilie. Het heeft roze bloemen en de plant kan wel een meter hoog worden. Zijn naam kreeg hij omdat de bloemen overdag open zijn, in tegenstelling tot de nachtkoekoeksbloem. De plant bloeit in de lente, maar kan in de herfst een twee keer tot bloei komen.

Dille

Dille is een plant waarbij het vooral gaat over de vrucht, die als kruid wordt gebruikt. Bij dille denken we al snel aan kamille. Maar dille is familie van de schermbloemen, met leden als venkel en kervel. Het kruid wordt niet meegekookt, maar later toegevoegd aan gerechten. Als thee zorgt dille voor een goede nachtrust door zijn slaapverwekkende eigenschappen. Het voorkomt bovendien winderigheid (fatulatie)

Duizenblad

Duizendblad met zijn witte en roze bloemetjes staat van oudsher bekend als een geneeskrachtige plant. De bloemen en bladeren zouden helpen bij onder andere verkoudheid en griep. Het sap van de stengel is echter minder handig, het veroorzaakt bloedingen. Voor de ontdekking van hop gebruikte men het ook bij het maken van bier.

Gewoon barbarakruid

Gewoon barbarakruid met zijn gele eetbare kelkbloemen bevat evenals dille veel vitamine C. Barbarakruid heeft veertien soorten. De gewone (Barbarea vulgaris) komt in Nederland veel voor in bermen, langs sloten en spoor en in heggen. Naast vitamine C bevat het ook hoge hoeveelheden andere vitaminen en mineralen, bijvoorbeeld vitamine B1 en B2, IJzer, Calcium en Magnesium.

Goudsbloem

Goudsbloem komt vooral voor in siertuinen. Het heeft oranje bladeren en is vooral een voedingsbron voor vlinders. De bladeren en bloemen hebben geneeskrachtige waarde als antibacterieel middel en ze zijn goed voor gal en lever. Ze worden soms gebruikt in soepen en als kleurstof bij het bereiden van kaas en boter.

Herik

Herik is een plant die bloeit in trosjes. Het is een hauw, een plant die meer in de breedte dan in de hoogte groeit. Boeren beschouwen het als onkruid wanneer het op akkers opkomt en na jaren van afwezigheid weer tevoorschijn komt. De jonge bladeren worden gebruikt om salades een pittige smaak te geven.

Korenbloem

Korenbloem, met zijn diepblauwe bloemetjes, dankt zijn naam aan zijn oude vindplaats tussen koren. Tegenwoordig groeit hij vooral in bermen, omdat daar minder dan vroeger wordt gemaaid. Er zijn veel verhalen rond de korenbloem. Het werd bijvoorbeeld vroeger gedragen door verliefde jongemannen. Verdorde de bloem snel, dan zou de liefde onbeantwoord blijven. De korenbloem is de nationale plant van Estland en komt ook voor in het wapen van de gemeente Blaricum.

Kaasjeskruid

Kaasjeskruid wordt vooral gewaardeerd om zijn decoratieve uitstraling en medicinale eigenschappen. Het heeft hartvormige bladeren en trechtervormige bloemen in tinten van lichtroze tot wit. Zijn naam dankt het aan de ronde, kaasachtige zaaddozen. Kaasjeskruid werd in het verleden als verzachtende stof gebruikt voor keelpijn en hoest. Desalniettemin vereist het gebruik als medicijn deskundig advies vanwege doseringsvariaties en veiligheidsaspecten.

Karwij

Karwij is een kruidachtige plant die behoort tot de schermbloemenfamilie. Het heeft aromatische zaden die een kenmerkende anijsachtige smaak hebben. De zaden worden gebruikt als specerij in culinaire gerechten en bakproducten. Karwij wordt vaak verward met komijn, maar ze hebben verschillende smaken en uiterlijkheden. Naast culinair gebruik wordt karwij soms ook gebruikt omdat het de spijsvertering zou bevorderen en als een traditioneel middel tegen winderigheid en buikklachten.

Koekruid

Koekruid is er weer eentje uit de anjerfamilie. Het is ook bekend onder de namen koekoeksbloem, koekoekskruid en spekvreter. Deze plant heeft delicate bloemen in verschillende tinten wit, roze en paars en wordt soms als sierplant gekweekt. Koekruid wordt ook gebruikt als groenbemester, dus om de bodem te verbeteren. De zaden van koekruid werden traditioneel gebruikt voor acupunctuur. En voor ooracupuntuur (auriculotherapie), waarbij de zaadjes op specifieke punten op het oor werden geplaatst.

Koriander

Koriander is een bekend en veelgebruikt kruid waarbij zowel de bladeren als zaden culinaire gerechten verrijken. De bladeren geven een frisse, citrusachtige smaak aan bijvoorbeeld salades en curries. De zaden hebben een warme, licht kruidige smaak en zijn populair als specerij in verschillende gerechten. Koriander heeft een rijke geschiedenis in diverse internationale culinaire tradities. Sommige menen vinden de smaak heerlijk, anderen ervaren de smaak als zeepachtig.

Mosterd

Mosterd is een kleine zaadsoort die wordt gebruikt om mosterd te maken, de populaire smaakmaker en kruiden. Er zijn verschillende soorten mosterdzaad, waaronder wit, geel en zwart, die elk variëren in grootte en smaak. Wit en geel mosterdzaad worden voornamelijk gebruikt voor mildere mosterdsoorten, terwijl zwart mosterdzaad scherpere en pittigere smaak heeft. Mosterdzaad wordt vaak in hele of gemalen vorm gebruikt om mosterd te maken. Als specerij vindt het zijn plek in verschillende culinaire toepassingen. Daarnaast wordt mosterdzaad soms gebruikt voor de vermeende antioxidanten en ontstekingsremmende eigenschappen.

Papaver

Papaver is een klein zaadje met een milde nootachtige smaak. Deze zaden worden vaak gebruikt als smaakmaker en decoratie in verschillende gerechten, zoals brood, gebak en salades. Dan wordt het vaak ‘maanzaad’ genoemd door zijn karakteristieke blauwachtige of donkergrijze kleur. Hoewel papaverzaad wordt gebruikt in culinaire toepassingen, is het belangrijk op te merken dat de plant waaruit het zaad afkomstig is ook de bron is van opium, een krachtige verdovende stof. De productie en verkoop van opium en zijn derivaten zijn echter streng gereguleerd vanwege hun potentieel voor misbruik en verslaving.

Phacelia

Phacelia is een echte bijenvriend. Met zijn aantrekkelijke bloemen trekt de bloeiende plant bijen en andere bestuivers aan. De plant wordt vaak gebruikt als groenbemester in de tuinbouw omdat het de bodem verbetert en onkruid onderdrukt. Phacelia heeft geveerde bladeren en produceert trossen van buisvormige bloemen in verschillende kleuren, zoals blauw, paars en wit. Deze plant gedijt goed in diverse bodemomstandigheden en wordt gewaardeerd vanwege zijn eenvoudige teelt en onderhoud.

Peen

De Wilde peen is een inheemse plant uit de schermbloemenfamilie. Deze plant heeft delicate witte bloemschermen die lijken op parasols en die een wilde, natuurlijke uitstraling geven. De wilde peen is de voorouder van de wortel die we kennen als de eetbare oranje groente. De plant staat bekend om zijn lange, dunne penwortel en wordt vaak aangetroffen in weiden, langs wegen en op braakliggende terreinen. Het is een belangrijke voedselbron voor insecten, waaronder vlinders en bijen. Bovendien heeft de wilde peen historische en culturele betekenissen in veel volksverhalen en de traditionele geneeskunde.

Radijs

De radijsplant is een snelgroeiende plant die behoort tot de kruisbloemenfamilie. Deze plant staat bekend om zijn eetbare wortelknolletjes, die in verschillende kleuren en maten voorkomen. De radijs wordt vaak rauw gegeten en voegt een knapperige textuur en pittige smaak toe aan salades en gerechten. Naast de wortelknolletjes heeft de radijsplant groene bladeren die ook eetbaar zijn en een licht peperige smaak hebben. De radijsplant gedijt goed in koelere klimaten en kan zowel in de volle grond als in potten worden gekweekt. Het is een populaire keuze onder beginnende tuinders vanwege de relatief snelle groei en het gemak van teelt.

Reukloze kamille

De Reukloze kamille is een plantensoort die behoort tot de composietenfamilie. In tegenstelling tot de naam heeft deze kamille een subtiele, aangename geur. De plant groeit vaak in kustgebieden en duinen en staat bekend om zijn witte bloemhoofdjes met gele hartjes. De bloemen lijken op de bekendere gewone kamille, maar hebben doorgaans geen opvallende geur wanneer ze worden gekneusd. De reukloze kamille had ooit enige toepassing in de kruidengeneeskunde, maar wordt minder gebruikt dan de gewone kamille.

Wilde chichorei

Wilde cichorei, ook bekend als wilde chicorei of blauwe bloem, is een inheemse plant met opvallende blauwe bloemen die vaak te vinden zijn langs wegen, in weilanden en op braakliggende terreinen. Deze plant heeft gekartelde bladeren en karakteristieke hemelsblauwe bloemhoofdjes. Hoewel het in het wild groeit, wordt wilde cichorei soms ook bewust geteeld als sierplant vanwege zijn aantrekkelijke bloeiwijze. De wortels van cichorei worden soms gebrand en gemalen om een koffiesurrogaat te maken, dat een bittere smaak heeft en vaak wordt gemengd met koffie. Daarnaast worden de jonge bladeren soms gebruikt in salades en culinaire toepassingen.

Wikke

Wikke is een geslacht van planten binnen de vlinderbloemenfamilie. Deze planten staan bekend om hun peulvruchten en worden vaak gebruikt als veevoer en groenbemesters in de landbouw. Wikke heeft samengestelde bladeren en produceert kleurrijke bloemen in meerdere roodtinten, wit of geel. Naast hun agrarische toepassingen hebben sommige soorten, zoals de bonte wikke, ook sierwaarde en kunnen ze als wilde bloemen in graslanden worden aangetroffen. Vanwege hun vermogen om stikstof in de bodem te fixeren, draagt wikke bij aan de bodemgezondheid en duurzaam landgebruik.

Zonnebloem

De zonnebloem is een opvallende plant met grote, heldergele bloemhoofden en een karakteristieke zonnevormige groeiwijze. Deze plant wordt gekweekt voor zowel decoratieve als economische doeleinden. Zonnebloemen worden vaak geassocieerd met warme zomers en groeien goed in zonnige omstandigheden. Ze worden ook gewaardeerd voor hun zaden die rijk zijn aan voedingsstoffen en vetten. Zonnebloempitten zijn een populaire snack en worden gebruikt in brood, salades en andere gerechten. Daarnaast zijn zonnebloemen ook van agrarisch belang omdat ze worden geteeld voor de productie van zonnebloemolie, een veelzijdige olie die in koken en voedselbereiding wordt gebruikt.

Aanvullende informatie

Direct na het ontvangen van de Postcode Loterij zaadjes ontstond opwinding over dit cadeau, sorry sigaar uit eigen doos. Enkele mensen vonden het kwalijk dat mosterd en bolderik waren opgenomen in het assortiment. Belangrijkste bezwaar daarbij komt van paardenliefhebbers. Zij melden dat met name bolderik giftig is voor paarden.

Zo lust ik er nog wel eentje, om het maar even culinair te houden. Paarden lopen doorgaans niet in tuintjes. En dan is er altijd nog een fatsoenlijke berijder die het eten zal voorkomen, want een paard hoort niet uit tuintjes te eten.

Maar er is nog iets als reactie. Zei Theo von Hohenheim, beter bekend als Paracelsus, niet dat alles giftig is als de dosis maar groot genoeg is. Doet me denken aan die jongen die tien pizza’s achter elkaar at en wiens ouders een rechtszaak begonnen tegen de pizzafabrikant. Ach, dat gezeur tegenwoordig. Je kunt niets doen of er zijn mensen die er iets van vinden.

Zie ook het bericht ‘Stroopwafels in blik van de Postcodeloterij‘ of ‘Vogelgids en het baardmannetje‘

In de foto in de header is het tuintje van bovenaf gefotografeerd.