Ik kwam een tekstje tegen dat Peter de Gee ooit insprak voor een telefoonlijn. Het was in de tijd dat ik bij MAS werkte, het salespromotie bureau van Jos van Vliet en Ed van Eunen. ’s Ochtends schreef ik verhaaltjes met toeristische evenementen van die dag. Na goedkeuring van die tekstjes door Gerard Vink van de NS sprak beginnend voice-over stemacteur Peter ze uit op band. Die NS-telefoonlijn was de tweede of derde klus van Peter bij het Hilversumse MAS.

Ik werkte bij MAS nadat ik Jos van Vliet belde. Ik vertelde dat ik nog wat ervaring wilde opdoen voor ik met vrienden een eigen bedrijf zou starten. Hij bood me een plek, mogelijk ook omdat ik kort daarvoor bij Bridge had gewerkt. Het Amsterdamse Bridge en MAS waren in die tijd de enige twee bureaus voor Sales Promotie in Nederland.

Jos van Vliet

Jos van Vliet had bij enkele zeezenders gewerkt en wat later voor Radio Veronica. Hij was ook manager van de Tielman Brothers. Daarna werkte hij onder andere als promotie-marketeer voor platenmaatschappij CNR. Jos was ook korte tijd TV-omroeper bij de AVRO; daar werd hij in 1976 opgevolgd door Hans van der Togt.

Het klikte met Jos. Regelmatig zagen we elkaar ook na kantoortijd. Jos was net gescheiden, of in ieder geval niet meer met de vrouw van zijn twee kinderen. Zijn nieuwe vriendin was voor haar werk vaak onderweg. En mijn toenmalige vriendin was druk met haar studie.

Buiten het werk spraken we over allerlei onderwerpen. Vaak in Soest, waar Jos op dat moment woonde naast Peter Koelewijn, of we reden met zijn Renault Alpine naar een restaurant in de buurt. Jos was een ‘snelle jongen’, maar een terugkomend onderwerp in die tijd waren zijn kinderen Mirna en Rikkers. Hoewel het contact met hen goed was, had hij het moeilijk met de fysieke afstand die was ontstaan.

Peter de Gee

Peter de Gee had waarschijnlijk ongeveer dezelfde ervaring met Jos. Hij werkte als zestienjarige voor Radio City, een piratenzender zoals je die in die tijd veel had. Jos van Vliet, inmiddels eigenaar van MAS, hoorde Peter en nam contact met hem op.

‘Zou je het leuk vinden een commercial voor Pepsi-Cola in te spreken?’, vroeg Jos hem. Het was het begin van een lange samenwerking. De commercial werd opgenomen in de studio van Stichting Nederlandse Top-40 in Hilversum. Jules Stevenhagen, eigenaar van de Top-40 studio, gaf Peter daarna nog enkel waardevolle Voice-Over lessen.

Voice-Over stemacteur

Het was voor Peter de Gee het begin van een carrière als voice-over stemacteur voor allerlei beeld- en geluidproducties. In het begin waren dat bij MAS, na de NS-telefoonlijn, vooral commercials voor Samson Shag, Smith’s Chips (nu Lay’s) en Pepsi-Cola. Een langdurige klus bij MAS was toen de Hitkrant Poplijn.

Na allerlei losse klussen als stemacteur begon Peter ook radioprogramma’s te produceren. Eerst bij Radio Noordzee. Daar produceerde hij de radioprogramma’s van onder andere Herman Kuiphof, Tom Blom en Ron Brandsteder.

Daarna volgde allerlei radiostations waarvoor hij programma’s produceerde. Terwijl hij daarnaast als voice-over ook nog te horen was in commercials en andere producties.

Kunstmatige intelligentie

Met Jos en Peter heb ik altijd contact gehouden, weliswaar met soms grote tussenpozen. Peter belde ik gisteren, na het vinden van de NS-tekst. Het gaat goed met hem. Maar voor zijn werkzaamheden als voice-over maakt hij zich zorgen over de ontwikkelingen met kunstmatige intelligentie.
En terecht natuurlijk, want stemmen worden bijna moeiteloos nagemaakt en ingezet bij voice-over stemmenwerk. Peter vertelde dat hij zelfs is benaderd door AI-bedrijven. Of hij even een tekst wilde inspreken. Dan konden ze zijn stem samplen en in AI-programma’s gebruiken. Brutale jongens of zijn ze kunstmatig intelligent?

Banenverlies

De zorgen over kunstmatige intelligentie kom ik bij allerlei beroepen tegen. En het zijn niet alleen tekenaars, muzikanten en tekstschrijvers en dergelijke beroepen. Artsen, metselaars en anderen gaan er ook mee te maken krijgen. De vraag is alleen in welke mate en hoe.

Bij sommige beroepen zal wellicht altijd menselijk toezicht of bewerking nodig zijn. Maar dat hangt samen met hoe AI/kunstmatige intelligentie zich verder ontwikkelt. Wat de machine nu nog niet kan, kan het wellicht over een tijdje wel.

Overname van voice-over door AI lijkt al klaar. Bij andere beroepen moet nog wel een slag worden gemaakt. De kwaliteit van het geleverde werk valt dan tegen, sluit nog niet aan bij de bestaande werkmethoden of AI is om andere redenen nog niet volledig inzetbaar.

Mijn voice-over ervaring

Voor producties voor klanten van mijn eigen marketing-/reclamebureau huurde ik weleens stemacteurs in. Maar ik had ooit ook zelf ervaring met het inspreken van voice-over. Naast werkzaamheden voor klanten deed ik projecten en losse klussen. Dat laatste vooral voor de ervaring die ik erbij kon opdoen. Zo was er ook ooit die voice-over klus.

Jos van de Ven, de kunstschilder met wie ik in die tijd veel optrok, kreeg de klus van Renault Nederland. Er moest een Nederlandse tekst worden ingesproken voor een bedrijfsfilm die was gemaakt door het Renault hoofdkantoor. Er waren twee stemmen nodig, Jos vroeg mij of ik zin had die tweede stem te zijn.

Dagje Parijs

Een paar dagen later zaten we in een studio in Parijs. Ik herinner me vooral de lachbuien. We hadden geen, of Jos wellicht een beetje, ervaring met inspreken van een voice-over. De eerste minuten stonden er vlot op. Maar na een verspreking van mij ging het fout.

De volgende zinnen bleven mijn versprekingen komen. Jos kreeg daardoor ook problemen met het uitspreken van zinnen. Van de zenuwen wellicht kwamen daar bovenop nog lachbuien. Maar geleidelijk kregen we onszelf weer onder controle en werd de klus geklaard.

Maar ik wist toen dat een voice-over inspreken een professie is. Dat je naast een goede stem ook andere vaardigheden moet hebben.

Aanvullende informatie

• Jos van Vliet overleed in 2013. De blogsite die Jos van Vliet vanuit Zuid-Frankrijk onderhield is nog steeds bereikbaar.
• Voice-over stemacteurs hebben een verband (NedVo) waar vanuit ze samen strijden tegen de ongereguleerde ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Een belangrijk argument is daarbij onder andere de stemdiefstal. Het gebruik van bestaande stemopnames om AI te trainen.

Zie ook het bericht ‘Beeldvorming door nepnieuws‘.