De tuinstoelen staan in de schuur en hun kussens liggen op zolder. Twee weken geleden zette ik enkele tuinstoelen al in de tuin. Ze kunnen tegen regen. Het was nog niet echt weer om lang buiten te zitten. Ik zat er af en toe op zonder kussens. Maar gisteren haalde ik de kussens van de tuinstoelen van zolder.

Het begint, heel langzaam dit jaar, warmer te worden. En bepaalde werkzaamheden kan ik ook buiten doen, zoals het lezen van onderzoeken. Wellicht zet ik zelfs mijn statafel buiten, zodat ik ook daar kan afwisselen tussen staand en zitten werken.

Mijmeren over tuinstoelen

Toen ik gisteren de kussens in een tuinstoel legde dacht ik ineens, ‘zouden ze vroeger ook al tuinstoelen hebben?’. In gedachten zag ik de Romeinse staatsman Julius Caesar in een tuin op een muurtje zitten. Hadden ze toen geen tuinstoelen?

Ik ging er even bij zitten en genoot van de zonnestralen op mijn huid en van de nog koele wind, waarin een onderstroom van een voorjaar voelbaar was. Zo genietend van een rustig moment in de tuin, besefte ik weer dat we nauwelijks stil staan bij de mogelijk rijke geschiedenis achter alledaagse objecten. Leuk om toch eens kort te kijken naar die historie van tuinstoelen.

De geschiedenis van tuinstoelen

De geschiedenis van tuinstoelen gaat terug tot de oudheid. Het is bekend dat de oude Egyptenaren ruim 3000 jaar gelden al stoelen gebruikten in de tuin. Ze vonden het prettig buiten te rusten en van de natuur te genieten. De stoelen waren anders dan de stoelen die ze binnen gebruikten. Ze waren eenvoudig van ontwerp en gemaakt van steen of hout.

Rond het begin van onze jaartelling besteedden de Romeinen meer aandacht aan tuinmeubilair. Zij ontwikkelden uitgebreide tuinen en maakten daarvoor tuinstoelen die vaak rijkelijk waren versierd. In die versierselen van de stoel weerspiegelde de status van de eigenaar.

Behandeld hout en steen

Het is dus mogelijk dat staatsman Julius Caesar tuinstoelen had om bijvoorbeeld een strategisch oorlogsplan in te bedenken. De Romeinen deden veel buiten. De tuinen en andere buitenplaatsen waren belangrijke ontmoetingsplaatsen waar werd nagedacht, ontspannen, gedineerd en gesproken over allerhande zaken.

De tuinstoelen van de Romeinen waren nog van eenvoudig materiaal. Ze gebruikten hout en steen. En naast tuinstoelen hadden ze waarschijnlijk banken en stoelen met kussens. Het tuinmeubilair bleef ook buiten staan. Want de stoelen waren al bestand tegen de weerselementen (vocht, temperatuur, zonlicht en neerslag). Houten stoelen werden daarvoor bijvoorbeeld behandeld met teer, hars, olie of andere materialen.

In de middeleeuwen

Tijdens de middeleeuwen lag de ontwikkeling van tuinstoelen in Europa vrijwel stil. In de tuin moest gewerkt worden. Men verbouwde er voedsel en kruiden. Aandacht voor comfort in de buitenruimte was er nauwelijks.

Dat is te zien aan de tuinstoelen. In kasteel- en kloostertuinen stonden ze soms wel. Die waren echter robuust en weinig comfortabel. Vrijwel altijd lag de focus bij de doorgaans houten stoelen op duurzaamheid en functionaliteit.

De Renaissance

In de Renaissance ontstond een hernieuwde interesse in de natuur. Men ging weer voor plezier de tuin in en daarmee kwam een terugkeer van de tuinstoel. De tuinen in de Renaissance waren prachtig aangelegd en versierd met sculpturen. Decoratieve en functionele tuinstoelen pasten daar goed bij.

De Renaissance en meer nog de Barok daarna toonde rijk versierde tuinstoelen van houtsnijwerk en luxueuze bekleding. Er was veel aandacht voor schoonheid en luxe. En de tuin werd een verlengstuk van het huis. Maar wel, evenals bij de Romeinen, de fraaie tuin als symbool van rijkdom en status.

Industriële revolutie

De Industriële revolutie zorgde voor grote veranderingen, niet alleen bij tuinstoelen. Door massaproductie waren daar andere stoelen mogelijk, die ook voor de gehele bevolking betaalbaar werden. Er kwamen ook andere materialen zoals ijzer en later aluminium.

Het produceren voor de massa zorgde voor een groot aantal nieuwe ontwerpen, wat soms ook noodzakelijk was voor de nieuwe productiewijze. Aan het eind van de 19de eeuw waren bijvoorbeeld inklapbare tuinstoelen populair. Vooral omdat men deze in tijden dat ze niet werden gebruikt eenvoudig kon opbergen.

Begin 20ste eeuw tot 21ste eeuw

Vanaf begin 20ste eeuw kregen mensen steeds meer vrije tijd. De tuin werd een plek voor ontspanning en vermaak. Allerlei bekende en onbekend gebleven ontwerpers vonden het geen probleem ook tuinstoelen te ontwerpen. Het was een tijd van creativiteit en innovatie die veel nieuwe stijlen bracht.

Er werd in die tijd ook veel geëxperimenteerd met kleuren, vormen en materialen. Het leverde tuinstoelen die ook nu nog populair zijn. Een voorbeeld uit het begin van de 20ste eeuw is de Adirondack-stoel die op allerlei manieren is nagemaakt. Het is herkenbaar aan zijn brede armleuningen en schuine breed uitlopende rug.

De ligstoel ontstond in de zestiger jaren en is ook niet meer weg te denken. De combinatie zit-/ligstoel in een ontwerp werd een min of meer standaard tuinstoel. In de jaren 70 kwamen de kunststof tuinstoelen, een materiaal dat vanwege zijn prijs, gemakkelijke verwerking en meer voordelen vaak werd gebruikt.

21ste eeuw

Aan het eind van de 20ste eeuw ontstond al wat aandacht voor duurzaamheid en een ecologisch bewustzijn. Het luidde een begin in voor de ontwikkeling van milieuvriendelijke materialen en productiemethoden. In de 21ste eeuw gingen ontwerpers met gerecyclede materialen werken. Kunststof bleef bestaan door bovengenoemde voordelen.

Maar er kwamen meer tuinstoelen van gerecycled plastic en andere houtsoorten, zoals bamboe. Bijzonder was ook de toegenomen aandacht voor modulaire ontwerpen, waardoor er meer toepassingen kwamen voor een aangeschafte tuinstoel. Deze liet zich gemakkelijk aanpassen voor verschillende buitenruimtes en gebruiksbehoeftes. En er kwamen tuinstoelen met ingebouwde verlichting en verwarmingselementen om het functionele gebruik verder te verbeteren.

Toekomst

Tuinstoelen zullen in de 21ste eeuw blijven veranderen naar de behoefte en smaak van de gebruiker. Innovaties zullen leiden tot meer comfort, stijlvollere ontwerpen en duurzamer materialen.

De tuinstoel kan dan een eenvoudig onderdeel zijn van een eettafel set op een plek in een uitgestrekte tuin. Maar het kan ook een slim ontworpen loungestoel zijn voor een klein balkon, soms het enige eigen buitenverblijf in een stad.

Bekende ontwerpers

Er zijn meerdere ontwerpers die wellicht bekend werden van andere meubilair. Maar hun inspiratie en ideeën ook loslieten op tuinstoelen en -meubilair, ook wel buiten meubilair (outdoor furniture) genoemd:

• Patricia Urquiola. Deze Spaanse ontwerpster ontwierp onder andere ‘canasta’ voor het Italiaanse B&B. Maar ze maakte veel meer ‘outdoor furniture’, ook voor andere fabrikanten en merken.
• Charles en Ray Eames. Meerdere bekende en nog altijd populaire ontwerpen zijn van dit Amerikaanse echtpaar. Daaronder bijvoorbeeld de plastic buitenstoel DSX, die ze maakte voor
• Richard Schultz. Deze Amerikaanse ontwerper bedacht meerdere tuinstoelen en -sets. Zijn bekendste werk maakte hij voor Knoll in 1966. Vooral de ligstoel met het achterwiel is legendarisch.
• Philippe Starck. Hij is vooral bekend door zijn gewaagde en inventieve ontwerpen. De Fransman maakte onder andere een tuinset voor Cassina. Een aanwinst voor de tuin met veel terrassen, maar niet de meest comfortabel stoelen.
• Jasper Morrison. Deze Brit maakt minimalistische en functionele ontwerpen. Zijn Riva ontwerp voor de tuin zou bij liefhebbers ook binnen niet misstaan.
• Ron Arad. Hij is bekend om het gebruik van gedurfde vormen en nieuwe materialen, die opvallen in een tuin. De in Israel geboren Arad maakte veel typen tuinstoel. Bijvoorbeeld de schommelstoel Voido.
• Marcel Waanders. En dan ook maar even een Nederlander noemen die zich, naast allerlei andere ontwerpen, ook wel met tuinmeubilair bezig hield. Hij ontwierp bijvoorbeeld Mad Out als onderdeel van de Mad Collection. En je kunt ook even kijken naar Reveri.

Aanvullende informatie

• Vroeger dacht ik dat Charles en Ray Eames broers waren, maar het is een echtpaar. Ray heet voluit Ray-Bernice.
• De Romeinen bewerkten hun buitenstoelen al met onder andere teer. Dat maakten ze door hout te verhitten in afwezigheid van lucht, een proces dat droge destillatie heet. Dit werd vaak gedaan in speciale ovens die retorten werden genoemd.
• De stoelen in de header zijn de Aridondack tuinstoelen. Een eerste ontwerp wordt toegeschreven aan de Amerikaan Thomas Lee. Harry Bunnel, een bevriende timmerman uit de buurt, vroeg er patent voor aan en nam de stoel in productie.