Bij Panda’s in Nederland denken de meeste mensen waarschijnlijk aan Wu Wen en Xing Ya. De twee panda’s die dankzij Marcel Boekhoorn sinds 2017 in Ouwehands Dierenpark in Rheden verblijven. Maar ik doel dus zoals de titel al verraadt op de Fiat Pandad.

Van dat leuke kleine Italiaanse stadsautootje zijn er weer steeds meer lijkt het. En dat ondanks berichten over binnensteden in Nederland waar bredere en langere SUV’s voor parkeeroverlast zorgen.

Fiat Panda geschiedenis van mijn vader

Een straat bij ons vandaan zat Dolf van der Made, een Fiat dealer. Daar kocht mijn vader kort na mijn geboorte een Fiat 500 Giardiniera. Twee jaar later verving hij die verlengde 500 door een Fiat 850. Die werd gestolen, waarna mijn vader het hetzelfde type in een andere kleur kocht.

Eind zestiger jaren verhuisde Van der Made naar een industrieterrein bij een nieuwe wijk in Utrecht. Mijn vader wilde een Mercedes kopen. Maar schuin tegenover ons zat garage Ton. Als hij daar een auto kocht kreeg hij er direct een garage bij. Daar kon zijn auto, die hij hooguit op zondagen gebruikte, veilig binnen staan.

Hij kocht eerst, tot onzer afschuw, een DAF 55. Prima autootje, maar met een rottig imago. Al snel daarna kwam er een Mazda 626. Die kreeg ik nadat ik mijn rijbewijs had gehaald. Mijn vader ging daartoe eerst naar garage Ton met de vraag wat de dagwaarde van zijn Mazda was. Mijn broertjes kregen beiden dat bedrag in geld, want mijn ouders behandelden ons altijd gelijk.

Fiat Panda Selecta

Na die eerste Mazda kocht mijn vader er weer eens. In 1993 verhuisden mijn ouders naar buiten Utrecht. In de nabije omgeving zocht mijn vader een Fiat dealer. Daar kocht hij een Fiat Panda Selecta, de eerste Panda-versie met automatische versnelling.

Af en toe kwam de wens van de Mercedes nog ter sprake. Maar uiteindelijk vonden mijn ouders, die beiden in het ‘koekblik’ reden, dat ze op hun leeftijd niet meer van auto moesten wisselen. Bovendien behoorde de Fiat Panda tot de meest betrouwbare auto’s volgens meerdere testen en onderzoeken van verzekeraars.

In het jaar van mijn vaders overlijden verkocht ik op verzoek van mijn moeder de Panda. Helaas, want achteraf bleek mijn moeder daardoor direct minder mobiel en afhankelijk van vriendinnen met een auto. Bovendien was haar verzoek de auto te verkopen ingegeven door een parkeerongelukje. Dat werd kort na een grote beurt veroorzaakt door een slecht afgesteld gaspedaal. Met een bezoek aan de garage had dat eenvoudig verholpen kunnen worden.

Fiat Panda’s in Nederland

De Fiat Panda was in 1980 de opvolger van de populaire Fiat 500. Daartussen bracht Fiat nog wel de 126 en 127 op de markt. Maar die werden veel minder populair dan de 500, en die de Panda vanaf 1980 zou worden.

Vanaf dat eerst jaar waren er niet direct Fiat Panda’s in Nederland. Pas in 1981 registreerde de Rijksdienst van Wegverkeer de eerste zeven exemplaren. Een jaar later kwamen er 34 bij en het jaar daarop 44. Pas in 1984 steeg het aantal in Nederland geregistreerde Fiat Panda’s boven de 100 exemplaren.

Geschiedenis Fiat Panda

Vanaf 1974 denken Gianni Agnelli, de eigenaar van het Fiat-concern, en Carlo De Benedetti, de pas aangetreden CEO van het bedrijf, aan een opvolger van de Fiat 500. In de zomer van 1976 benadert De Benedetti ontwerper Giorgetto Giugiaro, die een paar jaar daarvoor met technische man Aldo Mantovani ontwerpbureau ItalDesign heeft opgericht.

Giugiaro en Mantovani krijgen enkele voorwaarden mee. De Benedetti wil dat de nieuwe Fiat vooral praktisch bruikbaar is. Het streven is een rustiek autootje zoals de CV2 en de Renault 4 herhaalt de baas van Fiat regelmatig. De prijs moet laag zijn en de productiekosten mogen die van de Fiat 126 niet overstijgen. Maar er zijn ook lastiger eisen. Zo mag de nieuwe Fiat alleen plat glas hebben omdat dit bespaart op productiekosten.

Agnelli en De Benedetti geloven in de kwaliteiten van Giugiaro, die zal uitgroeien tot de belangrijkste auto-ontwerper van Italië. Giugiaro heeft dan al de Giulia GT, Alfasud en Golf op zijn naam staan. Medewerkers bij Fiat zijn vooralsnog minder enthousiast en zelfs wantrouwend over de komst van Giugiaro. Vooral omdat de ontwerper een buitenstaander is en het de eerste keer is dat Fiat niet zelf een auto ontwerpt.

Eerste ideeën en schetsen

Begin augustus van 1976 gaan de twee ontwerpers naar Porto Cervo op Sardinië, het vaste vakantieadres van Giugiaro. Een beetje luierend en mijmerend ontwikkelen ze ideeën voor de nieuwe Fiat, die in de fabriek voorlopig ‘Il Zero’ wordt genoemd.

De op 7 augustus 38 jaar geworden Giugiaro staat dan al bekend als de ontwerper met de strakke tekenstijl. Producten die hij ontwerpt hebben een rechttoe-rechtaan karakter. Hij ontwerpt de nieuwe Fiat oneerbiedig gezegd als een koelkast op wielen, merkt hij later in een interview op.

Het ontwerp

Direct zichtbaar in het ontwerp zijn de gelijkmatige verdeling van de motorkap, de deuren en de achterkant, de zijpanelen die in lijn doorlopen in de bumpers en de asymmetrische grille.

Maar zijn stijl wordt vooral ook zichtbaar in de details. Zoals de inkepingen in het plaatwerk, de luchtroosters onder de voorruit, de kleine geul boven de zijruiten achter, de smalle rand die de lasnaad van zijpaneel en dak afdekt en de ene ruitenwisser.

En anders dan tot dan toe gebruikelijk ontwerpt Giugiaro ook het interieur. Daar werkt hij al even rechttoe-rechtaan, zoekend naar eenvoud. Het dashboard bevat een snelheids- en brandstofmeter en de meest noodzakelijke waarschuwingslampjes. Daarnaast bevinden zich de schuiven voor de ventilatie en verwarming en enkele drukschakelaars. Aan de passagierskant heeft het dashboard geen kastje maar een lange bak, zoals eerder is bedacht door ontwerper Flaminio Bertoni voor de Citroën CV2, het lelijk eendje.

Buizenconstructie

Fiat Panda met de stoelen plat

Wat ik me vooral herinner aan de Fiat Panda van mijn vader is de buizenconstructie. Het ontwerp van de Panda van 1980 was toen al een paar keer verbeterd. Maar de stoelen en achterbank bestonden nog vooral uit een eenvoudig buizenframe, bekleed met een dun stofje en als ik me goed herinner gevuld met nauwelijks schuimrubber. Je zat vooral op metaal en dat voelde je ook na enige tijd rijden.

Die stoelen konden wel in allerlei standen worden gezet. En ook de achterbank was super handig. Eind vorige eeuw reed ik zelf een Citroën XM. Maar ik gebruikte de Panda van mijn vader regelmatig omdat die voorstoelen en achterbank helemaal plat konden en daarmee veel en gemakkelijke laadruimte creëerde.

De introductie van de Fiat Panda

Vier maanden na zijn aanstelling als CEO van Fiat verlaat De Benedetti het bedrijf na een meningsverschil met Agnelli. Het is even schrikken voor Giorgetto Giugiaro. Hij denkt dat zijn ideeën en ontwerpen in een lade zullen verdwijnen. Maar Nicola Tufarelli, de nieuwe CEO, is enthousiast over de auto die door Giugiaro Rustica wordt genoemd. Tufarelli wil wel enkele kleine aanpassingen uit kostenoverweging. Maar die komen volgens Giugiaro ten goede aan de functionaliteit.

Lang lijkt de auto als Fiat Rustica naar de markt te worden gebracht. Maar uiteindelijk kiest het autoconcern voor Fiat Panda. Het zou verwijzen naar Empanda, godin van reizigers en pelgrims in de Romeinse mythologie. Die verwijzing is echter nooit officieel bevestigd.

In 1980 wordt de Fiat Panda in Nederland geïntroduceerd met de slogan: ‘Panda, de grote kleine auto’. En het krijgt een van de leukste reclamefilmpjes met de titel ‘met een Fiat Panda lach je iedereen uit’:

Zie ook het bericht ‘Spijt, de auto van mijn moeder‘