Ik heb vrijwel altijd mensen in mijn omgeving gehad die pendelen. Soms kwam ik daar bij toeval achter, andere keren kwam het eenvoudig ter sprake. Zelf heb ik met grote tussenpozen ook gependeld.

Tijdens vakantiewerk bij de antroposofische fabrikant Akwarius deed ik met pendelen de meeste ervaring op. Diverse medewerkers pendelden en ik kreeg al snel behoorlijke vaardigheid in pendelen. Af en toe pakte ik het daarna weleens op. Altijd nieuwsgierig naar die wereld van mysterie en magie.

Pendelen

Twee weken terug was ik bij Ellen, een vriendin. Ik weet niet meer hoe het ter sprake kwam. Maar ergens in het gesprek meldt ze dat ze even iets moet pakken in haar werkkamer. Even later komt ze terug met een kist.

‘Kijk, mijn pendel’, zegt ze terwijl ze de kist opent. Ellen vertelt over een cursus pendelen die ze volgde. Daar leerde ze onder andere dat pendelen in het onderbewuste werkt om verborgen informatie op te halen.

‘Het is een mooie pendel in een mooie kist. Als voorwerp is het al een hebbeding’, merk ik op. Ik vertel haar niet dat ik weet wat pendelen is en wat er allemaal omheen hangt. De cursus had ik haar ook kunnen geven. Want het is een eenvoudige vaardigheid waar je door het te doen geleidelijk beter in wordt.

De pendel

De pendel is een slinger. Dat is een gewichtje aan een koord. Het gewichtje en het koord kunnen van elk materiaal zijn. Zelfs experts zeggen dat het gewichtje zo licht kan zijn als een paperclip en dat het koord een touwtje of garen kan zijn.

Maar wat meer gewicht is wenselijk. De meeste pendelaars kiezen daarom voor een kogeltje of ander metaal. Terwijl er mensen zijn die bij pendelen de voorkeur geven aan een mineraal, oftewel een kristal.

En daarbij is een koord van metaal het meest aantrekkelijk. Volgens sommigen ook vanwege de energiegeleiding. Maar het kan ook een draad zijn.

Pendelen, de houding

Het is handig om met beide handen te leren pendelen. Maar begin met je dominante hand. Houd het eind van de ketting losjes tussen je duim en wijsvinger. Zet de elleboog van de arm waarmee je de pendel vasthoudt op tafel. De rest van je lichaam heeft geen contact met de tafel, ook de andere arm en hand niet.

Houd de palm van je hand naar beneden gericht. Met andere woorden, je kijkt op de bovenkant van je hand. De pendel hangt nu ongeveer 25 centimeter boven de tafel.

Je kunt pendelen ook staand uitvoeren. Houd de pendel dan op ongeveer dezelfde hoogte. En de onderarm is evenwijdig aan de tafel en maakt ongeveer een haakse (90 graden) hoek met de bovenarm.

Pendelen in het onderbewuste

Pendelen ontsluit de geheimen van het onderbewuste. Dat onderbewuste stuurt onwillekeurige spierbewegingen aan waarbij de pendel in beweging wordt gebracht. Daarmee geeft het antwoord op gesloten vragen. De antwoorden zijn dus ‘ja’ of ‘nee’. Maar het antwoord kan ook open blijven. In dat geval antwoord het onderbewuste met ‘ik weet niet’ of ‘ik wel het niet zeggen’.

De wetenschap heeft geen verklaring voor de werking van pendelen. Wetenschappers doen het daarom af als flauwekul of accepteren het voor wat het is, een onbewezen activiteit. Persoonlijk heb ik met pendelen dingen ervaren waardoor ik het geen onzin kan noemen. Maar ik behoud ook bij pendelen mijn aangeboren scepsis en onderzoekende geest.

Pendelen, de vragen

Eenvoudige pendelkaart

Je moet dus gesloten vragen stellen. Daarbij kun je eventueel ter controle twee keer dezelfde vraag stellen met een gewijzigde formulering. Waardoor je een keer ‘ja’ en een keer ‘nee’ krijgt.

Veel pendelaars vinden het handig met tekeningen te werken waarboven ze pendelen. De eenvoudige versie heeft een groot plusteken (+) met eventueel een cirkel erdoor of omheen (zie hiernaast). Beweegt de pendel over de horizontale lijn dat is het antwoord ‘nee’ en bij vertikaal is het een ‘ja’. Maakt de pendel een cirkelbeweging dan wil het onderbewuste het antwoord niet geven of heeft het geen antwoord.

Je kunt vanzelfsprekend ook andere tekeningen maken. Bijvoorbeeld met meer antwoorden. Of met letters, zie hieronder bij geschiedenis. Het gaat dan al wel op een ouijabord lijken.

Pendelen, een geschiedenis

Pendelen bestaat al eeuwen. In allerlei culturen zijn pendels aangetroffen, bijvoorbeeld bij sjamanen en vormen van volksgeneeskunde.

De pendel is daarbij een van de vele gereedschappen voor waarzeggerij (divinatie). Andere oude methoden zijn bijvoorbeeld lezen van de sterren (astrologie), gooien van voorwerpen (meestal stokken of stenen), interpreteren van dromen, observeren van dierengedrag (augurie) en lezen van theebladeren (tasseografei)

Pendelen onderscheidt zich echter van de andere methoden doordat het dicht bij ons staat. Het is een fysieke methode, waarbij vragen direct worden beantwoord door een slinger die reageert op subtiele energieën of iets dergelijks. Er is geen interpretatie nodig zoals bij astrologie, droomverklaring of het gooien van een stok.

Egyptenaren, Grieken en Romeinen

De chinezen gebruikten pendelen al eeuwen geleden voor medische en spirituele doeleinden. Er zijn aanwijzingen dat ze pendels gebruikten om energieën in het lichaam te ontdekken, bijvoorbeeld om onbalans aan te tonen. Bij Feng Shui, de Chinese leer van ordenen van de ruimte, werden pendels gebruikt om gunstige locaties te vinden voor woningen en grafplaatsen. En de bewoners van het oude China gebruikten pendels om de toekomst te voorspellen en te communiceren met de geesteswereld.

In de westerse geschiedenis verwijzen historici echter liever naar onze eigen oude beschavingen. Dat kijken we naar de Egyptenaren, de oude Grieken en Romeinen. In symbolen die zij plaatsten op voorwerpen zien historici het gebruik van pendels en wichelroedes. De Egyptenaren gebruikten het bijvoorbeeld om een goede plek te vinden om gewas te verbouwen.

Romeinse schrijvers

Een van de eersten die de pendel beschreef is de Romeinse geleerde Plinnius de Oudere. In zijn werk ‘Naturalis Historia’ schrijft hij over een vorm van waarzeggerij met een slingerende beweging van een ring aan een draad.

De Romeinse schrijver Ammianus Macellinus vertelt ruim 300 jaar later in zijn werk ‘Res Gestae’ het verhaal over de opvolging van de keizer met behulp van een pendel. Een priester zou daarbij een draad met gewicht houden boven een schaal met letters. De door de pendel aangewezen letters zouden een voorspelling zijn van de volgende keizer.

Griekse schrijvers

De Griek Theophrastus schreef in zijn werk ‘peri lithōn’ (over stenen) hoe men in zijn tijd mineralen en edelstenen opgespoorde. Daarbij gaat het ook over de slinger met een verzwaring aan het eind.

Een ander vroeg geschrift over pendelen zou van Plato kunnen zijn. Hij schrijft over een vorm van ‘zielschouwen’, die volgens historici lijkt op wat we nu pendelen noemen.

Verbod op pendelen

Meerdere keizers verboden pendelen omdat ze bang waren voor complotten die voortkwamen uit de antwoorden. Op het gebruik van pendels stond in sommige perioden de doodstraf. Maar op zijn minst volgde een arrestatie van de pendelaar.

Eeuwen later werd pendelen ook regelmatig verboden, waarbij men het pendelen overigens niet expliciet noemde. Paus Johannes XXII bijvoorbeeld verafschuwde elke vorm van magie en divinatie (het verkrijgen van informatie of inzicht in onbekende of toekomstige gebeurtenissen met bovennatuurlijke, spirituele of symbolische middelen). Hij vaardigde in 1326 een pauselijke bul uit, genaamd ‘Super illius specula’ waarin hij elke vorm van magie en toverij verbood.

Wetenschappelijke interesse

Beoefenaren van pendelen wijzen graag op de wetenschappelijke interesse in pendels. Die zou in de 16de eeuw zijn begonnen. Het gaat daarbij echter in vrijwel alle gevallen om interesse in de dynamica van pendels. De wetenschappers deden onderzoek naar trilling, zowel de snelheid als frequentie, en de slingerbeweging. Niet naar het pseudowetenschappelijke pendelen.

Galileo Galilei, Evangelista Torricelli en Johannes Kepler zijn slechts drie bekende namen van wetenschappers die slingerbewegingen onderzochten. Vooral onze natuurkundige Christiaan Huygens stond bekend om zijn studie van slingerbeweging. Hij ontdekte bijvoorbeeld dat die beweging niet afhankelijk is van de maximale hoek van zwaaien, maar van de lengte van de slingerarm.

Geestelijke vermogens

In ongeveer dezelfde tijd zijn vooral Duitse wetenschappers ook geïnteresseerd in geestelijke vermogens. De Duitse arts Mesmer komt met magnetisme (Mesmerisme) en Johann Wilhelm Ritter onderzoekt de wichelroede.

Er zijn echter veel meer bekende en wat onbekendere wetenschappers die zich met raakvlakken van pendelen bezighouden.

Michel-Eugene Chevreul

De bekendste is wellicht de Franse scheikundige Michel-Eugene Chevreul. Hij staat bekend als grondlegger van de oleochemie en kleurenleer. Chevreul bedacht ook het woord ‘cholesterine’ voor wat we nu cholesterol noemen. Kort nadat hij in 1830 directeur werd van het Natuurhistorisch Museum in Parijs raakte hij geïnteresseerd in de slingerbeweging.

Hij bestudeerde de wichelroede, de pendel en aanverwante zaken. Chevreul vermoedde dat de beweging van de pendel in beweging kwam door de onbewuste wil van de pendelaar. In 1854 schreef hij een boek over de wichelroede en de pendel. Daarin schrijft hij onder andere ‘dat bij de slinger en gebruiker een verbinding tot stand komt tussen de uitvoerende bewegingen en een samenhangende mentale handeling, zelfs zonder de gedachte de spieren te besturen.

William Benjamin Carpenter

Twee jaar voor het boek van Chevreul vroeg de Engelse arts en fysioloog William Benjamin Carpenter zich af hoe een ouijabord functioneert. Hij schreef er een artikel over voor de Royal Institution of Great Brittain. De titel luidde ‘On the influence of suggestion in modifying and directing muscular movement, independently of volition’ (Over de invloed van suggestie bij het wijzigen en sturen van spierbewegingen, onafhankelijk van de wil).

Hij behandelt in het artikel onder andere de beweging van de pendel. Het zien en, in mindere mate, het nadenken van een bepaalde beweging roept volgens hem de neiging op diezelfde beweging uit te voeren. Volgens Carpenter stuurt de pendelaar bij het pendelen de pendel naar een bepaalde richting. Dat kunnen onmerkbare spierbewegingen. Het werd bekend als het Carpenter-effect.

De gezochte kaart

Maar hoe verklaart het Carpenter-effect enkele van mijn ervaringen uit het Akwarius verleden. Bijvoorbeeld de gezochte kaart. Daarvoor werden vijf willekeurige kaarten genomen uit een spel. Die kreeg ik te zien en ik koos er eentje. Daarna werden de vijf kaarten, terwijl ik niet keek, geschud en op een rijtje gelegd. Met de pendel en de ja/nee vraag zocht ik de gekozen kaart.

Er was geen sprake van een beweging zien of eraan denken, zoals Carpenter dat voorstelde. Het ging ook veel vaker goed dan statistisch verklaarbaar. Dat is wat een vriend me later vertelde. Hij had tijdens zijn studie psychologie ook college’s van professor Tenhaeff gevolgd en met hem samen gewerkt. Statistiek was een belangrijk onderdeel van het parapsychologisch onderzoek.

Meer informatie

Er is veel meer informatie te geven rond dit onderwerp. Zoals ik altijd keuzes moet maken bij de meeste onderwerpen op deze blogsite.

• Ik heb de boeken van Michel-Eugene Chevreul, maar vooral omdat ik geïnteresseerd ben in kleurenleer. In de zestiger jaren werden zijn ideeën opgepakt door pendelaars. Zij beweerden dat hij vooral positief stond tegenover pendelen. Maar Chevreul was vooral ook sceptisch.
• De pendelaars van Akwarius gebruikten de pendel onder andere om Bach remedies voor hun klanten te vinden. Ze gebruikten daarvoor een cirkel waarop de diverse tincturen waren vermeld. Ze deden dat overigens in privé, het was geen dienstverlening van Akwarius.
• De Nieuw-Zeelandse schrijver Richard Webster schreef talrijke boeken over pendelen en aanverwante onderwerpen, zoals handlezen, numerologie, lezen van theebladeren en dergelijke

Zie ook het bericht ‘magie van de huisarts‘ of ‘het paranormale‘