‘Laten we bij Kafé België afspreken’, stel ik voor als Anja en ik voor een eetafspraak eerst nog even ergens wat willen drinken. Het is alweer lange tijd geleden dat ik er kwam met oud-klasgenoten en het lijkt me leuk er weer eens te genieten van een bijzonder biertje.

Anja woont dichter bij Kafé België dan bij de Domtoren, respectievelijk 550 en 700 meter. Ze is goed bekend in Utrecht. Maar Kafé België kent ze niet. Daar komt dus snel verandering in.

Kafé België in 2024

Het eerste dat me bij binnenkomst opvalt is dat de bar nu aan de andere kant van het café is. Aan de muur hangt de lange lijst met bieren waar Kafé België een deel van zijn roem van heeft. Het andere deel van die roem komt van de gezellige mix van vaste bezoekers, toevallige toeristen die het café aan de Oudegracht binnenlopen en liefhebbers van speciaal bieren.

In het midden van de lange bar bevinden zich twintig tapkranen voor wie een tapbiertje wil. Maar als je zoals ik niet elke dag binnenloopt bij kafé België bestel je natuurlijk een speciaal biertje. Dat kan door de lijst aan de muur te bekijken, de bierkaart op de tafel te lezen of advies in te winnen bij de barkeeper. Dat laatste is voor beginners een goede raadgever, want er zijn meer dan 200 verschillende bieren. En daarbij zegt de naam niet altijd veel over de smaakbeleving.

Dikke Mathile

Dikke Mathile bier

Ik bestel, in afwachting van de komst van Anja, een Dikke Mathilde. Wanneer die wordt bezorgd blijkt ze Mathile te heten, zonder d. Het biertje zal me er niet minder door smaken. Ik neem een slok van het bier met de amberkleur, de kruidige geur en het voorzichtige schuimkraagje.

De smaak vind ik een beetje laf. Dat verwachte ik niet bij de struise meid op het etiket. Ze ligt in strandhouding voor een geabstraheerde tekening van de kursaal van Oostende. Ik vind het niet de lekkerste speciale die ik in mijn leven heb gedronken. Als Anja komt zal ik een andere bestellen waarbij ik dan de barman een suggestie laat doen.

Kafé België, de geschiedenis

Begin tachtiger jaren gaat Ronald de Koning met vrienden naar volleybal in België. Als je daar bent en van bier houdt ga je vanzelfsprekend ook even genieten van het bruine vocht. Terug in Utrecht groeit het idee een gelegenheid op te richten waar mensen kunnen genieten van Belgisch bier.

Utrecht kent dan vanaf 1974 al café Primus met talrijke speciale bieren uit vooral België. Maar Jan en Ernst van der Pas, de oprichters en eigenaren van Primus, hebben de zaak net overgedaan. Bovendien ligt dat café aan de rand van Utrecht.

Terwijl juist in het centrum het beoogde café van De Koning interessant zou zijn. En helemaal aan de Oudegracht. Want daar ligt een enorme bierhistorie. In de middeleeuwen waren er alleen al aan die gracht meer dan zestig bierbrouwerijen.

Opening Kafé België in 1984

Op 17 maart 1984 opent De Koning met mede-eigenaar Bert de Ruiter Kafé België aan de Oudegracht 196 in Utrecht. Het nieuwe café heeft dan al direct flink wat bieren en in de kelder kunnen bezoekers dansen.

Bert begint in 1987 een winkel gespecialiseerd in Belgische bieren, die hij Bert’s Bierhuis noemt. Het zit eerst op de Voorstraat en verhuist in 2002 naar de Twijnstraat. In 2013 begint Bert ook een winkel aan de Biltstraat. Hij levert ook aan bedrijven waarvoor hij op bedrijventerrein Laaggraven in Nieuwegein zijn groothandel heeft.

In Kafé België geïnspireerd tot bierondernemen

De medewerkers van Kafé België zijn allemaal bier-enthousiastelingen. En als ze dat nog niet zijn, worden ze het wel. Na of tijdens werkzaamheden bij het café laten velen zich inspireren tot een eigen bieronderneming.

Bert de Ruiter begint dus een bierwinkel. Maar er zijn er meer. Bijvoorbeeld Ewald Visser. Hij is al lange tijd verbonden aan Kafé België. Ewald is lange tijd bedrijfsleider. In 2011 begint hij met Marcel Snater bierbrouwerij Maximus. En na het overlijden van De Koning in 2021 wordt hij met Willemijn Visscher in september 2022 eigenaar van het Kafé België.

Gijs van Wiechen is ook bedrijfsleider bij Kafé België. Hij start in 2012 brouwerij De Kromme Haring met de Amerikaanse bioloog Stephen Grigg, die eerder al met bierbrouwen begon. Zij brouwen bier op Amerikaanse en Engelse wijze. Zo zijn er meer Kafé België oud-medewerkers die hun biercarrière voortzetten in een brouwerij of café.

Inspiratie in schrijfsels

Heel andere inspiratie krijgen schrijvers. Zij vermelden Kafé België in hun boeken en andere schrijfsels. In 1996 schrijft Roel Bentz van den Berg in Payola, een popiliterair tijdschrift, over het vierde album van de punkband XTC. De titel daarvan zou een suggestie zijn van Barry Andrews, bandlid van The League of Gentleman. na een optreden van The League in Tivoli. De bandleden gingen nog even wat drinken in Kafé België. Wat later gingen ze naar nachtcafé De Zwarte Zee (Black Sea). Daar zat Andy Partridge van XTC. Noem dat album gewoon Black Sea zou Andrews vanaf de bar hebben geroepen.

Drie jaar later neemt Ed van Eeden het café in zijn boek De Vogelspin mee in een zin: Aan de bar van café België slaat hij twee witbiertjes achterover om de vieze smaak in zijn mond kwijt te raken. Dan neemt hij een dubbele whisky mee naar een tafeltje achterin.

In het boekje ‘Foreign eyes : international students reflect on Utrecht’ uit 2011 vertelt een student: At Café België a totally random stranger, a Dutch man I was talking to, suddenly asked: “How do you, coming from Singapore, feel about this moment, sitting in this bar with strangers in the middle of Holland?”

De schrijfwijze veranderen

Vanzelfsprekend komt het café ook voor in allerlei reisgidsen en bierboeken. Daarin wordt, evenals in de voorbeelden hierboven, de naam van het café ten onrechte met een c geschreven.

Geïnspireerd daarop kondigen Ewald en Willemijn in 2023 op Facebook aan dat ze de naam van Kafé België in het vervolg met een c gaan schrijven. De spelwijze met een k, ooit ontstaan in de hoogtijdagen van het Simplisties Verbond, zou tot te veel onbegrip leiden.

Bovendien zal het café daardoor beter vindbaar zijn op internet, is de aanvullende argumentatie. Gelukkig wordt de verandering aangekondigd op 1 april. Want juist met een k is het café goed vindbaar op internet, tussen alle andere cafés die Belgische bier verkopen. Maar lang niet zoveel keus hebben als Kafé België.

Het gebouw

Op huispedia schat de taxateur de woning boven Kafé België. De 243 vierkante meter woonoppervlak zou momenteel rond de 1,4 miljoen euro waard zijn. En de schatter schrijft dat het gebouw rond 1900 is gebouwd. Volgens archieven zit echter al vanaf ongeveer 1880 Bakkerij Bijlard in het gebouw. Van die bakker zijn in het Utrechts Archief nog (ver)bouwaanvragen te vinden uit 1907.

Rond 1925 is volgens een telefoongids ook Dobbe & Zoon er gevestigd. Het is een kantoorboekhandel die ervoor en erna vanaf diverse adressen in Utrecht werkt. In die periode woont op 196 bis de heer W.F. Speekman. Mogelijk werkt hij bij G.H. Bührmann’s Papiergroothandel. Want dat bedrijf is ook gevestigd boven het huidige Kafé België kort nadat Dobbe & Zoon is vertrokken.

In de benedenruimte heeft dan inmiddels Rothschild & Keizer een onderkomen voor hun bedrijf gevonden. Zij grossieren in rijwielen van onder andere met het merk Renka. Vanaf 1940 vermelden ze ook te handelen in zwakstroomonderdelen. Na de Tweede Wereldoorlog zijn ze er niet meer en bevindt het bedrijf Frisia zich in de ruimte aan de straat tot ongeveer 1978.

Daarna betrekken opvolgend meerdere cafés het pand. Dat begint met café Katapult. In 1982 gevolgd door café Ghouwe Gheyt. En in 1984 dus Kafé België.

Bier en bierkaart

Hè hè eindelijk bier. In een bericht over Kafé België mag bier immers niet ontbreken. Terwijl het natuurlijk beter is naar de Oudegracht te fietsen of lopen en het bier te proeven. Op de tafels in het café ligt een bierkaart met de verkrijgbare bieren. Die kaart wijkt iets af van de kaart die als pdf is te downloaden op de site van het café.

Op de bierkaart staat de belangrijkste informatie die je als bierdrinker nodig hebt: naam, karakter en alcoholpercentage. Voor sommigen is wellicht de vermelding van het land van herkomst interessant of gewenst. Het kan in ieder geval de tijd doden.

Want ergens las ik ‘Kafé België heeft bieren van over de hele wereld’. In afwachting van Anja tel ik de landen van de bierkaart. Dertig Nederlanders, acht Duitsers, één Tjech, twee Ieren, vijf Estlander, drie Amerikanen uit de VS en twee Schotten. En ruim 130 Belgen.

Volop keus dus bij Kafé België

Aanvullende informatie

• Jan de Boer, fotograaf bij het Utrechts Nieuwsblad, maakte kort na de opening een foto van de gevel van Kafé België.
• Kafé België ligt op steenworp afstand van de Domtoren. Of beter, op een afstand van de afslag van een goede professionele golfer. Die slaat echt de 300 meter tussen de toren en het café. Een steenworp is in de uitdrukking een figuurlijke afstand; hoewel iemand het zegt te hebben vastgesteld op 23 meter, 79 centimeter en 4 millimeter is.
• De Facebook-pagina van Kafe Belgie.
• In 1991 komt er ook een Bert’s Bierhuis in Amsterdam. Die stopt in 2003. In april 2016 eindigt de verkoop in de Twijnstraat. Kort daarna verandert Bert de naam van de winkel aan de Biltstraat in Bierman & Bierman. Zijn zakenpartner zet de groothandel door.
• Zie ook het bericht ‘Dronken zonder alcohol‘, ‘Alcoholpercentage en meer alcoholinfo‘ of ‘Plato en bier‘