Vandaag is het Wereld Vitamine D Dag. Dat is het op 2 november elk jaar sinds de Vitamine D Society het in 2009 instelde. De dag moet het wereldwijde bewustzijn vergroten over vitamine D tekort. Want heel veel mensen hebben dagelijks te weinig vitamine D. Door voldoende vitamine D vermindert de kans op allerlei ziekten en kan een persoon een optimale algehele gezondheid bereiken.

Wereld Vitamine D Dag is overigens het begin van een hele week of maand van aandacht voor vitamine D. De periode is afhankelijk van een land en de plaatselijke organisatie. Uiteindelijk gaat het natuurlijk niet om de duur van de aandacht, maar de intensiviteit. In Nederland merk je er weinig van. Hooguit zijn er enkele drogisterijen die wat extra korting geven of een aanbieding bij aankoop van twee verpakkingen.

Vitamine D is belangrijk

De aanmaak van vitamine D begint in je lichaam direct wanneer je huid in aanraking komt met zonlicht, met name ultraviolet B (UVB). Om het maar direct in processtappen te vertellen:

1. Wanneer je huid in aanraking komt met UVB-straling van de zon, begint de zogenaamde vitamine-D-synthese.
2. Bij die synthese wordt 7-dehydrocholesterol, een stof in de huidcellen, omgezet in previtamine D3.
3. Deze previtamine D3 wordt geleidelijk omgezet in vitamine D3 (= cholecaciferol). Dat gebeurt meestal enkele uren na bloostelling aan de zon.
4. De vitamine D3 wordt opgenomen in de bloedbaan en gebonden aan een transporteiwit, het vitamine D bindend eiwit DBP (vitamin D Binding Protein). Dit eiwit transporteert de vitamine D3 naar de lever.
5. De lever zet het vitamine D3 om in 25-hydroxyvitamine D (calcidiol). Het is deze vitamine D-status die wordt gemeten in het lichaam.
6. De 25-hydroxyvitamine D gaat vervolgens naar de nieren. De nieren zetten het om naar een actieve vorm vitamine D, die 1,25 dihydroxyvitamine D (calcitriol) wordt genoemd.
7. Deze actieve vitamine D regelt de opname van onder andere calcium en fosfor in de darmen en calcium- en fosformetbolisme in het lichaam. Metabolisme verwijst naar de opname, transport en dosering van, in dit geval, die mineralen in het lichaam.

De besturing van een lichaam is complex. Hierboven ging het alleen over het proces tot de aanmaak van de vitamine D, Dat beïnvloedt weer andere processen. Die van calcium- en fosfor zijn bijvoorbeeld daarna weer belangrijk, waarbij dan ook weer andere stoffen nodig zijn.

Vitamine D en het zonlicht

De aanmaak van vitamine D begint dus bij zonlicht. Maar de productie daarvan is afhankelijk van diverse factoren. Te beginnen natuurlijk met de duur van de blootstelling aan zonlicht, vol zonlicht of schaduw, de plek op aarde waar dat zonlicht is, het tijdstip van het jaar.

De vuistregel van minimaal een kwartier per dag in zonlicht wandelen is dus net zoiets als 10.000 stappen per dag lopen; het zijn makkelijke geheugensteuntjes. Het hangt van de omstandigheden af. En zoals ik eerder schreef over die stappen, 6.000 stappen is in veel gevallen genoeg.

Vitamine D tekort

Veel mensen komen vitamine D tekort. Dat komt volgens meerdere bronnen door kantoorwerk. Maar dat is wat kort door de bocht. Want tijdens lunches of een wandeling op een andere moment van de dag lopen mensen voldoende buiten. Belangrijker is dat de huid dan, bijvoorbeeld in de winter, te veel is bedekt.

En er zijn ook mensen die minder makkelijk vitamine D aanmaken. Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen met een donkere huid. Bij hen vermindert melanine, het huidkleur pigment, de UVB-opname. Om een tekort te voorkomen zijn er vitamine D supplementen.

Vitamine D2 en D3

Voor de duidelijkheid, vitamine D is eigenlijk een omschrijving van alle vitaminen D. Daartoe worden ook de bovengenoemde fasen in de synthese bedoeld, bijvoorbeeld 25-hydroxyvitamine D (calcidiol). Uiteindelijk zijn er twee vitaminen D om te onthouden, vitamine D2 en vitamine D3.

Vitamine D3 kennen we nu van het zonlicht. Vitamine D2 zit in enkele voedingsmiddelen met een plantaardige oorsprong. Het is echter minder goed in het verhogen van het vitamine D-niveau in het lichaam. Een vitamine D supplement bestaat dus vaak uit vitamine D3, maar kan ook een mix zijn van D3 en D2.

Supplement vitamine D3

Vitamine D3 is het resultaat van zonlicht en omzetting van de stof uit de huidcellen bij de vitamine D-synthese. Maar hoe komt het dan in een supplement, in een capsule of pil. Dat gebeurt vanzelfsprekend in een laboratorium waar een chemische reactie de vitamine D3 synthetiseert, zoals bij zonlicht. Na inname van de capsule vervolgt het dan bij stap 4, zie hierboven.

In het laboratorium wordt de 7-dehydrocholesterol meestal gewonnen uit lanoline, een vettige stof in het talg (vet) van schapenwol. Daarna volgt blootstelling aan ultraviolet licht (UV-licht), dat enigszins vergelijkbaar is met het UVB van zonlicht. Het proces vervolgt daarna als hierboven.

Wel vindt er in het laboratorium een zuivering plaats om eventuele onzuiverheden te verwijderen. Daarna kan het in een of ander toedieningsvorm, zoals capsule, tablet of druppels. De vitamine D van zo’n supplement is biologisch hetzelfde als de in onze huid aangemaakte vitamine D. Daarmee is het supplement dus een nuttige bron voor mensen die een tekort hebben.

Dagelijkse dosering

Uit onderzoeken komen allerlei geadviseerde doseringen. Daaruit volgt een algemeen aanbevolen dosering. Die is vaak per land verschillend. Maar los van land en aanbevolen dosering spelen ook hier meerdere factoren een rol, zoals leeftijd, geslacht, huidskleur, plek op aarde en individuele behoefte.

Ik moet bij dosering in het algemeen en specifiek bij vitamine D altijd aan twee situaties denken.

Het boek met voormalig vriendin

Twintig jaar geleden hielp ik mijn toenmalige vriendin bij het schrijven van een boek. We namen daarvoor contact op met medisch specialisten. Daarbij merkten we dat zij producten gebruikten die nog nauwelijks bekend waren op de markt (zoals omega 3, 6 en 9). En van bekende producten, zoals vitamine D, gebruikten zij veel meer dan de aanbevolen dosering. Dat gaf ons wel te denken.

De moeder van een vriend

De moeder van een vriend ging naar een huisarts. Deze man schreef haar vitamine D voor in een dosering van 500 eenheden, ongeveer 10 milligram. Een paar dagen later vertelde ze het de vriend. Die leek de dosering wat laag. De moeder ging daarop terug naar de huisarts. Die zei haar dat hijzelf 2500 eenheden per dag nam, maar dat hij officieel zijn patiënten niet meer dan 10 mg mag voorschrijven.

Ideale dosering vitamine D

We leven in een protocolmaatschappij vind ik. Tegenwoordig meten artsen een waarde en daar staat een dosering tegenover. Naar de individuele mens wordt nauwelijks nog gekeken. Hoewel er ook artsen zijn, vooral de jongere, die wel weer meer om zich heen kijken en naar hun ‘klant’.

Er zijn testen om je vitamine D niveau te bepalen. Die kun je kopen, maar je kunt er ook je huisarts om vragen. Verder is het als leek moeilijk je ideale dosering te bepalen. En bijvoorbeeld een bovengrens vast te stellen. Want onderzoekers en artsen constateren dat een tekort slecht is en dat een hoge dosering geen kwaad kan. Maar hoe hoog die dosering dan mag zijn, daar verschillen ze over van mening.

Extreme dosering

Meerdere artsen, vooral Amerikaanse, gebruiken soms extreme doseringen. Waarbij extreem natuurlijk vooral is bekeken vanuit de huidige opvattingen. Want er zijn artsen die bijzondere resultaten bereikten met heel hoge doseringen bij bijvoorbeeld ALS, Multiple Sclerose (MS), auto-immuunziekten en meer. Maar ja, die arts-onderzoekers lopen te hard voor de gevestigde orde.

Dat betekent op zijn minst tegenwerking, tijdverlies en weinig opvolging. Meerdere dingen zijn echter zeker. Veel mensen hebben vitamine D tekort. Een goed niveau vermindert de kans op diverse ziekten. En een hoog niveau kun je zelf bepalen, want vitamine D is vrij verkrijgbaar.

Bij dat laatste is het vanzelfsprekend verstandig eerst veel te lezen en eventueel met je eigen arts te overleggen, als je een goede hebt. Onderzoeken zijn overal te vinden en zelfs boeken. Informeer je daarbij altijd vanuit meerdere kanten. Want ook bij medische onderwerpen geldt dat alles minstens twee kanten heeft; zwart en wit, maar dat daar ook veel grijs tussen zit.

Aanvullende informatie

• Vorig jaar las ik een boek van een Amerikaanse arts. Ze had zichzelf genezen van een auto-immuunziekte. Daarvoor gebruikte ze onder andere een hoge dosis vitamine D. Op dit moment ben ik haar naam kwijt, door de boeken die ik erna las. Mogelijk was het Izabella Wentz, maar zij is farmaceut (apotheker). Als ik achter de goede naam kom, vermeld ik het hier.
• Jeff T. Bowles schreef meerdere boeken over vitamine D. Hij komt uit een familie van goed opgeleide artsen, maar koos zelf eerst een andere weg. Zonder medische diploma’s ging hij jaren geleden op (onder)zoek en ontdekte of kreeg ideeën waar meerdere onderzoekers enthousiast mee verder gingen.
• Er zijn tienduizenden onderzoeken waarbij vitamine D de hoofdrol speelt. Moeilijk kiezen. Het meest interessant voor nu, vond ik een verslag over de geschiedenis van vitamine D onderzoek (PDF - 551,11 KB).