Tijdens een lunchwandeling lopen we door het park bij Goudestein in Maarssen. Daar begint Gerrit een verhaal dat me direct aan Wally doet denken. De Wally zoekplaten uit mijn jeugd.

Het verhaal van Gerrit gaat over zijn kleinkinderen. Hij was drie weken eerder met zijn dochter en drie kleinkinderen in dit park. Ze waren met een ring en bal aan het spelen. Een van de kinderen gooide de ring op een bepaald moment in de lucht. En het kwam niet terug. Het hing in een boom.

‘Daar’, wijst Gerrit naar de bomenrij een flink eind van ons vandaan. We kijken allemaal naar de bomen, daarbij enigszins zijn vinger volgend. Het is een nutteloze activiteit, maar we spannen ons in om de ring te vinden. Op dat moment denk ik aan de Wally zoekplaten. En ook aan de lezersonderzoeken die ik las bij Sanoma (toen nog VNU).

De Wally zoekplaten

De Wally zoekplaten zijn tekeningen van Martin Hardford. Het is een eenvoudig idee, maar daardoor wellicht briljant. Verstop een mannetje met een opvallende bril, rood-wit gestreepte trui en een muts met rode pluim in een menigte. En laat kinderen, en alle anderen die het leuk vinden, hem zoeken.

Op 21 september 1987 verscheen het eerste boek met Wally zoekplaten in Engeland als ‘Where’s Wally?’. Niet lang daarna kwam de Nederlandse versie erachteraan. De tekeningen waren vanzelfsprekend hetzelfde. Die Nederlandse versie ‘Waar is Wally?’ kreeg ik van iemand. En ik denk zelfs dat ik het nog ergens heb.

Schadeverzekeraars en Wally zoekplaten

Ik vond de Wally zoekplaten direct leuk vanwege het zoeken en de tekeningen. Enkele jaren voor het eerste Wally boek had je ook posters van schadeverzekeraars waarop heel veel gebeurde. Die leken op de huidige puzzels van Jan van Haasteren en de tekeningen van Ron Verbrugge. Geweldig vond ik die.

Maar het idee en de uitwerking van de Wally zoekplaten waren nog beter. Een heerlijk gepriegel van mensjes waarachter Wally zich kon verstoppen. Gedeeltelijk dan, want anders kon je hem niet vinden.

Wally zoekplaten succes

Er verschenen uiteindelijk zes alleen-Wally boeken. Daarna kwamen er Wally boeken met steeds meer nieuwe te zoeken karakters. Naast Wally bijvoorbeeld ook Wenda. Het vriendinnetje dat ook in het rood-wit was gekleed. En de boeken gingen naar tientallen landen, waar Wally soms een andere naam kreeg. In de Verenigde Staten en Canada werd hij Waldo genoemd. Bij Google afbeeldingen vind je dan ook  meer voorbeelden van Waldo – dan van Wally zoekplaten.

Al snel kwam er ook een uitgebreide collectie merchandise. Handdoeken, T-shirts, mokken, pyjama’s, taarten. Je kon geen product zo gek verzinnen of het rood-witte mannetje met zijn wollen puntmuts stond erop. Er kwam zelfs een TV-serie rond Wally en er was lang sprake van een film. Kortom, Wally was een succes.

Wally flash mobs

Enkele jaren na het eerste boek kwamen er al Wally enthousiastelingen bij elkaar. Vaak waren het flash mobs. De mensen, die elkaar meestal niet kenden, kwamen daar naartoe gekleed als Wally. Geleidelijk werden die flash mobs een strijd om een eerder record van bezoekersaantallen te verbeteren.

Het record staat nu al jaren op 3.872 mensen.  Zoveel mensen kwamen op 18 juni 2011 naar Merrion Square in Dublin, gefotografeerd met een megapixel camera. Wellicht is de rage rond Wally over. Ik zag laatst ook een ander boek met zoekopdrachten zoals bij Wally (kan ik nu even niet terugvinden). En volgens Amerikaanse bronnen zijn er tientallen zoek-boeken waarin het eenvoudige idee van Martin Hardford is overgenomen.

Martin Hardford, de tekenaar

LP-hoes ontworpen door Martin Hardford

Martin Hardford werd op 27 september 1956 geboren in London. Hij groeide op als enig kind van gescheiden ouders. In zijn eenzame jeugd begon hij al menigten te tekeningen. Na de middelbare school werkte hij bij een verzekeringsbedrijf om zijn studie aan het Kent Institute of Art & Design te bekostigen. Na het afrond van zijn studie ging hij als illustrator aan de slag.

Een van zijn opdrachten was de illustratie van een LP-hoes. Daarop gebruikte Handford een menigte zoals hij die in zijn jeugd al vaak tekende. Enkele jaren later vroeg David Bennett, art director bij kinderboekenuitgever Walker Books, Handford een gedetailleerde menigte te ontwikkelen. Bennet was daarbij geïnspireerd op de Busy Places-serie van de Zwitser Philippe Dupasquier.

De Wally zoekplaten geschiedenis

Na het inleveren van de tekening was er iemand ibij Walker Books die zei, ‘is het niet leuk als er in die menigte een individu is dat gevonden moet worden. Dat is leuker dan alleen naar een menigte te kijken’. Het was een week voor een belangrijke boekenbeurs, waar onder andere boekideeën worden verkocht. Iedereen vond het een goed idee, dus Bennett ging terug naar Handford. Die paste snel twee tekeningen aan, waarbij hij het rode mannetje in de menigte plaatste.

Vanzelfsprekend beweerden meerdere mensen bij de uitgever de ‘iemand’ te zijn die het idee naar voren bracht. Hoe dat ook, van het eerste boek werden al in korte tijd meer dan 100.000 exemplaren verkocht. En in 2022 tikte alle uitgaven samen al bij de 65 miljoen aan.

Verlegen en gedreven aan het werk

Drie jaar na de eerste uitgave gaf Martin Handford zijn laatste interview. Zijn uitgever vertelde later regelmatig dat Handford extreem verlegen is en als creatief liever gedreven aan zijn tekeningen werkt. Hoe hij dat doet?

Aan het vervaardigen van een tekening, een spread over twee pagina’s, werkt Handford acht weken. Op de achtergrond draait muziek van The Bee Gees, the Clash of andere muziek uit zijn jeugd. Hij tekent de Wally zoekplaten 1 op 1. Zijn tekeningen zijn dus even groot als de uiteindelijk afdruk in het boek. En de menigte op de tekeningen bestaat uit 300 tot 500 figuren. Wally wordt als laatste getekend.

Handford leefde lange tijd van de royalties van de boeken en merchandise. In 2007 verkocht hij zijn rechten voor 2,7 miljoen pond (toen ongeveer 10 miljoen gulden).

Leesonderzoek bij VNU

Waarom dacht ik in dat park bij Goudestein ook aan het leesonderzoek bij Sanoma? Tijdens werkzaamheden bij toen nog VNU kreeg ik er enkele te lezen. Daarbij bleek dat bepaalde pagina’s in met name Margriet en Libelle lang werden bekeken. Het waren de groepsfoto’s met naamsverwijzing.

Ik weet niet of ze nog worden toegepast, ik zie ze in ieder geval niet meer. Op zo’n pagina staat een foto van een groep mensen. Daarnaast een silhouet van die groep met een getal per persoon. En dan ook een lijstje waarbij achter elk getal een naam staat.

Ring in de boom

En heb je de ring al gevonden? Hier de foto (JPG - 6,07 MB) op de originele grootte. Die toont direct ook waarom ik voor veel foto’s de voorkeur geef aan mijn SLR-camera in plaats van een mobieltje. Die kleine lensjes en sensor geven zelfs op mijn dure iPhone nog een lelijk beeld.

Misschien moet ik nog eens teruggaan, die ring hangt er nog wel even, en met beide camera’s een foto maken om het verschil te laten zien.

Zie ook het bericht ‘Roller Ball training van polsen‘ 

Wally op het strand

In plaats van de bomenrij is een van de Wally zoekplaten bij dit bericht leuker. Hieronder Wally op het strand. De auteursrechten liggen vanzelfsprekend nog bij Martin Hartford of de uitgeverij. Maar er staan vele afbeeldingen bij bijvoorbeeld Google Afbeeldingen en het is vanzelfsprekend reclame voor de Wally boeken, bijvoorbeeld bij Bol.com

(klik op afbeelding voor vergroten)